Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Cıva

Cıva Nedir? Özellikleri Nelerdir ve Nerelerde Kullanılır?

3 dakika
14,910
Cıva Wikipedia
cıva
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 80. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Özellikler

Cıva, "Hg" sembolü ile gösterilen ve atom numarası 80 olan kimyasal bir elementtir. Cıva, periyodik cetvelin 12. grubunda bulunur ve bazen "sıvı metal" olarak da adlandırılır; çünkü yapısı, gümüş renkte olan bir sıvıdır. Kimyasal sembolü de bu özelliğinden gelmektedir. Hg sembolü Yunanca "hydrargyrum" teriminden gelir ve "sulu gümüş" anlamına gelir.

Fiziksel özellikler

Cıva, sıvı halde bulunan tek metaldir. Brom da aynı şekilde sıvı halde bulunur; fakat brom, metal değildir. Cıva -38,85°C (-37,93°F) donma ve 365.6°C'de (690.1°F) kaynama noktalarına sahiptir. Yoğunluğu santimetre küp başına 13,59 gramdır.

Cıvanın ilgi çekici iki fiziksel özelliği vardır: Birincisi, çok yüksek yüzey gerilimine sahip olmasıdır. Diğer özelliği ise çok iyi bir elektrik iletkeni olmasıdır. Bu özelliği sayesinde birçok elektrikli cihazda kullanılmaktadır.

Kimyasal özellikler

Cıva, orta derecede aktiftir. Havadaki oksijen ile çok hızlı reaksiyona girmez. Bazı asitlerle sıcakken reaksiyona girer, ancak çoğu soğuk asitle reaksiyona girmez.

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Cıva, doğada nadiren serbest bulunur ve esas olarak İspanya, Rusya, İtalya, Çin ve Slovenya bölgelerinde zinober (HgS) cevherlerinde bulunur. Dünya cıva üretimi yılda yaklaşık 8.000 tondur. Çıkarılabilir rezervler ise yaklaşık 600.000 tondur. Doğada metal, cıva tuzu veya organik cıva bileşikleri halinde bulunabilir.

İnsan faaliyetlerinden salınan cıvanın çoğu fosil yakıt yakma, madencilik ve katı atık yakma yoluyla havaya salınır. Cıva, gıda maddelerinde doğal olarak bulunmaz, ancak insanlar tarafından tüketilen daha küçük organizmalar tarafından, örneğin balıklar yoluyla, yiyeceklerde ortaya çıkabilir. Balıklardaki cıva konsantrasyonları genellikle içinde yaşadıkları sudaki konsantrasyonlarına bağlı olarak değişmektedir.

Uygulama ve Kullanım Alanları

Cıva, ağır bir sıvı metal olması sebebiyle binlerce yıldır insanları etkilemiş ve birçok alanda kullanılmıştır. Ancak, yüksek toksisitesi nedeniyle, birçok cıva kullanımı aşamalı olarak durdurulmakta veya incelenmektedir. Son zamanlarda esas olarak kimya endüstrisinde katalizör olarak kullanılmaktadır. Bazı elektrik anahtarlarında ve redresörlerde de kullanılır.

Tüm Reklamları Kapat

Önceleri başlıca kullanımı, tuzlu suyun elektroliziyle sodyum hidroksit ve klor üretimiydi. Bu tesislerin tamamının aşamalı olarak kaldırılmasına karar verilmiştir. Ayrıca piller, flüoresan ışıklar, keçe üretimi, termometreler ve barometrelerde de yaygın olarak kullanılmıştır. Aynı şekilde, bu kullanımlar da aşamalı olarak kaldırılmıştır.

Cıva, altın, gümüş ve kalay gibi diğer metallerle amalgam adı verilen alaşımları kolayca oluşturur. Diş dolgularında cıva amalgamları da kullanılmıştır.

Tarihi

Cinnabar (diğer adıyla vermilyon, cıva sülfit, HgS), 30.000 yıl önce Paleolitik ressamlar tarafından İspanya ve Fransa'daki mağaraları süslemek için parlak kırmızı bir pigment olarak kullanılmıştır. Cinnabar, cıvasını sadece ısıtıldığında açığa çıkarır ve çıkan metal, altını çözen bir sıvı olduğu için insanları büyülemiştir. Kadim insanlar, nehirlerin tortularından alüvyon altını çıkarmak için büyük ölçekte cıvayı kullanmışlardır. Cıvanın element olarak ne zaman tam olarak keşfedildiği belli olmamakla birlikte milattan önce 1500 yıllarında olduğu düşünülmektedir.

Etimolojisi

Cıva, Merkür gezegeninin adını almıştır. Hg sembolü ise Yunanca "hydrargyrum" teriminden gelir ve "sulu gümüş" anlamına gelir.

Önlem ve Güven

Cıvanın Sağlığa Etkileri

Metalik cıva, barometreler, termometreler ve flüoresan ampuller gibi çeşitli ev ürünlerinde kullanılır. Bu cihazlardaki cıva hapsolmuştur ve genellikle herhangi bir sağlık problemine neden olmaz. Bununla birlikte, bir termometre kırıldığında buharlaşırken, solunum yoluyla önemli ölçüde cıva maruziyeti meydana gelecektir. Bu, sinir sistemi, beyin ve böbrek hasarı, akciğer tahrişi, göz tahrişi, deri döküntüleri, kusma ve ishal gibi zararlı etkilere neden olabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Cıvanın Çevresel Etkileri

Topraktaki cıva mantarlarda birikebilir. Asidik yüzey suları önemli miktarda cıva içerebilir. pH değerleri beş ile yedi arasında olduğunda, yerdeki cıvanın mobilizasyonu nedeniyle sudaki cıva konsantrasyonları artacaktır. Cıva yüzey sularına veya toprağa ulaştığında, mikro organizmalar cıvayı, çoğu organizma tarafından hızla emilebilen ve sinir hasarına neden olduğu bilinen metil cıvaya dönüştürecektir. Balıklar, her gün yüzey sularından büyük miktarda metil cıva emen canlılardır.

İlginç Bilgiler ve Diğer

  • Cıva, standart sıcaklık ve basınçta sıvı olan tek metaldir.
  • Cıva ve tüm bileşiklerinin oldukça toksik olduğu bilinmesine rağmen, tarih boyunca tedavi edici olarak kabul edilmiş ve kullanılmıştır.
  • Cıvanın modern element sembolü Hg'dir. Bunun sebebi ise sıvı halde olmasıdır. Hydrargyrum, "sulu-gümüş" anlamına gelen sahte Yunanca ("pseudo-Greek") bir kelimedir.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 80. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
21
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 5
  • Bilim Budur! 4
  • Tebrikler! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/11/2024 19:27:37 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10047

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Aslan, et al. Cıva. (27 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 5 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10047
Aslan, S., Bakırcı, Ç. M. (2021, January 27). Cıva. Evrim Ağacı. Retrieved November 05, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10047
S. Aslan, et al. “Cıva.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 27 Jan. 2021, https://evrimagaci.org/s/10047.
Aslan, Sevcan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Cıva.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 27, 2021. https://evrimagaci.org/s/10047.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close