Müt'a nikahı ve Kant düşüncesi

Müt'a nikahı nedir?

Aralarında dinî açıdan evlenme engeli bulunmayan bir erkekle bir kadının, erkeğin vereceği bir bedel karşılığında belirli bir süre karı-koca hayatı yaşamak üzere anlaşmalarına “müt‘a nikâhı” denmektedir. İslâm öncesi dönemde müt‘a, zaman zaman başvurulan bir uygulama olarak mevcuttu. Hz. Peygamber de tedrîcîlik (belli bir sürece yayarak hukukî düzenleme yapma) ilkesi gereği ilk dönemlerde bu uygulamaya engel olmamıştı. Ancak aile ve toplumun dokusuna zarar verebilecek olan bu uygulama biçimi bilahare yasaklanmıştır (Tirmizî, Nikâh, 29 [1121-1122]). Abdullah b. Abbas, Mü’minûn sûresinin 5-7. âyetlerinin nazil olmasıyla müt‘anın yasaklandığını ifade etmiştir (Tirmizî, Nikâh, 29 [1122]). Hz. Ali de  (r.a.), Hz. Peygamber’in (s.a.s.) Hayber gazvesi sırasında, müt‘ayı yasakladığını bildirmiştir (Buhârî, Megâzî, 38 [4216]; Nikâh, 32 [5115]; Müslim, Nikâh, 29-32 [1407]). Söz konusu âyete ve ilgili rivâyetlere dayanarak, tarih boyunca Ehl-i sünnet âlimleri müt‘a nikâhı uygulamasının haram kılındığı konusunda ittifak etmişler ve bu konuda görüş birliği (icmâ) hâsıl olmuştur (bkz. İbn Hacer, Fethu’l-bârî, 9/173). Esas itibarıyla İslâm dininde nikâhın ve ailenin fert ve toplum açısından ifade ettiği amaç ve anlam dikkate alındığında, Ehl-i sünnet bilginleri tarafından benimsenen bu görüşün çağımız değerleri açısından da gâyet tutarlı ve isabetli olduğu görülür.^{[1](Alıntıdır)}

Kant'ın ödev etiğinin temel hatları :

Bir davranışın değerini belirleyen en önemli unsur, o davranışın gerçekleştirilmesindeki niyettir. Buradaki niyet, yalnızca ahlaki bir ödeve uygun hareket etmeyi, yani tamamen iyi olanı gerçekleştirmeyi amaçlamalıdır. Kant’a göre 'salt iyi', yasaya uygun olanı ifade eder. Bu bakış açısı, 'ödev ahlakı' ya da 'iyi niyet ahlakı' olarak adlandırılır.

Linkedin

Aralarındaki İlişki

"Kant'a göre bir durumun ahlaki tarafı, ödev olan tarafıdır. Basit bir örnekle açıklanacak olursa, bir ilişkiye girildiğinde ödev, yani iyi ahlaklı bir amaç, evlenmektir. Bu yüzden, 'gönül eğlendirme' olarak tanımlanan durum ahlaksızlıktır. Ancak ilişki içerisindeki ödev duygusu, sizin tarafınızdan belirlenir. Dolayısıyla ahlak ve iyi etik, sizin ödev anlayışınıza bağlıdır.

Evrensel Ahlak Olduğu Durumda

O zaman iki sonuç çıkar: Eğer evrensel ahlakın varlığını kabul edersek, Müt'a nikahı bir antlaşma ve çıkar ilişkisi içinde olduğu için ahlaksızlıktır. Bunun nedeni ise evrensel ahlaka göre ilişkilerin amacının evlilik, evliliklerin amacının ise bir ömür boyu çıkarsız mutluluk olarak kabul edilmesidir.

Evrensel Ahlak Olmadığı Durumda

İkinci sonuca göre, eğer evrensel ahlakın olmadığını kabul edersek, ahlak bireye bağlıdır. Bu yüzden bir ilişkiye girerken ödevimiz evlenmekse ahlaklı olan budur. Ancak ödev duygumuz gönül eğlemekse, iyi ahlaklı olan da budur. Bu durumda, Müt’a nikahında insanların antlaşma ve çıkar üzerine kurdukları ilişki, ödevleri birbirinden bir çıkar sağlamak olduğu için ödeve uygun davranılmış olur ve bu nedenle ahlaklı kabul edilir.

Farklı Bir Bakış Açısı

Eğer ahlak, bir koşula, yani evrensel ahlakın mevcudiyetine bağlıysa, ahlaklı olur mu? Bu soruyu aslına uygun şekilde siz değerli okurlarıma yönelterek yazımı bitirmek istiyorum.