Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Akrodermatitis Enteropatika Nedir? Kalıtsal Çinko Eksikliği Deriyi Neden Bozar ve Nasıl Tedavi Edilir?

3 dakika
5,900
Akrodermatitis Enteropatika Nedir? Kalıtsal Çinko Eksikliği Deriyi Neden Bozar ve Nasıl Tedavi Edilir? Pixabay
Tıbbi İçerik Uyarısı

Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.

Daha Fazla Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat
Acrodermatitis Enteropathica
  • Türkçe Adı Akrodermatitis Enteropatika
  • İngilizce Adı Acrodermatitis Enteropathica
  • Latince Adı Acrodermatitis Enteropathica
  • OrphaNet 37
  • Diğer İsimleri Zinc Deficiency, Danbolt–Cross Syndrome, Brandt Syndrome

Akrodermatitis enteropatika ilk olarak 1936 yılında Brandt tarafından tanımlanan, Danbolt tarafından isimlendirilen, şiddetli çinko eksikliği ile sonuçlanan otozomal resesif geçişli nadir görülen bir hastalıktır. Genel klinik belirtileri arasında ishal, deri lezyonları, saçkıran, ve tekrarlayabilen enfeksiyonlar bulunmaktadır.[1] Ayrıca hastalarda perleş (İng: ''perleche'') adı verilen ağız köşelerinde yaralar görülebilir.

krodermatitis kelimesini oluşturan akro (İng: "acro") vücudun el, ayak, kulak, parmak gibi uç bölgelerini ifade etmek için kullanılırken; dermatit (İng: "dermatitis") kelimesi cildin iltihaplanması anlamına gelmektedir. Entero kelimesi kökenini bağırsaktan (Gre: "enteron", İng: "intestine") alırken, hastalık veya rahatsızlık anlamında sözcüklere "-pati" (İng: "pathy") eki eklenmektedir. Yani vücudun uç noktalarında ciltte iltihaplanmayla görülen, bağırsaktan kaynaklanan bir hastalık olarak karşımıza çıkmaktadır.

Çinkonun Vücuttaki İşlevleri ve Eksikliğinde Görülen Klinik Bulgular

Çinko, esansiyel bir mineraldir ve sağlık için belirli miktarda alınması gerekir. Bağışıklık sisteminde, büyüme ve gelişmede, hormonların sentezinde ve aktivasyonunda, genlerin düzenlenmesinde önemli rol oynar. Protein, karbonhidrat ve A vitamini metabolizmasında görevleri vardır. Deri sağlığı için gereklidir, aynı zamanda yara iyileşmesini de teşvik etmektedir. Ağız mukozası, saç, tırnaklar ve vücudun diğer bölümleri üzerinde onarıcı etkileri vardır. Alkalen fosfataz, alkol dehidrogenaz ve RNA polimeraz başta olmak üzere yaklaşık 300 enzimin aktivitesi için gereklidir. İnsan vücudunda ortalama 2 gram çinko bulunduğu bilinmektedir.[2]

Tüm Reklamları Kapat

Çinko eksikliği; genetik emilim bozukluklarıyla, diyetle yetersiz alımla, çinkonun vücuttan atılımının artmasıyla ve bazı kronik hastalıklarda artan çinko gereksinimiyle ortaya çıkabilir. Çalışmalar, çinko eksikliğinin biyolojik süreçleri etkileyerek tat ve koku azalmasına, iştah azalmasına, büyüme geriliğine, bilişsel işlev bozukluğuna, bağışıklık fonksiyonlarında bozulmalara, ishale, cinsel olgunlaşmada gecikmeye ve cilt lezyonlarına neden olabileceğini göstermiştir. Uzamış çinko eksikliğinde sıklıkla gelişme geriliği, nöro-psikolojik değişiklikler, duygu durum bozuklukları, sinirlilik hali ve depresyon görülebilir.[3] Çinko eksikliğine yol açabilecek durumlar şunlardır:

  • Yetersiz beslenme,
  • Düşük biyo-yararlanım,
  • Emilim bozuklukları,
  • Genetik hastalıklar,
  • Fazla atılım,
  • Yüksek alkol tüketimi,
  • Tedavi edilmeyen kronik hastalıklar.

Yetişkinlerde çinko eksikliğinde görülen belirtiler şunlardır:[4]

  • Yaraların geç iyileşmesi,
  • Tekrarlayan bakteriyel enfeksiyonlar,
  • Saç dökülmesi,
  • Kellik,
  • Kötü tırnak büyümesi,
  • İştahsızlık,
  • Tat ve kokuda değişmeler,
  • İshal,
  • Konsantrasyon bozuklukları,
  • Kuru cilt,
  • Akne oluşumları.

