İki Parçacık teorisi
Big bangden öncesine yeni bir bakış açısı

- Blog Yazısı
Evrenin Doğuşu: İki Parçacıklı Çarpışma Teorisi
Yazan: Doğan Sunar
Kaynak: Özgün içerik – Evrim Ağacı için düzenlenmiştir
Evren nasıl oluştu? Bu soru, bilim insanlarının ve filozofların yüzyıllardır peşinden koştuğu en büyük gizemlerden biri. Bildiğimiz “Büyük Patlama” modeli, evrenin yaklaşık 13.8 milyar yıl önce inanılmaz yoğunlukta ve sıcaklıkta bir noktadan genişlemeye başladığını söylüyor. Fakat bu modelin temel bir açığı var: Patlamanın neden gerçekleştiği hâlâ belirsiz.
Bu yazıda, yeni bir yaklaşım sunuyoruz: İki Sanal Parçacığın Çarpışma Teorisi. Bu model, evrenin başlangıcını kuantum vakumu üzerinden açıklamaya çalışıyor. Yani "hiçlik" dediğimiz şey aslında enerji dolu, dalgalı bir kuantum denizi olabilir. Ve bu denizde yaşanan bir çarpışma, evrenimizi başlatmış olabilir.
1. Kuantum Vakumu ve Sanal Parçacıklar
Kuantum mekaniğine göre, tamamen boş bir alan diye bir şey yoktur. “Boşluk” sandığımız yerde bile enerji dalgalanmaları nedeniyle anlık parçacık-anti parçacık çiftleri oluşur ve yok olur. Bu var-yok oluş süreci, Heisenberg’in Belirsizlik İlkesi sayesinde mümkündür.
Bu sanal parçacıkların çoğu hızla yok olur. Ancak teoriye göre, çok nadir bir durumda, bu sanal parçacıklardan ikisi öyle yüksek bir enerjiyle çarpışabilir ki bu çarpışma, vakumun dengesini bozarak bir genişleme başlatabilir.
2. Matematiksel Temel
Sanal bir parçacığın varlığını sürdürebilme olasılığı şu şekilde hesaplanabilir:
P_{stab} = \exp\left(-\frac{m^2c^4}{\hbar E}\right)
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Eğer bu parçacıklar Planck ölçeğinde (en küçük fiziksel uzunluk ve zaman birimi) bir hacimde çarpışırsa, ortaya çıkan enerji yoğunluğu evrenin genişlemesine neden olabilir.
3. Kozmik Mikrodalga Arka Planında İzler
Bu teoriye göre, Büyük Patlama’nın tetikleyicisi olan çarpışma bazı gözlemlerle örtüşebilir:
B-mod Polarizasyonları: Uzay-zamandaki dalgalanmalar, mikrodalga arka planda girdap benzeri polarizasyonlar oluşturabilir.
Sıcaklık Anizotropileri: Gökyüzündeki sıcaklık farkları (ΔT/T ≈ 10⁻⁵), erken vakum bozulmasının izlerini taşıyabilir.
Entropi Dağılımı: Erken evrende vakumun homojen olmaması, entropi dağılımında değişkenlik yaratmış olabilir.
4. Evrenin İlk Anları
Evre Zaman (yaklaşık) Olay
Sanal Çift Oluşumu 10⁻⁴³ saniye Kuantum dalgalanması
İvme Başlangıcı 10⁻³⁶ saniye İlk hareket
Enflasyon Başlangıcı 10⁻³² saniye Vakum bozulmasıyla enerji salınımı
Enflasyon Sonu 10⁻³⁰ saniye Hızlı genişleme
5. "Hiçlik" Gerçekten Hiç Mi?
Bu model, felsefi olarak da önemli bir kapı aralıyor. Mutlak hiçlik yerine, kuantum mekaniğiyle tanımlanan, enerjisel bir "kuantum vakumu"nu başlangıç olarak kabul ediyor. Böylece evrenin doğuşu fizik kuralları içinde, gözlemlenebilir ve test edilebilir bir sürece indirgenmiş oluyor.
6. Sonuç
İki Parçacıklı Çarpışma Teorisi, evrenin başlangıcına dair hem fiziksel hem de felsefi anlamda güçlü bir alternatif sunuyor.
Bilinen fizik yasalarıyla tutarlıdır.
Kuantum vakumu kavramını merkez alır.
Gözlemsel olarak test edilebilir öngörüler içerir.
Gelecekte yapılacak yeni kozmik gözlemler ve yüksek enerjili parçacık deneyleriyle bu hipotezin doğruluğu test edilebilir.
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/08/2025 00:34:37 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/21186
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.