Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Çember ve Daire'nin Çevresini Hesaplarken Neden "2πr" Formülünü Kullanırız?

6 dakika
117
Çember ve Daire'nin Çevresini Hesaplarken Neden "2πr" Formülünü Kullanırız? Pexels
  • Blog Yazısı
Drew Rae
Blog Yazısı
Tüm Reklamları Kapat
Jill Burrow

Öncelikle π sayısından bahsedelim. π sayısı çemberin çevresinin çapına oranıdır. Yani: π=C2rπ=\frac{C}{2r} 'dir. Eminim ki bazılarımızın aklına pi sayısının neden hep sabit kaldığı takılmıştır. Şimdi hem bunun ispatını yapalım, hem de bu ispat üzerinden çemberin çevre ispatını yapalım.

Esasında çemberin çevresinin matematiksel bir tanımı yoktur. Biz; tanımı, matematiksel bir işlemle tanımlayacağız. Bir çember alalım ve çemberin içine bir çokgen çizelim ve bu çokgenin kenar sayına "nn" diyelim. Ve her bir kenarın uzunluğu "ee" olsun. Biz kenar sayısını ne kadar çok artırırsak çokgen o kadar çok çembere benzeyecektir. O zaman biz nn 'yi sonsuza kadar götürürsek çokgenimiz çembere dönüşecektir. Çokgenin çevresi normalde n.en.e 'dir. nn sonsuza giderken limit alıp çarparsak bu sefer çemberin de çevresini bulmuş oluruz.

lim⁡n→∞e.n→C\lim\limits_{n\to\infty} e.n \to C (Tanım 2)

Tüm Reklamları Kapat

Benzer adımlarla devam ediyoruz. Bir O merkezli çember alalım. Bu çemberin içine n kenarlı bir çokgen çizelim. Bu çokgenin bir kenarınını inceleyelim. İncelediğimiz kenarının uçlarının birini A diğerini ise B ile gösterelim ve bu uçları O ile birleştirelim. O halde ikizkenar bir üçgen elde ederiz.

Şekil 1
Şekil 1

Yeniden O'merkezli bir çember alalım ve bu çemberin içine bir çokgen çizelim. Bu çokgenin bir kenarı e' olsun. Bu çokgenin bir kenarını inceleyelim, bir ucuna A' diğer ucuna ise B' diyelim ve A'O'B' ikizkenar üçgenini elde edelim. m(O^)=m(O′^)=360nm(\widehat{O})=m(\widehat{O'})=\frac{360}{n} olduğundan ve bu açıların kenarları orantılı olduğundan A'O'B' ve AOB üçgeni benzerdir.[1] Bundan dolayı:

er=e′r′\frac{e}{r}=\frac{e'}{r'} olur.

P ilk çokgenin çevresi p' de ikinci çokgenin çevresi olmak üzere, p=e.np=e.n ve p′=e′.np'=e'.n olur. O halde:

Tüm Reklamları Kapat

pr=p′r′\frac{p}{r}=\frac{p'}{r'} diyebiliriz. Tanım 2'ye göre p→Cp\to C ve p′→C′p'\to C' olduğundan Cr=C′r′\frac{C}{r} = \frac{C'}{r'} diyebiliriz. O halde bu denklemi düzenlersek:

C2r=C2r′\frac{C}{2r}=\frac{C}{2r'} diyebiliriz ki bu da her r değeri için π sayısının sabit kaldığının ispatıdır. Baktığımızda C2r=π\frac{C}{2r}=π olduğundan C=2r.πC=2r.π diyebiliriz. Ki bu da çevrenin ispatıdır. Yeni bir ispatımız daha var ve bu ispatta integral eğri hesaplama formülünü kullanacağız. Bu yüzden öncelikle bu formülü ispatlamalıyız. İntegral eğri hesaplama formülü:

∫ab1+[f′(x)]\displaystyle\int_a^b\sqrt{1+[f'(x)]}

şeklindedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Şekil 2
Şekil 2
Paul's Online Notes

Yukarıdaki eğrinin uzunluğunu hesaplamak için eğriyi x ekseni üzerinde eşit uzunluğa sahip olan doğru parçalarına ayıralım ve her bir noktayı pip_i ile gösterelim. Her bir parçayı da n ile gösterelim. O halde şekil 2'ye göre n=9n=9 olur. Ve her bir parçanın uzunluğunu da ∣pi−1pi∣\lvert p_{i-1} p_i \rvert ile gösterelim. O halde eğrinin uzunluğu da yaklaşık olarak:

L≈∑i=1n∣pi−1pi∣L\approx\displaystyle\sum_{i=1}^n \lvert p_{i-1} p_i \rvert

olur.[2] Baktığımızda nokta sayısını ne kadar arttırırsak eğriye o kadar çok yaklaşırız. O yüzden eğrinin uzunluğu:

L=lim⁡n→∞∑i=1n∣pi−1pi∣L=\lim\limits_{n\to\infty}\displaystyle\sum_{i=1}^n \lvert p_{i-1} p_i \rvert

olur.[2] parçaların uzunluğunu her eksende tanımlayalım.

