İnsanın Eskimişliği

Bu yazı, insanın bilişsel evriminde merkezi bir yere sahip olan dil yetisinin, zamanla nasıl bir güç ve kazanç aracına dönüştüğünü sorgulayan felsefi bir denemedir. Evrimsel biyoloji, tarihsel toplumsallaşma ve güncel eşitsizliklerin kesiştiği bu yazı, “evrensel olanın nasıl ayrıcalıklı hale geldiğini” tartışmaya açmayı amaçlıyor.

Yaşadığımız dünya — bu çelişkilerle örülü, kimi zaman hayranlık uyandıran, kimi zaman iç burkan dünya — bizim eserimiz. Ne fazlası var ne de eksiği, belki de en çok burada durup düşünmek gerekiyor:

Bu dünyayı biz nasıl yaptık, daha da önemlisi: Hangi yetimizle?

İnsanı diğer canlı türlerinden ayıran en temel fark, bilişsel kapasitesindeki olağanüstü sıçramadır. Bu sıçramanın görünür hale geldiği ilk ve en güçlü araç ise dildir. İnsan konuştu, düşünmeyi kelimeyle ördü, dünyayı adlandırdı, kendini, bir başkasına anlatabildiği kadar kendine de anlatabildi.

Dil: Eşitlikten Ayrıcalığa

Fakat bu noktadan sonra başlayan süreç yalnızca hayatta kalmayı kolaylaştırmakla kalmadı; aynı zamanda eşitsizliklerin, ayrıcalıkların ve çıkar ilişkilerinin de zeminini oluşturdu. Çünkü dil — bu evrensel, doğuştan gelen yeti — türümüz içinde zamanla asimetrik bir kazanç aracına dönüştü. Erken ve etkili kullanan kazandı, geç kalan bekledi, hiç erişemeyen dışlandı. Bu öykü yalnızca bireysel değil, aynı zamanda popülasyonel bir eskime öyküsüdür.

Filozof Günther Anders’in sözleriyle, insan artık kendi yarattığı sistemlerin hızına ve karmaşıklığına duygusal ve ahlaki olarak yetişememektedir.

Yani “eskimiştir”.

Ama bu eskime sadece makineler karşısında değil, dil karşısında da geçerlidir.

Dil, artık evrensel bir ifade aracı olmaktan çıkıp; parayla öğretilen, statüyle ölçülen, belgeyle takas edilen bir metaya dönüşmüştür.

İngilizce Örneği: Meta Olarak Dil

İngilizce bu dönüşümün yalnızca en görünür sembolüdür.

Bir çocuk bu dili öğrenmek için kurslara gider, sınavlara girer, puan alır.

Sonra bu dille bir işe girer.

Yani dil, artık “anlamak için” değil, çoğunlukla “geçinmek için” vardır.

Kelime, bir köprü değil; bir bariyerdir.

Bu durum yalnızca güncel bir sorun değil; tarihsel bir zincirin devamıdır.

Çoğu iktisatçı kapitalist yapının köklerini yerleşik hayata geçişle, mülkiyetin ortaya çıkışıyla başlatır.

Ancak bu bakış açısını daha da geriye götürmek mümkün.

Dilden Başlayan Eşitsizlik Zinciri

Belki de eşitsizliğin tohumları, henüz yerleşik hayata geçilmeden önce; bilişsel sıçramanın bazı bireylerde daha erken ve etkin ortaya çıktığı dönemde atılmıştı.

Dil, planlama, soyutlama ve empati yetileri, sadece hayatta kalma becerileri değil; aynı zamanda kaynaklara ve güce erişimin araçları haline gelmişti.

Bu durumda, dil gibi bir yeti daha en başından beri bir meta potansiyeli taşıyordu.

Bugün geldiğimiz noktada ne böbürlenmenin ne de kederlenmenin anlamı var.

Agora Bilim Pazarı

Pictures From Italy (Charles Dickens)

Pictures from Italy is a travelogue by Charles Dickens, written in 1846. The book reveals the concerns of its author as he presents, according to Kate Flint, the country “like a chaotic magic-lantern show, fascinated both by the spectacle it offers, and by himself as spectator”.

In 1844, Dickens took a respite from writing novels and for several months traveled through France and Italy with his family. They visited the most famous sights: Genoa, Rome, Naples (with Vesuvius still smouldering), Florence and Venice. In his travelogue the author portrays a nation of great contrasts: grandiose buildings and urban desolation, and everyday life beside ancient monuments. But it is his encounters with Italy’s colorful street life that capture the imagination. Dickens is particularly drawn to the costumes, cross-dressing, and sheer exuberance of the Roman carnival. From the book we learn that Dickens was an early riser and walker, and that he enjoyed touring the major attractions on foot.

Warning: Unlike most of the books in our store, this book is in English.
Uyarı: Agora Bilim Pazarı’ndaki diğer birçok kitabın aksine, bu kitap İngilizcedir.

Devamını Göster

₺250.00

Satın Al Tüm Ürünler

Yaşadığımız hayatın olumlu ya da olumsuz tüm yönleri, bizim kolektif yapıp ettiklerimizin sonucudur.

Kibir mi, Utanç mı? Hayır: Farkındalık

O halde insanın yapıp ettiklerine karşı geliştirmesi gereken duygu, ne kibir ne de utanç olmalı.

Bunların yerine, daha serinkanlı ve daha dürüst bir farkındalık gerekir.

Ancak bu farkındalıkla, bugünü yeniden anlamlandırabilir ve yarına başka yollar açabiliriz.

Belki bir gün yeniden...Kelime, birbirimizi geçmek için değil, birbirimizi anlamak için kullanılabilir.

Not: Bu yazı, tamamen özgün bir şekilde hazırlanmış olup, başka bir kaynak ya da yazardan birebir alıntı veya kopyalama içermemektedir. Yalnızca felsefi düşünce üretimi sürecinde ilham alınan kaynaklar kavramsal düzeyde değerlendirilmiştir.