Güzel Sanatlar ve Edebiyat

1.Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri

Sanat: Bir duygunun, tasarımın, güzelliğin vb. dışavurıumunda, anlatımında kullanılan yöntemlerin tümüdür. belli bir uygarlığın, belli bir dönemin anlayış ve beğeni ölçülerini göre oluşturulmuş anlatımıdır. Edebiyat, müzik,resim,heykel,mimarlık, tiyatro vb. insanda coşku ve hayranlık uyandıran sanatlar ise güzel sanatlar olarak adlandırılır.

Sanat yapıtları, insanın maddi ve manevi birçok ihtiyacını karşılar. Bunların bir bölümü göze, bir bölümü de kulağa seslenir. Bu sanat dallarından şiir, edebiyat müzik kulağa; resim, fotoğraf,mimari, heykel de göze hitap etmektedir. Bunlar arasında hem göze hem kulağa hitap eden sanatlar vardır: tiyatro,opera,bale sinema... Güzel sanatlar çeşitli biçimlerde tasnif edilebilir: mesela

1.malzemesine göre: fonetik sanatlar ( musiki; edebiyat), plastik sanatlar (mimari;heykel ,resim )

2.Hitap ettiği duyu organına göre: Görsel sanatlar ( mimari, heykel,resim), İşitsel sanatlar ( musiki, edebiyat)

3.Ait olduğu kültür/medeniyete göre: İslam sanatı,Batı sanatı

4.Uygulama alanına göre: sahne sanatları ( tiyatro; bale sinema)...

En Yaygın Sınıflandırma Şudur :

a. İşitsel ( fonetik) Sanatlar: sese ve söze biçim verir. Edebiyat, müzik,opera,tiyatro... Edebiyatın malzemesi dil, yani seslerden oluşan bir iletişim aracı olduğu için edebiyatı fonetik snatlar içinde ele almak doğrudur.

b. Görsel ( plastik ) Sanatlar : Maddeye biçim verir. Mimari,resim hat, minyatür,tezhip,kabartma heykel, seramik...

c. Dramatik (Ritmik) Sanatlar : Harekete biçim verir. Dekor, ışık ve kostüm sanatın gücünğ artırır. Tiyatro; sinema, bale , opera , dans...

Zanaat: İnsanların maddeye dayanan ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan, öğrenimle birlikte deneyim beceri ve ustalık gerektiren, el emeğine dayanan faaliyetlere ve işlere '' zanaat'' denir. Bellir zantla uğraşan kişiye'' zanaatkâr'' denir ya da'' zanaatçı'' adı verilir. Zannaat el becerisi gerektirir, bir ustanın yanında öğrenebilir. Dokumacılık, terzilik, berberlik, demircilik,, marangozluk, kuyumculuk, kunduracılık birer zanaattır. Zanaatkâr maddeyi faydalı olsun diye; güzel sanatlar alanında eser veren bir sanatçı ise güzel ve özgün olsun diye işler

Edebiyat ( yazın) : Olay, düşünce duygu ve imgelerin insanlarda estetik duygular uyandıracak bir biçimde, dil aracılığıyla, söz ve yazıyla anlatımını amaç edinen sanattır. Bu sanatın kurallarıyla ve ürünleriyle uğraşan bilim koluna da edebiyat denir.

2.Edebiyatın Diğer Bilimlerle İlişkisi

Tarih, psikoloji, sosyoloji, felsefe, coğrafya gibi alanlarla edebiyat arasında önemli bir ilişki vardır; çünkü bu alanların tamamının temelinde insanın duygu, düşünce ve davranışları vardır.

Edebiyat- Psikoloji: Bir roman yazarı, kahramanlarının yaşadığı olayları anlatırken onların ruh dünyalarını da ortaya koymak durumundadır. Bu durumda romancı psikolojiden yararlanır. İnsan davranışlarını iyi gözlemlemiş, psikolojiden yararlanmış bir roman yazarı, kişilerin ruh dünyalarını yansıtmada daha başarılı olur.

