Büyük İskender Roma'yı Neden Fethetmedi? Roma'ya Saldırsa Şehri Ele Geçirebilir miydi?

Büyük İskender, Balkanlardan modern Pakistan sınırlarına ulaşan geniş bir imparatorluk kurmuştu. Eğer yönünü daha batıya çevirmeyi düşünse, henüz kurulmamış Roma'nın tarih sahnesine çıkmasını engelleyebilirdi. Peki Büyük İskender neden İtalya'yı ele geçirmeye çalışmadı? Bunun nedeni belki de fırsat bulamadan ölmüş olması olabilir.

İskender, M.Ö. 336'dan M.Ö. 323 yılına kadar iktidarda kalmış ve çok genç yaşında, 32, Babil'de henüz nedeni bilinmeyen bir hastalık nedeniyle ölmüştür. İskender'in imparatorluğu, ölümünden kısa bir süre sonra dört halefi arasında paylaştırılmıştır. Fakat bu kadar erken ölmeseydi, İskender Roma'yı hedef alabilir ve muvaffak kuvvetleriyle Ebedi Şehri fethedebilirdi.

Bulunan bazı antik kaynaklarda Büyük İskender'in Batı'da Akdeniz boyunca uzanan diğer bölgelerin yanı sıra İtalya'nın da bazı bölgelerini fethetmek için bir sefer planladığı öne sürülmektedir. M.Ö. 1. yüzyılda yaşamış olan Romalı tarihçi Quintus Curtius Rufus, İskender'in sefer planlarının gerçekleşip başarılı olması halinde İtalya'dan da batıya, bugünkü Cebelitarık Boğazı'na kadar uzanan devasa bir imparatorluk kurmayı hayal ettiğini iddia etmiştir. Rufus, bu iddiasını desteklemek üzere İskender'in bu planı için 700 savaş gemisi inşa ettirmeyi planladığını belirtmiştir. Rufus'un yanı sıra diğer antik tarihçiler de kendi kaynaklarında Rufus'un iddialarını destekleyecek fikirler öne sürmüşlerdir. Washington Eyalet Üniversitesi'nde tarih dalında doçent olan Nikolaus Overtoom, Live Science'a gönderdiği e-postada şöyle söylüyor:

Romalılar İskender'in Roma'yı fethetmeye kalkışacağına inanıyorlardı, ama modern tarihçilerin bunu kesin bir şekilde söylemesi mümkün değil.

Live Science'a bir e-posta gönderen bağımsız bir akademisyen olan Robin Waterfield ise bazı antik yazarların İskender öldükten sonra kâtibi Eumenes'in İskender'in kıdemli generallerinden Perdikkas'a İtalya'nın bir kısmının fethini de içeren planlar verdiğini iddia ettiklerini söylemiştir. Ancak Waterfield, şu görüşlere de değinmiştir:

Bazı akademisyenler planların aslının olmadığına, belki de Eumenes'in bir düzmecesi olduğuna ya da tüm hikâyenin İskender'den yıllar, hatta on yıllar sonra ortaya çıktığına inanıyor.

Wikimedia Commons

İşgal Nasıl Sonuçlanırdı?

Büyük İskender'in İtalya'yı istila etme planının gerçek olması halinde sonuçlarının ne olacağı nihayetinde belirsizdir. İskender'in batıya sefer yapmamasına rağmen Romalılar, Makedon kralının Roma'ya bir işgal girişiminde bulunacağına o kadar inanmışlardı ki; bir tarihçi olan Livy, işgalin nasıl sonuçlanacağın ve İskender'in Romalılar tarafından mağlup edileceğini öngörmüştür. Livy, İskender'in aynı isimle bilinen ve bir krallığı yöneten amcası Epiruslu I. İskender'in İtalya'nın bir kısmını fethetmeye çalıştığını ancak M.Ö. 331'de bir savaşta yenilerek öldüğünü belirtmiştir.

Waterfield; İskender'in planlarına dair anlatımların, İtalya anakarasına çıkmadan önce Akdeniz'deki diğer yerleri de ele geçireceğine işaret ettiğini belirtmiştir. Bu da Romalıların İskender'e karşı savaşta müttefikleri olsa bile İskender'in kuvvetlerinin ezici olacağını göstermektedir. Waterfield, durumu şöyle açıklamıştır:

İskender, İtalya'ya ulaştığında ve Roma İmparatorluğu ile karşılaştığında tüm Akdeniz'in kaynaklarına, kalabalık bir paralı asker ordusuna ve tüm ikmal yollarına hâkim olacaktı. Onu durdurabilecek tek şey emrindeki askerlerin başlatacağı bir iç isyan ya da başkaldırı olabilirdi.

Kaliforniya'daki Pepperdine Üniversitesi'nde sosyal bilimler profesörü olan Philip Freeman, İskender'in İtalya'yı işgal etmiş olması halinde büyük olasılıkla başarılı olacağını belirterek, İtalya'da İskender'in yönetimini kabul edebilecek çok sayıda Grek kolonisi bulunduğunu belirtmiştir. Freeman, Live Science'a gönderdiği e-postada durumu şöyle açıklamıştır.

Romalılar dayanıklıydı ve direnebilirlerdi, ancak henüz sonraki yüzyıllarda olacakları kadar güçlü değillerdi. Eğer İskender şehri işgal etmeyi düşünseydi, bence Roma İmparatorluğu diye bir şey olmazdı; çünkü Roma tabiri caizse daha doğmadan yok edilmiş olacaktı.