Kırmızı Çatı Yayınları'ndan İnsanın İsyanı adıyla çıkan kitap, güç eleştirisine odaklanmıştır. Zıtlıklar yüzyılı olan 20. yüzyıl, büyük bilimsel buluşlardan büyük yıkımlara kadar birçok olaylara sahne olmuştur. Fransız devriminin özgürlük, eşitlik sloganlarıyla ortaya çıkması ve ardından gelen Aydınlanma Çağı büyük umutları da beraberinde getirmiştir. Ancak ilerleyen süreçte gücünü aydınlanma düşüncesine dayandıran ideoloji ve teoriler, bu büyük yıkımda büyük role sahip olmuşlardır.

Kitapta Aydınlanma Çağı'nın başlangıcından sonra ortaya çıkan geçmişe karşı büyük mitleri ele almakta ve geçmişin tarih yazımında modern algının hatalarını eleştirmektedir.

Siber taksonomi nedir ve ekoloji alanını nasıl geliştirecek?

Taksonomiyi ekologlar için daha da güvenilir bir bilgi kaynağı yapacak olan devrim niteliğindeki bir taksonomik uygulama üzerine çalışmalar devam etmektedir. Taksonomik bilginin nasıl oluşturulduğu, test edildiği, ona nasıl ulaşıldığı, üstüne nasıl düşünüldüğü ve kullanıldığı siber taksonominin ortaya çıkışıyla büyük ölçüde değişmektedir.

Bu yazımızda, “DeepFake” kavramı ve uygulamaları üzerine düşüneceğiz ve odaklanmaya çalışacağız. “DeepFake” kavramı altında hem kitlesel algı yönetimi ve toplum mühendisliğine hem de internet kullanıcılarına yönelik kişiselleştirilmiş saldırılara zemin hazırlayacak yeni bir teknoloji uygulamasından söz edeceğiz. “DeepFake” kavramını “siber savaş” dediğimiz ve elektronik bilgi sistemlerine zarar verme, veri, bilgi ve kimlik hırsızlığı odaklı saldırı yöntemleri temelli olgunun “yapay zeka” desteğinde kazandığı yeni bir boyut olarak ele alacağız. 

Yazının devamında öncelikle bilişsel sibernetik sistemlerin ve artık elektronik sistemlerin de temelindeki veri (İng: "data"), anlamlı bilgi (İng: "information"), yararlı bilgi (İng: "knowledge") ve uygulanmış bilgi (İng: "wisdom") piramidine dair hatırlatıcılar vereceğiz. Bu hiyerarşiyle bağıntılı olarak, “DeepFake” kavramının sizin üzerinizde, hayatı, olguları, olayları algılamanız, duygu ve düşüncelerinizin günümüz internet iletişim kanalları ile nasıl yönetilebileceği, kandırılabileceği ve sizden başlamak üzere, bir toplumun nasıl yönetilebileceği ya da yine sizden başlamak üzere, kişilerin internet üzerinden topluma karşı nasıl istismar edilebileceği, kandırılabileceğine değineceğiz.

Fotoğraftaki akvaryumların ikisinde de birebir aynı kaynaktan alınmış sular bulunmaktaydı. Ancak sol taraftakinde istiridye yokken, sağ taraftakinde istiridyeler bulunuyordu. Suyu birkaç gün öylece açık havada beklettiğinizde, sol taraftakinde hızla bakteri ve alg oluşumu görülmektedir. Sağ taraftakinde ise bu olmaz. Daha doğrusu olur, ancak oluşan bu organizmaları ve bunların oluşturdukları kolonileri istiridyeler filtreleyerek yerler. Bu sayede su çok daha temiz ve berrak gözükür. Bu, istiridyelerin ekosistemdeki önemini göstermek bakımından önemli bir deneydir (ve ilkokul-ortaokul düzeyinde bilim fuarlarında güzel bir deney olarak sunulabilir). 

