Antioksidanlar Vücudumuz İçin Neden Önemli? Antioksidan Ağ Nedir ve Nasıl Çalışır?
Antioksidanlar Önemlidir, Evet. Peki, Nasıl Çalışırlar?
Pexels
Antioksidanlarla ilgili şimdiye kadar birçok yazı okumuş, bilgi duymuşsunuzdur. Peki nasıl işe yaradıklarının, hangi biyokimyasal süreçlerden geçtiklerinin, mekanizmalarının nasıl olduğunu merak ettiniz mi? Burada okuyacaklarınız sizi bu konuda aydınlatmayı, kafanızdaki soru işaretlerini gidermeyi ve bu antioksidanlar neden bu kadar önemli sorusunu cevaplamayı amaçlamaktadır. Hadi gelin, antioksidanlar vücudumuzda nasıl çalışıyorlar, bir inceleyelim.
Antioksidanlar denilince öncelikle aklımıza gelmesi gereken 3 önemli vitamin, bir de mineral var: A, C ve E vitaminleri ile selenyum minerali. Bu moleküller, antioksidan ağ (İng: "antioxidant network" ) denilen biyokimyasal bir mekanizmanın içinde, lipid peroksidasyonu sonucu oluşan peroksil radikalleri, UVA, UVB ışınları, reaktif oksijen türleri gibi vücudumuza zararlı olabilecek ve oksidan stres yaratabilecek etkilerle reaksiyona girerler. Böylece vücudumuz, bu etkilerden korunmuş olur.
Antioksidan Ağ Nedir?
Antioksidan sistem, serbest radikallerin ve aktif oksijen türlerinin kontrolsüz oluşumunu veya reaksiyonlarını inhibe eden biyolojik bir yapıdır. Bu sistemdeki askorbat (vitamin C) ve glutatyon, hidrofilik temizleyicilerdendir. Sitozolik, mitokondriyal ve nükleer olarak bulunurlar, serbest radikalleri elektron veya hidrojen transferi ile temizlerler. Hidrofobik temizleyiciler ise hücre zarında bulunurlar. Bunlara örnek olarak lipid peroksil radikalleriyle birincil olarak etkileşime giren α-tokoferol (vitamin E) ve serbest radikallerin ikincil temizleyicisi, tekli oksijen temizleyicisi olarak görevli karotenoidler (vitamin A) verilebilir.
Sistemin çalışabilmesi için gerekli bir diğer molekül, enzimlerdir. Antioksidan enzimler süperoksit distumaz (SOD) ve katalazları içerir. Ayrıca selenyum bağımlı glutatyon peroksidaz da bu sistemin bir parçasıdır. İndirgeyici koenzimler, peroksidazlar ve tüm indirgeyici bileşenler belirli metabolik yollarla üretilen NAD(P)H ile rejenere edilir yani yenilenirler. Aynı zamanda antioksidanların etkileşimi peroksitlerin ve serbest radikallerin sıralı olarak bozulmasına dayanır.
Antioksidanlar
Şimdi, bu molekülleri teker teker inceleyebiliriz:
A vitamini
A vitamininin antioksidan özelliği, A vitamini öncüsü olarak bilinen karotenoidlerden gelmektedir. Bu moleküller reaktif oksijen türlerini kendilerine çekerek etkisiz duruma getirirler. Bazı karotenoidler ve kaynaklı tabloda görülmektedir. Kaynakları arasında havuç, kayısı gibi turuncu meyveler, baklagiller yer alır.
E Vitamini
Antioksidan ağ sistemindeki E vitamini döngüsünde tokoferol ve tokotrienoller yer alır. UV ışınlar, hava kirliliği, radyasyon, sigara, lipid peroksidasyonu gibi etkiler serbest radikallerin oluşumuna neden olur. Bu serbest radikaller ROS (reaktif oksijen türleri) olarak isimlendirilir. Tokoferoller işte bu serbest radikallerle etkileşime girerek onların zararlı etkilerini yok etmeye çalışırlar. E vitamininin biyolojik olarak aktif ana formu olan α-tokoferol genellikle insan dokularında en önemli lipid çözünür antioksidan olarak kabul edilir. Lipit peroksidasyonun etkileriyle birincil olarak savaşır. Bitkisel yağlar, yağlı besinler (balık, kabuklu kuruyemişler) E vitamini kaynaklarındandır.
C vitamini
Antioksidan ağ sistemindeki C vitamini döngüsünde dehidro askorbik asit yer alır. Bu molekül zararlı biyolojik ajanlarla ve reaktif oksijen türleriyle etkileşime girer. Hem sulu peroksil radikalleri ile reaksiyona girerek hem de dolaylı olarak, yağda çözünen E vitamininin antioksidan özelliklerini geri kazanarak hücre içi organellerde olduğu gibi etki gösterebilir. Ayrıca lipit olmayan nükleer malzemeye hücre içi serbest radikal saldırısı da azalabilir.Meyve ve sebzeler özellikle turunçgiller C vitamini kaynaklarındandır.
Selenyum
Antioksidan ağ sistemindeki bir diğer döngüde glutatyon peroksidaz enzimi yer alır ve bu enzimin çalışması için selenyum gereklidir. Selenyum için özel bir kaynak gösteremeyiz, toprak selenyumdan ne kadar zenginse besinler de o kadar zengin olacaktır.
Sonuç
Şunu söyleyebiliriz ki, antioksidanlar bir sistemin, sürecin içinde vücudumuza zarar verebilecek olan etkilere karşı bizi korurlar. Her bir döngüyü bir çark gibi düşünebiliriz, her biri bir diğerini döndürecek ve böylelikle sürekli dönecek, herhangi birinde bir eksiklik, problem olduğunda da sistem yavaşlayacak belki de duracak ve olumsuz etkiler, sağlık problemleri ortaya çıkmaya başlayacak. Yani bu çarkın kuvvetli olması, sürekli dönmeye devam etmesi oldukça önemlidir. Kaynaklarını iyi bilmeli ve yeterli düzeylerde tüketmeliyiz.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
13
-
5
-
5
-
4
-
3
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- A. Baysal. (2020). Bitkisel Kimyasallar Ve Antioksidanlar- Sağlık Yönünden Önemi. Beslenme ve Diyet Dergisi, sf: 5-11. | Arşiv Bağlantısı
- Y. Aksoy. (2002). Antioksidan Mekanizmada Glutatyonun Rolü. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, sf: 442-448. | Arşiv Bağlantısı
- H. Karabulut, et al. (2016). Antioksidanlar. Dergi Park, sf: 65-76. | Arşiv Bağlantısı
- J. Chaudière, et al. (1999). Intracellular Antioxidants: From Chemical To Biochemical Mechanisms. Food and Chemical Toxicology, sf: 949-962. | Arşiv Bağlantısı
- J. J., Schroeter, et al. (2001). The Antioxidant Network Of The Stratum Corneum. Oxidants and antioxidants in cutaneous biology, sf: 26-42. | Arşiv Bağlantısı
- A.Bendich, et al. (1986). The Antioxidant Role Of Vitamin C. Advances in Free Radical Biology & Medicine, sf: 419-444. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/12/2024 21:01:12 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9011
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
