Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

İki Parçacık teorisi

Big bangden öncesine yeni bir bakış açısı

2 dakika
18
İki Parçacık teorisi
  • Blog Yazısı
Blog Yazısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrenin Doğuşu: İki Parçacıklı Çarpışma Teorisi

Yazan: Doğan Sunar

Kaynak: Özgün içerik – Evrim Ağacı için düzenlenmiştir

Tüm Reklamları Kapat

Evren nasıl oluştu? Bu soru, bilim insanlarının ve filozofların yüzyıllardır peşinden koştuğu en büyük gizemlerden biri. Bildiğimiz “Büyük Patlama” modeli, evrenin yaklaşık 13.8 milyar yıl önce inanılmaz yoğunlukta ve sıcaklıkta bir noktadan genişlemeye başladığını söylüyor. Fakat bu modelin temel bir açığı var: Patlamanın neden gerçekleştiği hâlâ belirsiz.

Bu yazıda, yeni bir yaklaşım sunuyoruz: İki Sanal Parçacığın Çarpışma Teorisi. Bu model, evrenin başlangıcını kuantum vakumu üzerinden açıklamaya çalışıyor. Yani "hiçlik" dediğimiz şey aslında enerji dolu, dalgalı bir kuantum denizi olabilir. Ve bu denizde yaşanan bir çarpışma, evrenimizi başlatmış olabilir.

1. Kuantum Vakumu ve Sanal Parçacıklar

Kuantum mekaniğine göre, tamamen boş bir alan diye bir şey yoktur. “Boşluk” sandığımız yerde bile enerji dalgalanmaları nedeniyle anlık parçacık-anti parçacık çiftleri oluşur ve yok olur. Bu var-yok oluş süreci, Heisenberg’in Belirsizlik İlkesi sayesinde mümkündür.

Tüm Reklamları Kapat

Bu sanal parçacıkların çoğu hızla yok olur. Ancak teoriye göre, çok nadir bir durumda, bu sanal parçacıklardan ikisi öyle yüksek bir enerjiyle çarpışabilir ki bu çarpışma, vakumun dengesini bozarak bir genişleme başlatabilir.

2. Matematiksel Temel

Sanal bir parçacığın varlığını sürdürebilme olasılığı şu şekilde hesaplanabilir:

P_{stab} = \exp\left(-\frac{m^2c^4}{\hbar E}\right)

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Eğer bu parçacıklar Planck ölçeğinde (en küçük fiziksel uzunluk ve zaman birimi) bir hacimde çarpışırsa, ortaya çıkan enerji yoğunluğu evrenin genişlemesine neden olabilir.

3. Kozmik Mikrodalga Arka Planında İzler

Bu teoriye göre, Büyük Patlama’nın tetikleyicisi olan çarpışma bazı gözlemlerle örtüşebilir:

B-mod Polarizasyonları: Uzay-zamandaki dalgalanmalar, mikrodalga arka planda girdap benzeri polarizasyonlar oluşturabilir.

Sıcaklık Anizotropileri: Gökyüzündeki sıcaklık farkları (ΔT/T ≈ 10⁻⁵), erken vakum bozulmasının izlerini taşıyabilir.

Entropi Dağılımı: Erken evrende vakumun homojen olmaması, entropi dağılımında değişkenlik yaratmış olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

4. Evrenin İlk Anları

Evre Zaman (yaklaşık) Olay

Sanal Çift Oluşumu 10⁻⁴³ saniye Kuantum dalgalanması

Tüm Reklamları Kapat

İvme Başlangıcı 10⁻³⁶ saniye İlk hareket

Enflasyon Başlangıcı 10⁻³² saniye Vakum bozulmasıyla enerji salınımı

Enflasyon Sonu 10⁻³⁰ saniye Hızlı genişleme

5. "Hiçlik" Gerçekten Hiç Mi?

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Our Mutual Friend (Charles Dickens)

Our Mutual Friend, written in 1864–1865, is the last novel completed by Charles Dickens and is one of his most sophisticated works, combining savage satire with social analysis. It centres on, in the words of critic J. Hillis Miller, quoting from the character Bella Wilfer in the book, “money, money, money, and what money can make of life”.

Most reviewers in the 1860s continued to praise Dickens’ skill as a writer in general, but did not review this novel in detail. Some found the plot both too complex and not well laid out. The Times of London found the first few chapters did not draw the reader into the characters. In the 20th century, however, reviewers began to find much to approve in the later novels of Dickens, including Our Mutual Friend. In the late 20th and early 21st centuries, some reviewers suggested that Dickens was, in fact, experimenting with structure, and that the characters considered somewhat flat and not recognized by the contemporary reviewers were meant rather to be true representations of the Victorian working class and the key to understanding the structure of the society depicted by Dickens in the novel.

Warning: Unlike most of the books in our store, this book is in English.
Uyarı: Agora Bilim Pazarı’ndaki diğer birçok kitabın aksine, bu kitap İngilizcedir.

Devamını Göster
₺600.00
Our Mutual Friend (Charles Dickens)

Bu model, felsefi olarak da önemli bir kapı aralıyor. Mutlak hiçlik yerine, kuantum mekaniğiyle tanımlanan, enerjisel bir "kuantum vakumu"nu başlangıç olarak kabul ediyor. Böylece evrenin doğuşu fizik kuralları içinde, gözlemlenebilir ve test edilebilir bir sürece indirgenmiş oluyor.

6. Sonuç

İki Parçacıklı Çarpışma Teorisi, evrenin başlangıcına dair hem fiziksel hem de felsefi anlamda güçlü bir alternatif sunuyor.

Bilinen fizik yasalarıyla tutarlıdır.

Kuantum vakumu kavramını merkez alır.

Gözlemsel olarak test edilebilir öngörüler içerir.

Gelecekte yapılacak yeni kozmik gözlemler ve yüksek enerjili parçacık deneyleriyle bu hipotezin doğruluğu test edilebilir.

Okundu Olarak İşaretle
5
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Raporla
Mantık Hatası Bildir
Yukarı Zıpla
Bu Blog Yazısı Sana Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 1
  • Tebrikler! 1
  • Bilim Budur! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 1
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Korkutucu! 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/08/2025 00:34:37 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/21186

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Size Özel
Makaleler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Geçmiş ve Notlar
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
İşaretle
Göz Attım
Site Ayarları

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.

[Site ayalarına git...]
Bu Yazıdaki Hareketleri
Daha Fazla göster
Tüm Okuma Geçmişin
Daha Fazla göster
0/10000
Kaydet
Keşfet
Ara
Yakında
Sohbet
Agora

Bize Ulaşın

ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close