Bana göre, bu konuya evrendeki gök cisimlerinin merkezi (yani başlangıç noktası) neresidir? şeklindeki yaklaşım sanırım daha anlaşılır olacaktır.
Büyük Patlamayla birlikte, evrenin tek bir noktadan başlayarak kaotik bir şekilde genişlemeye başladığını ve bu genişlemenin halen devam ettiğini yapılan gözlemlerle (Doppler etkisi) anlayabiliyoruz. Kaotik sistemler, başlangıç koşullarına hassas bağlılık gösterir ve karmaşık bir içsel düzene sahiptir. Bu nedenle, başlangıç koşulları hakkında mükemmel bir bilgi olmadan gelecekteki gidişatını tahmin etmek her zaman başarısız olacaktır.
Amerikalı matematikçi ve meteorolog Edward Lorenz, 1963 yılında Ellen Fetter'in yardımıyla hava durumu tahminini modellemek için aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi Lorenz sistemi (ya da çekeri) diye adlandırılan bir model oluşturdu. Bu sistem, iki boyutlu akışkan davranışını simule etmek için ortaya atılan ve bilinen en meşhur kaotik sistemdir. Lorenz bu model ile kaos teorisine en büyük katkılarından birini yapmıştır. Çekerler kaotik sistemleri anlamamızı sağlar, yani kaosun matematiksel olarak vücut bulmuş halidir. Çekerlere baktığımızda karmaşıklıktan bir düzenin doğduğunu görürüz ve kaos teorisini açıklamak için sıklıkla kullanırız.
Her ne kadar "Kaostan Kozmosa" ifadesi bu olguyu açıklayabilmek için tam olarak doğru olmasa da, fiziksel evrenin anındaki durumunu belirtmek için kullanılabileceğini düşünüyorum. Buna göre, evrendeki gök cisimlerinin mevcut konumunu (ya da durumunu) bir düzen olarak adlandıralım. Evrendeki gök cisimlerinin düzlemsel yansımasının temsili bir geometrik modelini aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi oluşturduğumuzu düşünürsek, bu kaotik sistemin bir merkezi yani başlangıç noktası vardır. Ancak belirli parametreleri ve başlangıç koşulları bilinmediği sürece öngörülemezdir.
Şekil (b)'de kırmızı nokta ile gösterilen yer başlangıç noktasını, siyan mavisi gök cisimlerini ve kesikli çizgiler ise gök cisimlerinin merkeze olan uzaklıklarını temsil etmektedir.
Kaynaklar
- Wikipedia. Lorenz System. (19 Mayıs 2021). Alındığı Tarih: 19 Mayıs 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
- M. Çetin Sever. Kelebek Etkisi Nedir?. (19 Mayıs 2021). Alındığı Tarih: 19 Mayıs 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı