Afganistan Savaşı: Neden Yaşandı ve Neler Yaşandı?
Wikimedia Commons
- Özgün
- Askeri Tarih
Afganistan Savaşı, 11 Eylül saldırılarından tetiklenerek 2001 yılında başlayan ve üç aşamadan oluşan bir savaştır. Birinci aşaması "Diyubenci İslamcı" hareketini ve askeri organizasyonu sağlayan Taliban'ı devirmeyi hedeflemiştir. Bu operasyon 2 ay gibi kısa bir sürede son bulmuştur. 2002'den 2008'e kadar süren ikinci aşama ise, ABD'nin Taliban'ı askeri olarak yenme ve Afgan devletinin temellerini yeniden inşa etme planlarını içerir. Klasik kontrgerilla doktrinine dönüş olan üçüncü aşama ise 2008'de başlamış ve ABD'nin 44. Başkanı Barack Obama ile hızlanmıştır. 2009'da Obama ABD askerlerinin Afganistan'daki görev süresini geçici olarak uzatma kararı almış, ABD'nin ve NATO'nun muharebe görevleri 2014'te sona ermiştir. Böylelikle 13 yıl süren Afganistan Savaşı, ABD'nin şimdiye kadar yaptığı en uzun savaş olarak tarihe geçmiştir.[1]
Afganistan Savaşı'nda Önemli Olaylar
El-Kaide ve Taliban'ın İletişim Kurması (15 Ekim 1999)
11 Eylül 2001 saldırılarından önce El-Kaide, Taliban hükümetine sığınmıştı ve Taliban lideri Molla Ömer, Usame Bin Ladin'i uluslararası yetkililere teslim etmeyi reddetti. Barack Obama Afganistan'daki ABD askeri sayısını artırmayı düşünürken uzmanlar; El-Kaide ile Taliban hükümetinin arasındaki iş birliği ve ilişkilerin giderek iyileştiğini, bunun sonucunda da birçok tehdidin ortaya çıkabileceğini belirtiyordu. Bunun üstüne ABD Başkanı Barack Obama, ABD'nin Afganistan'daki Taliban güçlerine karşı yaptığı saldırıların El-Kaide'nin saldırılarını planlamak için kullanacağı bir üs kurmasını engellemeyi amaçladığını söyledi.[2]
Ahmed Şah Mesud'un Öldürülmesi
Ahmed Şah Mesud, Tacik kökenli Afgan askeri lideriydi. Çocukluğunun büyük bir bölümü Kabil'in kuzeyinde bulunan Pençşir vilayetinde geçmişti. Babası, Kral Zahir Şah'ın ordusunda albay olarak görev yapıyordu. "Pençşir Aslanı" olarak da biliniyordu.
Amacı bağımsız, egemen ve ilerici bir İslamcı Afganistan olan Mesud; Kabil'in kuzeyindeki askeri üssünü önce Sovyetler Birliği ve onun Kabil'deki vekil hükümetine, daha sonra da Pakistan destekli Taliban ve işbirlikçisi El-Kaide'ye karşı savaşmak için kullandı. Cesur, vizyon sahibi ve stratejist liderliği nedeniyle "Pençşir Aslanı" veya Sandy Gall'ın deyimiyle "Afgan Napolyon" gibi isimlerle tanındı. Mesud, 11 Eylül'den birkaç ay önce Amerika'yı Afganistan tarafından gerçekleştirilebilecek terör saldırıları için uyarmıştı. Bu uyarısından sonra El-Kaide'nin bir numaralı hedefi haline geldi ve 9 Eylül 2001 yılında Tahar'da El-Kaide tarafından suikaste uğradı.[3]
11 Eylül Saldırıları
11 Eylül Saldırıları, Radikal İslamcı bir grup olan El-Kaide tarafından 2001 yılında gerçekleştirildi. Bu saldırılar, El-Kaide'nin bağlantılı olduğu 19 militan tarafından gerçekleştirilen bir dizi uçak kaçırma ve intihar saldırılarını da içeren ABD tarihindeki en kanlı terör saldırılarıydı. New York şehrine ve Washington D.C.'ye yönelik saldırılar, birçok ölümü ve yıkımı beraberinde getirmiş ve ABD'nin daha sonraki yıllarda terörle mücadeleye daha fazla yatırım yapmasına sebebi olmuştur.
Bu saldırıların ardından New York'ta yaklaşık 2.750, Pentagon'da 184 ve Pensilvanya'da 40 kişi ölmüştür. Pensilvanya'da kaçırılan uçak, yolcular tarafından geri alınmaya çalışılırken düşmüş, bahsedilen 40 kayıp bu esnada verilmiştir.