Δy=yi−yi−1\Delta y=y_i-y_{i-1} olsun. O halde bir ff fonksiyonu için Δy=yi−yi−1=f(xi)−f(xi−1)\Delta y=y_i-y_{i-1}=f(x_i)-f(x_{i-1}) olur. Pisagor teoremi vasıtasıyla parçaların uzunluğunu:

Tüm Reklamları Kapat

∣pi−1pi∣=(xi−xi−1)2+(yi−yi−1)2\lvert p_{i-1} p_i \rvert = \sqrt{(x_{i}-x_{i-1})^2+(y_i-y_{i-1})^2}

∣pi−1pi∣=Δx2+Δy2\lvert p_{i-1} p_i \rvert = \sqrt{\Delta{x^2}+\Delta{y^2}}

olarak hesaplayabiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Grafiğimizin sürekli olarak [xi−1,xi][x_{i-1},x_i] aralığında olduğunu biliyoruz. O halde ortalama değer teoremini kullanabiliriz. Dolayısıyla da bir xi∗x_{i}^* noktası da vardır. O halde:

f(xi)−f(xi−1)=f′(xi∗)(xi−xi−1)f(x_i)-f(x_{i-1})=f'(x_{i}^*)(x_i-x_{i-1})

=Δy=f′(xi∗).Δx=\Delta y=f'(x_{i}^*).\Delta x

O halde

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Uganda Bugisu AA Yöresel Kahve 1000 gr

Uganda Bugisu AA Yöresel Kahve 1000 grUYARI: Bu ürün, müşterilerimizin tercihine göre özel olarak öğütülerek (veya hiç öğütülmeden) temin edilmektedir; yani müşteri talebine özel olarak hazırlanmaktadır. Bu nedenle lütfen sipariş notlarına talep ettiğiniz öğütme türünü ekleyiniz:

  1. Çekirdek (Öğütme İstemiyorum)
  2. Filtre Kahve Makinesi,
  3. Espresso (Öğütülmüş),
  4. French Press,
  5. Moka Pot,
  6. Hario V60,
  7. Aeropress,
  8. Metal Filtre,
  9. Chemex – Pour Over.

Tercih belirtilmemesi halinde öğütülmemiş çekirdekler gönderilecektir ve tarafınızdan öğütülmesi veya değirmen olan bir yerde öğüttürülmesi gerekecektir.

Devamını Göster
₺1,212.00
Uganda Bugisu AA Yöresel Kahve 1000 gr

Şimdi yukarıdaki denklemle birleştirirsek eğer bütün grafiğin yani ölçmek istediğimiz eğrinin uzunluğunu bulabiliriz.

L=lim⁡n→∞∑i=1n∣pi−1pi∣L=\lim\limits_{n\to\infty}\displaystyle\sum_{i=1}^n \lvert p_{i-1} p_i \rvert

L=lim⁡n→∞∑i=1nΔx2+[f′(xi∗)]2.Δx2L=\lim\limits_{n\to\infty}\displaystyle\sum_{i=1}^n\sqrt{\Delta x^2+[f'(x_{i}^*)]^2.\Delta x^2}

L=lim⁡n→∞∑i=1n1+[f′(xi∗)]2.Δx2L=\lim\limits_{n\to\infty}\displaystyle\sum_{i=1}^n\sqrt{1+[f'(x_{i}^*)]^2.\Delta x^2}

L=lim⁡n→∞∑i=1n1+[f′(xi∗)]2.ΔxL=\lim\limits_{n\to\infty}\displaystyle\sum_{i=1}^n\sqrt{1+[f'(x_{i}^*)]^2}.\Delta{x}

Sınırlı integralin tanımını kullanacak olursak eğer bu ifade bundan başka bir şey değildir:

∫ab1+[f′(x)]2dx\displaystyle\int_a^b\sqrt{1+[f'(x)]^2}dx

=∫ab1+(dxdy)2dx=\displaystyle\int_a^b\sqrt{1+\Big(\frac{dx}{dy}\Big)^2}dx

Formülün nereden geldiğini anladığımıza göre devam edelim!

