Yöntemsel Yaklaşımlar (Felsefi akımlar -mı-) ve Teorik Yaklaşımlar (Kuramlar -mı-) olgularını "Bilim Üretim" süreci özelinde açıklayabilir misiniz?

Bir araştırma projesinde konuyu belirli bir felsefi akım çerçevesine oturtmak şart değil ama bunu yapmak araştırmanın temelini daha sağlam hale getirir ve araştırmanın hangi bakış açısıyla yapılacağını netleştirir. Mesela “Pozitivizm” gibi yaklaşımlar tek bir nesnel gerçeklik olduğunu varsayarken, “Yapısalcılık” ya da “Konstrüktivizm”, birden fazla gerçekliğin olabileceğini kabul eder. Bu tür felsefi çerçeveler araştırmacının hem gerçeğe dair hem de bilgiye dair duruşunu şekillendirir; yani verilerin nasıl toplanacağı ve değerlendirileceğiyle ilgili yol haritası çizer. Bu da özellikle psikoloji veya sosyal bilimler alanlarında araştırmanın güvenilirliğini artırır.

Bir felsefi çerçeve seçildikten sonra teorik yaklaşımlar araştırmaya daha spesifik bir yön verir. Mesela “Sembolik Etkileşimcilik” gibi bir teori anlamın insanlar arasındaki etkileşimlerle nasıl oluştuğuna odaklanır ve analiz sürecini de bu doğrultuda şekillendirir. Felsefi temelden başlayıp teorik çerçeveye doğru ilerleyen bu yaklaşım araştırmanın daha net ve tutarlı olmasını sağlar. Paradigmalarla teorilerin bu uyumlu kullanımı, araştırmanın nasıl bilgi üreteceğini ve ortaya çıkan bilginin geçerliliğini daha güçlü bir temele oturtur.

Umarım doğru anlamışımdır sormak istediğiniz şeyi. Eğer yanlış anladığım bir nokta varsa ya da sorunuza yanıt veremediysem bu yazmış olduğum cevabın paylaş kısmından alıntıla yaparak durumu belirtin ona göre bi yol izleriz.

Felsefe yol ardı olan bilim yolcudur!

Hiçbir bilişsel ve bilimsel süreç yoktur ki bir felsefeye dayanmasın. Felsefe bilimin ebesidir ve soru sormak hala onun tekelindedir. Ki kendisi akıl sevgisi olarak nitelenir.

Ancak felsefenin bu büyük ve büyülü gücü bir zaman sonra egemen olan zihniyeti o denli rahatsız eder ki, yerine uyduruk, çarpıtılmış, uydurulmuş olanını ikame etme derdine düşürür.

Misal amaç için her yolu mubah kılan pragmatizm öyle bir felsefedir. Ya da bir bakıma yılgınlığın bir ürünü olan varoluşçuluk belki amaç itibarı ile değil fakat sonuç olarak niyetinden bağımsız vardığı yer itibarı ile öyle bir felsefedir.

Ancak bazı felsefi yaklaşımlar vardır ki kaynağını akıl ve bilimden almakla kalmaz çıktılarını da aynı aklın ve bilimin önce rızasına sunar, eleğinden geçirir, ardından hizmetine amade eder. Buna da diyalektik materyalist felsefe adı verilir. Özeti de şudur: Bilebiliriz. Akıl ve bilim ışıktır. Yanılabilir ve fakat yanılabildiğini yine ve bir tek kendisi bilir. Yanılmakla ve bilmekle kalmaz, bunun gelişmenin en temel dinamiği olduğunu da bilir ve bilimsel kuşkuyu baş tacı eder.

Zıtların birliği ve çelişkisini, evrenin devinimini, değişmeyen tek şeyin değişim olduğunu, aynı nehirde iki kez yıkanamayacağımız netliği ile savunur.

Yani bir bakıma yürüyeceğimiz yolun haritasını önümüze akla dayalı ve bilimsel ispata açık olarak döşer. Gerisi bize kalmıştır. Ancak son bir şey daha söylemeden etmez: Teorisiz pratik olmaz…

Ne ve neden sorusunun müeelifidir. Bu yoldur… Nasıl, ne zaman, nerede ve kim sorusunun cevabını ise bilime havale eder. Bu ise yolcunun hem işi hem de ta kendisidir…