Dinozorlar Gerçekte Nasıl Sesler Çıkarıyordu ?

O meşhur T.Rex kükremesini duymuşsunuzdur değil mi? Nerdeyse tüm popüler kültür kaynaklarında T.Rex başta olmak üzere pek çok etoburun ihtişamlı bir kükreyişi vardır. Buna bağlı olarak bugün günlük hayattaki pek çok kişinin de kafasına dinozorların genel olarak kükrediği fikri yerleşmiştir. Dinozor kelimesi akıllara geldiğinde o meşhur kükreme sesi ile aklımızda canlanmaktadır. Aslında yapılan çalışmalar, durumun pek de öyle olmadığını gösterdi. Hatta dinozorların kükreyemediğini bile söyleyebiliriz.

Dinozorlar Büyük Bir İhtimalle Kükreyemiyordu

Dinozorların kükreyememesi pek çok kişi tarafından oldukça garip karşılanacaktır. Devamında ise şu soru akıllara gelecektir. Peki, bu canlılar nasıl sesler çıkarıyordu? Bu sorunun cevabı için Teksas Ünivetsitesinin bir grup araştırmacısı tarafından dinozorların sesleri üzerine bir araştırma yapıldı. Araştırmada materyal olarak günümüzde yaşayan dinozorlar olan kuşları ve onların en yakın akrabaları olarak düşünülen "crocodilianları" kullandılar. Crocodilianlar incelendiğinde tıslama ve homurtular dışında pek de ses çıkarmadıkları görülmüştür. Ancak evrimsel süreçte yaklaşık olarak bundan 250 milyon yıl kadar önce dinozorlardan ayrıldılar. Bu sebeple araştırmacılar, dinozorların direkt olarak kendileri olan kuşlara bakmaya karar verdiler. 66 - 68 milyon yıl önce Antarktika'da Vegavis iaai isimli antik bir kuş bulundu. 2013 yılına geldiğimizde Teksas Üniversitesinden Dr. Clarke, fosili yeninden analiz etti ve bu canlıda kuşlarda ötüşü sağladığı bilinen syrinx isimli yapının bulunduğuna dair kanıtlara rastladı. Syrinx yapısı, Avian dinozorlara bugünkü modern kuşlarda duyduğumuz biçimde ötüşler kazandırdı. Avian dinozorlarda syrinxi görebiliyoruz. Peki, bu durum non avian (kuş olmayan) dinozorlarda nasıldı? Non avian dinozorlarda syrinx yapısına henüz rastlamış durumda değiliz. Bu yüzden onların, mevcut ötücü kuşlar kadar çeşitli yapıda sesler çıkarmadıkları düşünülüyor. Kuşlar, ağzı açık ve yüksek perdeli melodisel ötümler yapmaktadır. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, dinozorlar ise ağzı açık kükremeler yerine, ağzı kapalı seslendirmeler yaptılar. Hayvanlar ağzı kapalı sesleri yemek borularını ya da trakeal keselerini (nefes borularındaki keseleri) şişirerek çıkarır. Bu sesler, düşük perdelidir; ıslık sesi veya hırıltı ile karıştırılabilir. Günümüzdeki modern timsahların hırıltıları bu seslere örnek olarak verilebilir. Bu yönleriyle non avian dinozorların sesleri kuşlardan ayrılmaktadır. Sonuç olarak birçok dinozorun ağzı açık kükremeler yapamadıklarını bunun yerine ağzı kapalı homurtu ve tıslama benzeri sesler çıkardıklarını rahatlıkla söyleyebiliriz.

DeviantArt

75 Milyon Yıl Önceki Sesi Yeniden Duymak

Dinozorların nasıl sesler çıkardıkları hakkında genel fikir sahibi olduk. Peki, nesli tükenmiş bir dinozorun sesini günümüzde duyabilir miyiz ? Bu sorunun cevabı kafasında bir hayli ilginç bir yapı bulunduran parasaurolophustan geliyor. Parasaurolophus 76 - 73 milyon yıl önce Kuzey Amerika'da yaşamış 3 adet cinsi bulunan hadrosaurid dinozor cinsidir. Bu canlının popüler kültürde yer almasını sağlayan parçası elbette kafasındaki ilginç uzantıdır. Parasaurolophusun kafasında bulunan bu yapının işlevi hakkında farklı teoriler üretilmiş ve tartışmalar yaşanmıştır. Bazı paleontologlarca bu yapının cinsellikte kullanıldığı ve erkeklerin dişilerini bu yapı vasıtasıyla etkilediği savunuldu. Bazıları bu yapının vücut ısısını korumak için kullanıldığını söyledi. Hatta bazıları bu yapının şnorkel görevi gördüğünü ve parasaurolophusun yarı sucul bir canlı olduğunu öne sürdü. Yapılan son araştırmalarda ise parasaurolophusun kafasındaki çıkıntıyı ses çıkarmak için kullandığı ve bu canlının karasal olduğu anlaşıldı. Peki, bu canlı kafasındaki çıkıntıdan neden ses çıkarıyordu? Bu konuda bazı hipotezler mevcuttur. Eğer, parasaurolophuslar gruplar halinde yaşıyorlarsa herhangi bir tehdit olduğunda kendilerine ait seslerini çıkararak yaklaşan tehlikeye karşı diğer grup üyelerini uyarıyor olabilirlerdi. Ayrıca parasaurolophusların ayırt edici sesler çıkarma yeteneği, onların sosyalleşmesine katkı sağlamış olabilir. Şimdi gelelim parasaurolophusun sesinin bilgisayar ortamında nasıl üretildiğine. Her şey 1995 yılında çok iyi korunmuş bir Parasaurolophus kafatası bulunmasıyla başladı. Kafatası Sandia bilgisayar bilimcisi Carl Diegert ve New Mexico Doğa Tarihi ve Bilim Müzesi paleontologu Tom Williamson tarafından incelendi ve bilgisayarda taraması yapıldı. Tarama için gelişmiş görüntüleme teknikleri geliştirmek maksadıyla dinozor üzerinde alınan CT taramaları ile benzerlik gösteren X-ışını tomografisi kullanıldı. Devamında parasaurolophusun 3 boyutlu görüntüsü ortaya çıkarıldı. Dijital paleontoloji ve bilgisayar algoritmaları ile hava geçişlerinin boyutu ve şekli belirlendikten sonra dinozorun çıkardığı sesin doğal frekansı ortaya çıkarıldı. Bu sayede 75 milyon yıldan beri duyulmayan ses, dünyada yeniden yankılandı. Ortaya çıkan ses bir borazan sesine benziyordu. Ses, 5 Aralık'ta Albuquerque'de düzenlenen bir basın toplantısında tüm dünyaya duyuruldu.

DeviantArt