Şekil 3
Şekil 3

Grafik üzerindeki denklem y2=±r2−x2y^2=± \sqrt{r^2-x^2}

Tüm Reklamları Kapat

olur. Burada unutmamamız gereken şey grafiğin yukarıda pozitif olduğudur.[3]

Grafiğimizim yarısını alalım (x eksenin üst kısmı için) ve devam edelim. Toplam çevre uzunluğunu şu şekilde alalım:

∫ab1+[f′(x)]2dx  ⟹  \displaystyle\int_a^b \sqrt{1+[f'(x)]^2} dx\implies

2∫−rr1+x2r2−x2dx2\displaystyle\int_{-r}^r\sqrt{1+\frac{x^2}{r^2-x^2}}dx

Tüm Reklamları Kapat

=2∫−rrr2r2−x2dx=2\displaystyle\int_{-r}^r\sqrt{\frac{r^2}{r^2-x^2}}dx

=2∫−rr11−x2r2dx=2\displaystyle\int_{-r}^r{\frac{1}{\sqrt{1-\frac{x^2}{r^2}}}}dx

olur. Şimdi bir g(x)g(x) fonksiyonu alalım. Bu g(x)g(x) fonksiyonu g(x)=arcsin(x)g(x)=arcsin(x)olsun.

(g−1og)(x)=x(g^{-1}og)(x)=x ifadesinin türevini alalım.

Tüm Reklamları Kapat

g′(g−1(x)).g−1(x)=1g'(g^{-1}(x)).g^{-1}(x)=1

olur.

Şekil 4
Şekil 4

Görselden hareketle cos(cosinx) ifadesini anlamlandırabiliriz.

cos(arcsin(x)).g′(x)=cos(y).g′(x)=1  ⟺  g′(x)=11−x2cos(arcsin(x)).g'(x)=cos(y).g'(x)=1 \iff g'(x)=\frac{1}{\sqrt{1-x^2}}

Tüm Reklamları Kapat

olur. xr=u\frac{x}{r}=u olsun. Bunu yapmamızın amacı ise yukarıdaki g′(x)g'(x) ifadesine benzetmektir. O halde ifademiz:

2∫−rr11−x2r2dx=2\displaystyle\int_{-r}^r{\frac{1}{\sqrt{1-\frac{x^2}{r^2}}}}dx=

2∫−rr11−u2dx=2\displaystyle\int_{-r}^r{\frac{1}{\sqrt{1-u^2}}}dx=

r pozitif olduğu için her halükarda pozitiftir. O halde rr 'yi integralin dışına alalım.

Tüm Reklamları Kapat

2r∫−1111−u2du2r\displaystyle\int_{-1}^{1}\frac{1}{\sqrt{1-u^2}}du=r.arcsin(u)∣−11=r.arcsin(u)\rvert_{-1}^1

olur. Bu ifadeyi de düzenlersek:

2r((arcsin(1))−(arcsin(−1))2r((arcsin(1))-(arcsin(-1)) olur. Radyan cinsinden yazalım:

2r(π2−(−π2))=2.π.r2r(\frac{π}{2}-(-\frac{π}{2}))=2.π.r

olur. İspatımız bitmiştir.

Okundu Olarak İşaretle
10
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Raporla
Mantık Hatası Bildir
Yukarı Zıpla
Bu Blog Yazısı Sana Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 1
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ Seyfullah Hızarcı, et al. Düzlem Geometri. Yayınevi: Palme Yayınevi. sf: 326,327,328.
  • ^ a b Paul's Online Notes. Paul's Online Notes. Alındığı Tarih: 12 Şubat 2023. Alındığı Yer: tutorial.math.lamar | Arşiv Bağlantısı
  • ^ Tunç Kurt. (YouTube Videosu, 2022). Eğri Uzunluğu Nasıl Hesaplanır (İspatlayalım!). Not: https://youtu.be/9walqVC91Ko.
  • Tunç Kurt. (YouTube Videosu, 2022). Çemberin Çevresi Neden 2Πr ?(İspatlayalım!).
  • BUders Boğaziçiliden Özel Ders. (YouTube Videosu, 2017). Calculus-1: Ortalama Değer Teoremi (Mean Value Theorem)(Www.buders.com).
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/05/2025 07:16:50 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14025

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Size Özel
Makaleler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000

Bize Ulaşın

ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close