Edebiyat-Tarih: Tarihi roman yazarı bir yazar, yaşananları olduğu gibi anlatmak zorunda değildir. fakat gerçeğe bağlı kalmalıdır. Bu onun tarih biliminden yararlanmasını gerektirir edebiyat tamamıyla da olmasa tarihi gerekçeleri yansıtır.

Edebiyat- Sosyoloji: Edebi yapıtlar yazıldığı dönemin toplumsal yapısını, anlayışını inanışını gelenek ve göreneklerini yansıtır. Bir sosyolog bu nedenle edebi yapıtlardan yararlanılmıştır.

3.Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve Önemi

Bir toplumun insanların birbirine bağlayan ve onların ortak amaçlar çevresinde birleşmesini sağlayan dilin toplumsal bir kurum oluşu, dil- kültür ilişkisinde somut olarak görülür. Çünkü bir toplumun kültürü diline yansır. bütün kültür yaratmaları dilde ifadesini bulur, kütür kavramı gelenek ve görenekleri , inançları toplumsal değerini, yaşayış biçimini, düşünce ve sanat eserlerini kapsar.

4.Metin

Metin, bir yazıyı biçim, anlatım ve noktalama özellikleriyle oluşturan sözcüklerin bütününe verilen addır. Metin bir iletişim aracıdır. Metni oluşturan sözcükler bağlaşıklık be bağdaşıklık yönünden uyum içinde olmalıdır.

Her metin, bir ileti taşır ve o ileti, metnin bütünlüğü içinde aktarılır. Bu ileti bir birbirine anlam ve biçimce bağlı cümlelerde oluşturulur. Sözcükler nasıl ki ancak belli bir söz dizimi içinde yerli yerinde kullanıldığında cümle bir anlam kazanıyor ve ve iletiyi eksiksiz bir şekilde ulaşıyorsa aynı durum metinler için de geçerlidir. Cümle için sözcükler neyse metin için de cümleler odur. Tiyatro,destan, masal, roman, hikaye birer metin örneğidir.

5.Edebi ( Yazınsal ) Metin

Edebi ( kurmaca ) metin, dile getirdiği anlam dünyası ile gerçek yaşamın somut olguları arasında doğrudan doğruya bir özdeşlik kurulması mümkün olmayan söylem biçimidir. Anlatılan kişi ve yerler sadece metin düzeyinde vardır.

. Edebi metin tamamlanmış bir yapıdır.

. Edebi metinde yapı birimleri tema etrafında birleşirler.

. Edebi metnin anlamı değil anlatımları vardır.

. Edebi metnin yazıldığı dönemi temsil eder.

. Edebi metnin her iki ufkunda sayısız eserler vardır.

. Edebi metinler kurmaca metinlerdir

. Edebi metnin estetik yaşantı uyandırır.

Edebiyat ve Gerçeklik

Edebiyatın merkezinde insan-insan ve insan-doğa ilişkisi vardır. Ama bu ilişki dış dünyanın somut gerçekliği değil; sanatın edebiyatın kendine has gerçekliğiyle dile getirilir. İşte bu gerçeklik bir kurmacadır. Bu kurmacayı oluşturan, bir anlamda dış dünyadan aldıklarıyla kendi düş ve düşünce dünyasında dünyayı yaşamı yeniden yarayan ve bunu da yazdığı yapıta aktararak somutlaştıran edebitaçı, yapıtın yazıldığı dönemin her türlü özelliğinden yani gerçeklerden yararlanbilir

Edebi metin, kendi gerçekliğini dile getirmede, geçmişin ve dönemin her türlü birikiminden yararlanma, onları malzeme olarak kullanma hakkına sahiptir; çünkü sanatın gerçekliği tikel olanda tümeli ifade edecek bir güce ve imkâna sahiptir.^{[1], [2]}