Tüm bunlara karşılık saldırıyı yapan 19 teröristin hepsi ölmüş ya da öldürülmüştür. New York'ta özellikle polis ve itfaiye teşkilatı ağır darbe almıştır. Yüzlerce kişi, saldırıların olduğu yere gelmiş ve 400'ten fazla polis memuru ve itfaiyeci öldürülmüştür.[4]
11 Eylül saldırılarının kronolojik bir incelemesine buradan ulaşabilirsiniz.
2001 Yılının Son Ayları
18 Eylül 2001'den Kasım 2001'e kadar Amerika, Afganistan savaşının temelini oluşturacak birçok projeye başlamıştır. Bu projeler arasında Kabil'in sivillerden arındırılması ve savaşa hazırlanması da yer almaktadır. Taliban, 9 Kasım 2001 tarihinde Kandahar'ın saldırıları sonucu birçok bölgeden geri çekilmek zorunda kalmıştır.
Usame Bin Ladin'i arama çalışmaları başlatan Kandahar, ilk olarak Kabil'in güneydoğusunda yer alan bölgeyi geniş bir abluka altına almıştır. Bölgede 3 ve 17 Aralık tarihleri arasında El-Kaide ile Kandahar arasında 2 küçük çatışma yaşanmıştır. Bu çatışmaların sonucunda Usame Bin Ladin Pakistan'a kaçmış, yüzlerce askeri ölmüş ve geriye kalanlar ise yakalanmıştır.
5 Aralık'ta Afganistan'da Bonn Antlaşması ile geçici bir hükümet kurulmuştur. 9 Aralık'ta ise Taliban, Kandahar'a teslim olmuş ancak Taliban'ın kurucularından olan Muhammed Ömer bulunduğu şehirden kaçmıştır. Bu sırada El-Kaide liderleri dağlarda saklanmaya devam etmiştir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
2002-2011 Yılları Arasında Gerçekleşen Olaylar
2002 yılından itibaren Amerika'nın Afganistan üzerindeki baskısı giderek artmaya başlamıştır. Taliban yönetiminin devrilmesinin ardından Amerika, Afganistan'ı destekleme kararı almıştır. Afganistan'da altyapılar geliştirilmiş, askeri üsler kurulmuş ve daha birçok yenilik yapılmıştır. Afganistan'da seçimle gelen ilk demokratik başkan, Başkan Karzai olmuştur. 2004 yılı civarında Usame Bin Ladin, bir televizyon programına çıkıp konuşma yapmıştır.
2006 yılında Taliban'ın ileri gelen liderlerinden olan Molla Dadullah, Güney Afganistan'da ABD ve NATO'nun operasyonuyla öldürülmüştür. Dadullah'ın savaşta çocuk kaçırma ve intihar bombacılarını yerleştirme gibi görevlerden sorumlu olduğu iddia edilmiştir. 2009 yılına gelindiğinde ise Amerika, savaşta birçok yeni strateji geliştirmiştir.[5]
2 Mayıs 2011'de Obama'nın emri ile Pakistan'ın kuzeyinde yaşadığı bilinen Usame Bin Ladin için bir operasyon gerçekleştirilmiştir. Özel askeri birlikler tarafından gerçekleştirilen bu operasyonla birlikte Usame Bin Ladin öldürülmüştür. Birçok DNA testi yapılmış ve fotoğraflar çekilmiş, ancak hiçbiri resmi bir şekilde yayımlanmamıştır.[6]
2012-2014 Yılları
Afganistan'da tansiyon yavaşça yükselirken hükümet, NATO ve ABD'nin kontrolünde olan bölgelerin çoğunun güvenliğini sağlamayı başarmıştır. 2014 yılında Afganistan'da seçim yapılmış ve bu seçimi Eşref Gani kazanmıştır.
Ayrıca 2014 yılında Obama, Afganistan'da bulunan Amerikan askerlerine geri çekilme emri vermiş ve savaş böylelikle son bulmuştur. Ancak iki taraf arasındaki ufak tefek çatışmalar 2021 yılına kadar devam etmiştir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
4
-
2
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ Britannica. Afghanistan War 2001-2014. Alındığı Tarih: 29 Nisan 2023. Alındığı Yer: Britannica | Arşiv Bağlantısı
- ^ Council on Foreign Relations. The Al-Qaeda-Taliban Nexus. (24 Kasım 2009). Alındığı Tarih: 29 Nisan 2023. Alındığı Yer: Council on Foreign Relations | Arşiv Bağlantısı
- ^ ASPI Strategist. Al-Qaeda, The Taliban And The Tragedy Of Afghanistan. (9 Eylül 2022). Alındığı Tarih: 29 Nisan 2023. Alındığı Yer: ASPI Strategist | Arşiv Bağlantısı
- ^ Britannica. September 11 Attacks. Alındığı Tarih: 29 Nisan 2023. Alındığı Yer: Britannica | Arşiv Bağlantısı
- ^ Council on Foreign Relations. The U.s. War In Afghanistan. Alındığı Tarih: 29 Nisan 2023. Alındığı Yer: Council on Foreign Relations | Arşiv Bağlantısı
- ^ FBI. Osama Bin Laden. Alındığı Tarih: 30 Nisan 2023. Alındığı Yer: FBI | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 27/07/2024 02:54:21 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14495
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
