Altın

Özellikler

Altın, sembolü "Au" olan ve atom numarası 79 olan kimyasal bir elementtir. Saf haliyle parlak, hafif kırmızımsı sarı, yoğun, yumuşak, dövülebilir ve sünek bir metaldir ve "tüm kimyasal elementlerin en güzeli" olarak adlandırılmıştır. Güzelliği onu binlerce yıldır mücevher, madeni para ve sanat eserlerinde kullanmak için cazip kılmıştır. İnsanlar tarafından kullanılan ilk saf metallerden biridir.^[1]

Altın, siyaseti ve ekonomiyi etkileyebilecek birkaç unsurdan biridir. Altın için, tarihin neredeyse her döneminde savaşlar yapılmıştır. Hala birçok ülke, servetlerini depoda tuttukları altın miktarına göre saymaktadır.

Fiziksel Özellikler

Altın, hem sünek hem de dövülebilir bir elementtir. Yalnızca 20 gram ağırlığında bir altın parçası, 6 metrekareden daha fazlasını kaplayacak bir tabakaya kadar dövülebilir. Altın, aynı zamanda oldukça yumuşaktır. Genellikle kalemle dahi çizilebilir. Altı, 1,064,76°C (1,948,57°F) erime noktasına ve 2,700°C (4,900° F) kaynama noktasına sahiptir. Yoğunluğu, santimetre küp başına 19,3 gramdır.

Diğer iki önemli özelliği, yansıtıcı olması ve elektrik direncinin çok düşük olmasıdır. Altın ısı ve ışığı çok iyi yansıtır. Ancak elektrik akımı altından çok kolay geçer.

Kimyasal Özellikler

Altın çok reaktif bir element değildir. Oksijenle tepkime vermez ve çoğu asitte çözünmez. Klor veya brom gibi halojenlerle de aynı şekilde çok kolay reaksiyona girmez. Bu kimyasal özellikler aynı zamanda altının bazı önemli kullanımlarını da açıklamaktadır. Örneğin altın paralar çok kolay paslanmaz veya kararmaz. Aynı şekilde mücevher ve takı halince kullanılan altında uzun ömürlü olup paslanma yapmadan kullanılabilir.

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Altın, Dünya'da 0,03 g/1000 kg (ağırlıkça 0,03 ppm) düzeyinde geniş bir alanda yayılmış şekilde bulunur. İç yapısı ve yüksek yoğunluğu sebebiyle, küçük pullar veya büyük külçeler halinde dere yataklarında yoğunlaşır ve buralardan geri kazanılabilir. Dünya'da bulunan altın rezervlerinin üçte ikisi Güney Afrika'dan ve ABD üretiminin üçte ikisi ise Güney Dakota ve Nevada'dan gelmektedir. Diğer ana maden alanları Kanada ve Rusya'dır. Altın deniz suyunda da bulunur, ancak denizden çıkarmak için henüz etkili bir süreç tasarlanmamıştır. Dünya'daki altın üretimi yılda 2.500 ton civarındadır ve bugüne kadar çıkarılan altın miktarının 200.000 ton civarında olduğu hesaplanmaktadır (bu, 2017 altın fiyatlarıyla 7.5 trilyon dolara karşılık gelmektedir).

Uygulama ve Kullanım Alanları

Altın çıkarıldıktan sonra genellikle külçe olarak depolanır. Bununla birlikte, kuyumculukta saf haliyle veya alaşım olarak yaygın olarak kullanılmaktadır. "Karat" terimi, bir alaşımda bulunan altın miktarını belirtir. 24 ayar saf altındır, ancak çok yumuşaktır. 10, 14 ve 18 ayar altın alaşımları daha dayanıklı oldukları için yaygın olarak kullanılmaktadır.

Altın, sanatta, dekorasyonda ve mimari de süs olarak kullanılmak üzere çok ince tabakalara (altın varak) dövülebilir. Elektro kaplama ile başka bir metali çok ince bir altın tabakasıyla kaplamak mümkündür. Bu yöntem saat dişlilerinde, yapay uzuv eklemlerinde ve elektrik konektörlerinde kullanılır. Devre üretmek için bilgisayar çiplerinin içinde ince altın teller kullanılır.

Tarihi

Altın, tarih öncesi çağlardan beri bilinen ve işlenen ilk metallerden biridir. MÖ 2000'de Mısırlıların altın madenciliğine başladıkları bilinmektedir. MÖ 1323'te ölen Tutankamon'un ölüm maskesi 100 kg altın içeriyordu.^[2] MÖ 3800'den 2000'e kadar hüküm süren eski Ur'un (modern Irak) kraliyet mezarları da altın objeler içermektedir.

Altın sikkelerin basımı, MÖ 640 yıllarında Lidya Krallığı'nda (şu anda modern Türkiye'de bulunan) altın ve gümüşün bir alaşımı olan elektrum kullanılarak başlamıştır. İlk saf altın sikkeler, MÖ 561-547 arasında hüküm süren Kral Kroesus döneminde basılmıştır.

Etimolojisi

Altın ismi, "metal" anlamına gelen Anglo-Sakson dilinden gelen "gold" kelimesidir ve sembolü Latince "aurum" olan altından gelir. Bu, "parlayan şafak" veya "güneşin parıltısı" anlamına gelir. "Altın" kelimesi ise, Proto-Germen gulş ve Proto-Hint-Avrupa ghelinden kaynaklanan ve "sarı/yeşil" anlamına gelen Germen dillerinden gelir.

Önlem ve Güven

Altının Sağlığa Etkileri

Altına maruz kalındığında oluşabilecek etkileri şöyledir:

• Soluma: Maruz kalma uzun süreli veya aşırı ise tahrişe neden olabilir.
• Yutma: Herhangi bir yan etki beklenmemektedir.
• Deri: Tahrişe ve alerjik reaksiyona neden olabilir.
• Göz: Tahrişe neden olabilir.

Altın, krisoterapi adı verilen bir tedavi altında romatoid artrit hastalığını iyileştirmek için kullanılır.

Altının Çevresel Etkileri

Altın, ekotoksisitesi açısından değerlendirilmemiştir. Bununla birlikte, altının aerobik koşullar altında biyolojik olarak parçalanmasının çok zayıf olması beklenmekte olup, çevreye salındığında ekolojik sorunlar yarattığını gösteren hiçbir kanıt yoktur.

İlginç Bilgiler ve Diğer

• Altın, sarı renk olan tek metaldir. Diğer metaller, ancak oksitlendikten veya kimyasallarla reaksiyona girdikten sonra sarımsı bir renk alabilir.
• Dünya'da bulunan neredeyse tüm altın, Dünya oluştuktan 200 milyon yıl sonra gezegeni bombalayan meteorlardan gelmiştir.