Şizofreni, zihinsel süreçleri etkileyen, patofizyolojisi hala tam olarak aydınlatılamamış önemli bir hastalıktır. Her ne kadar isim olarak literatüre 100 sene önce girmiş olsa da ayrıntılı olarak incelenmesi, teknolojiye bağlı olduğundan yakın geçmiş diyebileceğimiz bir dönemde, son 20-30 senede gerçekleşmiştir. Bu açıdan araştırmaların yoğun olarak gerçekleştiği, hastalığın etiyolojisine ve prognozuna dair bilgilerin sürekli değişip geliştiği bir alandır. Hastalığın birçok risk faktörünün olması, beynin farklı bölgelerini etkilemesi de kapsamlı bir teori oluşturulmasını zorlaştırmıştır.

Hastalığın semptomlarının hastalarda farklılık göstermesi ve semptomların farklı baskınlıklarda bulunmaları gözetilerek hastalık farklı alt gruplara ayrılmıştır. Bu konuda farklı ekoller bulunsa da DSM-IV'e (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı) göre hastalığın beş tane alt tipi vardır. Bunlar:

İnsan gözüne, durağan nesneler tam da öyle görünür: tamamen hareketsiz ve durgundurlar. Ama nesneleri tek tek atom ölçeğinde görmemizi sağlayan bir kuantum merceği verilseydi, masamızda boş boş duran bir elma, muazzam bir hareket halinde titreşen parçacıkların iç içe geçtiği bir çorba gibi görünürdü.

Son birkaç on yılda fizikçiler, atomları neredeyse durma noktasına gelece, yani bilimsel tabiriyle "hareketsel temel duruma" gelecek düzeyde süper-soğutmanın yollarını bulmayı başardılar. Fizikçiler bugüne kadar milyonlarca atomdan oluşan bulutları veya nanogram ölçeğindeki cisimler gibi küçük nesneleri, bu tür saf kuantum hallerine dönüştürdüler.

Bat-CoV/RaTG13 (veya eski ismiyle Ra4991) Rhinolophus affinis cinsi yarasaları enfekte eden SARS benzeri bir betakoronavirüstür.^[1] 2013 yılında Çin, Yunnan Mojiang ilçesinde yer alan terk edilmiş eski bir madendeki yarasa pisliğinde keşfedilmiştir.^[1][2] COVID-19 pandemisi patlak verdikten sonra başlatılan araştırmalara konu edilen RaTG13, Şubat 2020'de %96,1 nükleotid benzerliği ile SARS-CoV-2'nin en yakın akrabası ilan edilmiştir.^[3] 2022'de Laos/Feuang'da keşfedilen Banal-52'nin, %96.8 nükleotid benzerliği göstermesiyle RaTG13, bu unvanını kaybetmiştir.

2012'nin bahar aylarında Mojiang ilçesinde maden temizleyen üç işçi ölümcül pnömoni geliştirdi. Pnömoni, ilaçlara cevap vermeyince, yeni bir hastalık olması endişesiyle hastalardan alınan örnekler Wuhan Viroloji Enstitüsü'ne gönderildi. Örnekler üzerinde Ebola, Nipah ve SARSr-Cov Rp3 testleri yapıldı, COVID-19 salgını ortaya çıkınca örnekler üzerinde SARS-CoV-2 testi de yapıldı, negatif sonuç alındı.

Son 20 yıldır, insan kaynaklı küresel ısınmaya rağmen, Kuzey Kutbu buzları daha yavaş bir hızda eriyor. Bu durum, sıcaklık rekorları bir bir kırılırken ve küresel ısınmanın hızlanıp hızlanmadığına dair tartışmalar yapılırken ilginç bir fenomeni gözler önüne seriyor.

İklim modellemesine dayanan veriler, bu bulgunun insan kaynaklı deniz buzu kaybını dengeleyen "doğal iklim çeşitliliğinin" bir sonucu olduğunu öne sürüyor.

Kadınların Vietnam, Körfez, Afganistan veya Irak savaşlarını destekleme oranı erkeklere göre daha düşüktü. Kadınlar daha az cinayet işliyorlar. İHA (insansız hava aracı) saldırılarını daha az destekliyorlar. Bir psikolog olan Steve Pinker ve bir siyaset bilimci olan Francis Fukuyama gibi akademisyenler için tüm bunlar, kadınlar tarafından yönetilen bir dünyanın daha barışçıl olacağı yönündeki düşüncenin temellerini oluşturuyor.