Teşhis Yöntemleri ve Genetik

Akrodermatitis enteropatika, kalıtsal çinko eksikliğinden kaynaklanan ve nadir görülen bir hastalıktır. 8. kromozom üzerindeki SLC39A4 geninin otozomal resesif mutasyonu nedeniyle oluşmaktadır. Bu durum, çinkonun taşınmasının ve emiliminin bozulmasına yol açar. Hastalığın insidansı 1/500.000 olarak bildirilmiştir.

Tanı, klinik bulgular ve kandaki çinko düzeyinin düşüklüğü ile konulmaktadır. Kandaki çinko düzeyinin 50 mg/dL altında olması hastalığın bir göstergesidir; fakat bazı hastalarda kandaki çinko seviyesi normal olabilir. Bu nedenle uzmanlar tarafından spesifik kabul edilmemektedir. Laboratuvar testlerinin kullanılmasına rağmen şüphelenilen hastalarda çinko tedavisine alınan yanıt, uzmanlar tarafından altın standart olarak kabul edilmektedir.[5]

Tüm Reklamları Kapat

Çinko eksikliği olan bir bebeğin tedaviden önce ve sonra deri lezyonları
Çinko eksikliği olan bir bebeğin tedaviden önce ve sonra deri lezyonları
The Journal of Pediatrics

Sağlıklı insanlarda çinkonun bağırsaktan emilim oranı %27-65 arası iken, bu hastalarda %2-3 arasında olduğu hesaplanmıştır. Klinik bulgular, anne sütü kesildikten dört ile altı hafta sonrasında veya anne sütü almayan bebeklerde doğumdan hemen sonra görülebilir. Emzirilen bebeklerde semptomların daha geç ortaya çıkmasının sebebi, insan sütündeki çinkonun sığır sütüne göre vücutta daha yüksek bir biyo-yararlanıma sahip olmasıdır. Hastalığın temel klinik bulguları şunlardır:

  • Vücudun el, ayak, kulak ve parmak uçları gibi bölgelerinde egzama ve benzeri deri lezyonları,
  • Kronik ishal,
  • Saçkıran,
  • Gelişme gerilikleri.

Deri lezyonlarının şiddeti değişkenlik gösterebilmektedir. Tedavi edilmeyen hastalarda deri lezyonları ilerler ve göz, burun, kulak, boyun, karın, sırt ve kasık çevrelerine yayılabilir. İshali olan çocuklarda sinirlilik, uyuşukluk, depresyon ve anoreksiya gibi nöropsikolojik rahatsızlıklar; kilo kaybı, kansızlık ve büyüme geriliği görülebilir. Bu çocuklar beslenme yetersizlikleri açısından yüksek risk taşırlar, bu nedenle multidisipliner bir ekip tarafından izlenirler.[6]

Tedavi veya İdare Yöntemleri

Tedavide temel yaklaşım eksik olan çinkonun yerine konulmasıdır. 3-5 mg/kg/gün çinko takviyesiyle semptomlar azalabilmektedir.

Hastalık tüm yaşam boyunca tedavi edilmeli ve izlenmelidir. Çinko takviyesinin gecikmesi gelişme geriliğine yol açabilir. Tedavi edilmezse prognoz kötüleşebilir ve hasta kaybedilebilir.[7]

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
30
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Bilim Budur! 3
  • Muhteşem! 2
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 1
  • İğrenç! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/12/2024 02:59:38 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11749

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Işık
İspat Yükü
Olumsuz
Diyabet
Moleküler Biyoloji
Endokrin Sistemi
Nöron
Kurbağa
Fizyoloji
Dünya Dışı Yaşam
Uzay Aracı
Metal
Doğru
Kanser Tedavisi
Toprak
Coğrafya
Doku
Kahve
Doğum
Tehlike
Cinsellik Araştırmaları
Yatay Gen Transferi
Fobi
Odontoloji
Biyoteknoloji
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
L. Z. Bakkal, et al. Akrodermatitis Enteropatika Nedir? Kalıtsal Çinko Eksikliği Deriyi Neden Bozar ve Nasıl Tedavi Edilir?. (13 Mayıs 2022). Alındığı Tarih: 5 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11749
Bakkal, L. Z., Türkoğlu, P. (2022, May 13). Akrodermatitis Enteropatika Nedir? Kalıtsal Çinko Eksikliği Deriyi Neden Bozar ve Nasıl Tedavi Edilir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 05, 2024. from https://evrimagaci.org/s/11749
L. Z. Bakkal, et al. “Akrodermatitis Enteropatika Nedir? Kalıtsal Çinko Eksikliği Deriyi Neden Bozar ve Nasıl Tedavi Edilir?.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 13 May. 2022, https://evrimagaci.org/s/11749.
Bakkal, Leman Zeynep. Türkoğlu, Pedram. “Akrodermatitis Enteropatika Nedir? Kalıtsal Çinko Eksikliği Deriyi Neden Bozar ve Nasıl Tedavi Edilir?.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, May 13, 2022. https://evrimagaci.org/s/11749.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close