Diferansiyel denklemler, doğada ve insan yapımı sistemlerde meydana gelen sürekli değişimleri matematiksel olarak ifade eden denklemlerdir. Isaac Newton^[1] ve Gottfried Wilhelm Leibniz'in 17. yüzyıldaki katkılarıyla ortaya çıkan bu alan, fiziksel olayları modellemekten mühendislik sistemlerini analiz etmeye kadar birçok alanda kullanılmaktadır. Diferansiyel denklemler sayesinde bir sistemin zamana veya bir başka değişkene bağlı davranışı öngörülebilir ve çözülebilir hâle gelir.

Modern dünyada mühendislik ve bilim dallarının büyük bir kısmı, diferansiyel denklemlerle ifade edilen süreçleri anlamaya dayanır. Hareket eden bir nesnenin konumunun belirlenmesinden, elektrik devrelerindeki akımların analizine kadar pek çok problem, bu denklemler yardımıyla çözülmektedir.

Filler, o ikonik dişlerini kalıcı olarak yitiriyorlar ve sebebi biziz. Evet, son asır içindeki yasadışı fildişi kaçakçılığı nedeniyle filler, dişsiz olacak biçimde evrimleşmeye başladılar. Eskiden (1930'larda ve öncesinde) dişsizlik fil popülasyonlarının sadece %1-2'sinde görülürken, artık Çin'deki fillerin neredeyse yarısı diş üretemeyen bireylerden oluşmaktadır. Bazı fil popülasyonlarında dişsiz doğum oranları %98'lere ulaşmış haldedir. Bunun ne kadar acı olduğunu, kelimelerle ifade etmemiz çok zordur.

Ancak ara ara sosyal medyada gündeme gelen bu konu, birçok soruyu da beraberinde getirmektedir: Evrim nasıl olur da 80-90 yıl kadar kısa bir sürede yaşanabilir? Fillerin dişlerini kaybetmesi gerçekten evrim mi, yoksa sadece bir adaptasyon mu? Filler, dişlerini kaybetmenin avantajını bildiği için mi dişsiz yavrular doğuruyorlar? Dişler, sürekli kesildikleri için mi köreliyor ve eğer öyleyse, neden sünnetli çocuklar doğmuyor? Bu yazıda, tüm bu sorularınızın ve daha fazlasının yanıtlarını bulacaksınız.

Çoktan seçmeli matematik sınavlarında, eğer cevaba ulaşacak analitik yaklaşım geliştiremediysek, seçenekleri deneyerek çözüme ulaşma yoluna gideriz. Aslında hayatta karşılaştığımız birçok problemi deneme yanılma yöntemi ile çözeriz. Dil öğrenme, enstrüman çalma, bisiklete binme, araba kullanma gibi birçok becerinin analitik sihirli bir formülü yoktur. Eylemi ne kadar çok deneyimlersek, o alanda o kadar uzmanlaşırız. 

Sulama kanalları, matematik, bilardo ve evrim konuları birbirleriyle alakasız görünseler de deneme yanılma yönteminin sıra dışı gücü onları ortak bir paydada birleştirir. 

Gibon, Hylobatidae ailesine mensup kuyruksuz maymunlardan biridir ve bu nedenle kimi zaman "hilobat" olarak da anılırlar. Gibonlar; insan, şempanze, bonobo, goril ve orangutanlardan oluşan büyük maymunlardan daha küçük oldukları için, "düşük insaymunlar" veya "küçük kuyruksuz maymunlar" olarak sınıflandırılırlar. Kendilerine "düşük insaymunlar" denmesinin sebebi, "yüksek insaymunlar"a göre küçük olmalarından, daha az cinsel çift-biçimli (seksüel dimorfizm) olmalarından, yuvalarının olmamasından ve bazı anatomik farklılıklardan kaynaklanmaktadır.

Tarihsel olarak tek bir cins altında, Hylobates olarak sınıflandırılan bu küçük kuyruksuz maymunlar, günümüzde, yaşadıkları yere ve fiziksel özelliklerine bağlı olarak yaşayan 4 farklı cins (Hylobates, Hoolock, Nomascus, Symphalangus), soyu tükenmiş 3 farklı cins (Bunopithecus, Junzi, Kapi) olmak üzere toplamda 7 cins ve 23 türe ayrılarak sınıflandırılmaktadır. Bunlar arasından en irisi siyamangdır.

Stanford Üniversitesi, Yapay Zeka Üzerine Yüz Yıllık Çalışma ("AI100") adını verdiği, yüzyıl ya da daha uzun bir süre boyunca her 5 yılda bir çıkarmayı planladığı rapor serisinin açılışını, 2016 yılının eylül ayında yayımladığı ilk raporla yapmıştı.^[1] Eylül 2021 Çalışma Paneli'nde ise Stanford Üniversitesi'nden araştırmacılar, yapay zeka alanındaki gelişmeleri, mevcut endişeleri ve istikametini incelediği AI100 raporlarının ikincisini yayımladı.^[2]

Yapay zeka, son 5 yılda önemli ölçüde ilerledi ve dünya çapında birçok endüstri ve sektörde büyük ilerlemeler kaydetti. Çalışmadan sorumlu araştırmacılar, yayımladıkları son raporda şunları yazıyor:

Prof. Dr. John Endler, Avusturalya’da bulunan Deakin Üniversitesi’nde görev yapan bir Duyusal Ekoloji ve Evrim profesörüdür. 1986 yılında yazdığı Vahşi Hayatta Cinsel Seçilim isimli kitabıyla ün kazanmıştır. Ancak onu büyük bir bilim insanı yapansa, Endler Deneyi olarak bilinen, Cinsel Seçilim’in evrimsel değişimler yaratabileceğini gösteren deneyleridir.

Endler, gupi ya da lepistes olarak bilinen Poecilia reticulata isimli balıklar üzerinde bir araştırma yürütmüştür. Lepisteslerin erkekleri, dişilerinden çok daha parlak renklidir. Bunun iki sebebi vardır: İlki, akvaryumcuların balıkları satabilmek için en parlak olanları birbiriyle çiftleştirmeleri, yani Yapay Seçilim’in etkisi, ikincisi ise dişilerin en parlak renkli erkekleri seçmesi, yani Cinsel Seçilim’dir. Ancak bu deneydeki amaç, bu ikinci basamağı ele almak ve Cinsel Seçilim’in evrimsel süreçlerdeki rolünü, ne kadar etkili olduğunu, değişim yaratma gücünün olup olmadığını anlamaktır.