Fakat her ikisi de siyaset bilimci olan, Chicago Üniversitesi'nden Oendrilla Dube ve McGill Üniversitesi'nden S. P. Harish'in yaptığı bir çalışmaya göre Avrupa tarihi bunun aksini gösteriyor. Bu ikili, Avrupa hükümdarlarının 1480 ile 1913 yılları arasında ne kadar sıklıkla savaşa girdiklerini araştırdılar. 193 hükümdarlığın arasında, kraliçeler tarafından yönetilen devletlerin, krallar tarafından yönetilenlere göre savaşa girmeye %27 daha meyilli olduklarını buldular.

Aslında Güneş gibi bir kaynaktan sürekli olarak enerji alan bir gezegende (Dünya), enerji üretimi için Güneş'ten yararlanan organizmaların evrimleşmesi pek de şaşırtıcı değil. Dolayısıyla fotosentezin varlığı çok da sıradışı olmamalı. Ancak süreç öylesine ilgi çekici ki, bilim insanları çok uzun yıllardır fotosentezin ayrıntılarını gün yüzüne çıkarmaya çalışıyor. Günümüzde fotosentezden daha az verimli olan, onun "atası" olabilecek, fotosentez sürecine oldukça benzeyen ancak bazı noktalarını barındırmayan kemosentez gibi başka biyokimyasal süreçler biliniyor.

Yaklaşık olarak 3 milyar yıl önce fotosentezin evriminde ilkin prokaryotlardan ayrılan bir grup siyanobakterinin sahip olduğu kimyasallardan ışığa duyarlı olan bazılarının özelleşmesi sonucu, canlılık açısından çok "özel" olarak görebileceğimiz; ancak aslında doğa açısından son derece sıradan olan bir kimyasal tepkimenin olabilirliğini sağlamıştır: Fotosentez. Ardından mitokondrinin evrimine benzer şekilde endosimbiyoz teorisinde açıklandığı gibi fagolizozomdan kurtulan ve hücre içinde hayatta kalan siyanobakterilerin seçilimi ile kloroplast evrimleşmiştir. Fotosentezin evrimini ayrıntılı olarak incelediğimiz makalemize buradan ulaşabilirsiniz.

Kimyasallar, çok farklı analitik yöntemle, hem niceliksel hem de niteliksel olarak analiz edilebilirler; ancak bu analizlerin büyük bir kısmı, spektroskopi adı verilen bir sahanın altında incelenir. Spektroskopi, elektromanyetik radyasyon ve madde arasındaki etkileşimi; elektronların uyarılmasına, moleküler titreşimler veya nükleer spin yönelimlerindeki değişimlere neden olan etkileşimler kapsamında inceler. Bir diğer ifadeyle spektroskopi, ışık veya radyasyonun maddeler tarafından emilmesi ve yayılması şeklindeki ışık-madde etkileşimlerinin ölçülmesi ve incelenerek yorumlanmasıdır.

Daha yakın zamanlarda, spektroskopinin tanımı elektronlar, protonlar ve iyonlar gibi parçacıklar arasındaki etkileşimlerin yanı sıra taneciklerin çarpışma enerjilerinin bir işlevi olarak diğer parçacıklarla etkileşimlerini de içerecek şekilde genişletildi. Spektroskopik analiz; kuantum mekaniği, özel ve genel görelilik teorileri ve kuantum elektrodinamiği dahil olmak üzere fizikteki en temel teorilerin geliştirilmesinde çok önemli bir araç olmuştur. Yüksek enerjili çarpışmalara uygulanan spektroskopi, yalnızca elektromanyetik kuvvetin değil, aynı zamanda güçlü ve zayıf nükleer kuvvetlerin de bilimsel anlayışının geliştirilmesinde anahtar görevi görmüştür.

İnsanın gözü sadece görünür ışığı algılar. Bu görünür ışık 400 nanometre(mor) ile 700 nanometre(kırmızı) arasında olan elektromanyetik ışımaya duyarlıdır. Doğada farklı ışık türleri olduğunu keşfetmemiz uzun zaman almıştır. Işığın farklı dalga boyları, onları farklı renkte algılamamıza yardımcı olur. Yani dalga boyu aslında ışığın rengini belirler.

Mavi: 450-500 nm