Gerçekten de, istiridyelerin ekosistem içindeki bu rolleri, gerçek yaşamda da gözlenerek doğrulanmıştır. Bir zamanlar Amerika'nın Chesapeake Körfezi'ndeki nehirlerde bol miktarda istiridye bulunmaktaydı ve bu nehirlerin suları son derece berraktı. Ancak bu istiridyelerin tutundukları kayalar, nehirlerden geçen gemiler için tehlike oluşturuyor bahanesiyle söküldü ve yok edildi. Sadece birkaç on yıl içerisinde, nehirlerde geri döndürülemez bir şekilde bakteri oluşumu gözlendi. Hastalık yapıcı bakterilerin sayısı arttı, suyun tuzluluk oranı hızla azaldı. Var olan istiridyeler de hızla ölmeye başladılar. Şu anda, o zamanlardakinin %1'inden daha az istiridye bu sularda yaşamını sürdürebiliyor.

Fosillerin keşfedilmesini konu alan filmlerde ya da hikayelerde genellikle birilerinin arka bahçesinde bütün bir dinozor kemiği bulduğu gösterilse de paleontologlar gerçekte, çoğunlukla bir iskeletin ufak tefek parçalarıyla uğraşır. Bu resim çoğu zaman eksik olsa bile, küçücük bir kemik parçası dahi yepyeni bilgiler ortaya çıkarabilir.

Bilim insanları bu parçaların nereden geldiğini anlamak için fosil içinde korunmuş antik kemikleri incelemek için kullanılan görece yeni bir yöntem olan palaeoproteomik yöntemini kullanıyor. Frontiers in Mammal Science dergisinde yayınlanan bir çalışma, bu tekniğin Avustralya’nın nesli tükenmiş keseli dev hayvanlarına (İng: "Megafauna") ait kemiklerde ilk kez başarıyla kullanıldığını ortaya koyuyor.^[1] Bu türler, günümüz Avustralya keseli hayvanlarının dev ataları olarak biliniyor.

1907'de tanımlanan ve şu ana dek 7 bireyin fosili bulunan Scleromochlus taylori, sahip olduğu özellikleriyle birçok bilim insanının aklını karıştırmıştı. Tanımlanmasının üzerinden bir asırdan fazla zaman geçmesine rağmen hala Scleromochlus hakkında bildiklerimiz kesin bilgiler değil. Ancak şu ana kadarki en güncel ve detaylı çalışma 2020'de S. Christopher Bennett tarafından yayınlandı ve Scleromochlus hakkında önceden kabul görmüş (Scleromochlus'un terozorların atası/kardeş türü olması, Scleromochlus'un koşucu olması, vb. gibi) bazı fikirler yeniden tartışıldı. Ne yazık ki Scleromochlus cinsi üzerine Türkçe bir yazı henüz yazılmamış. Biz bu yazımızda, Bennett'in makalesinde sunduğu yeni bulguları paylaşacağız ve Scleromochlus hakkında kapsamlı bilgiler sunacağız.

Fakat öncelikle, Scleromochlus cinsi nedir?

Kök hücreler, çok hücreli canlıların vücudunda bulunan, tüm doku ve organlarının temelini oluşturan, farklı hücre tiplerine dönüşebilen, kendini yenileyebilen, değişik yapı ve gelişim aşamalarındaki hücrelerdir. Daha basit bir şekilde ifade etmek gerekirse kök hücreler, vücutta bulunan ve gelişme ve büyüme esnasında birden fazla hücre tipine dönüşme potansiyeli olan hücrelerdir. Embriyonik gelişim esnasında en önemli rolü bu hücreler üstlenirken, büyüme esnasında dokuların gelişimine, vücut yetişkin olduğunda ise dokuların kendilerini yenilemelerine yardımcı olur.

Kök hücreler, diğer hücre tiplerinden bazı özellikleri ile farklılık gösterir. Örneğin bu hücreler özelleşmemiştir ve hücre bölünmesi geçirerek kendilerini yenileyebilirler. Ayrıca doğal veya laboratuvar ortamında özel sinyaller ile özelleşmemiş hücreler "özelleşmiş doku veya organ hücrelerine" dönüştürülebilirler. Diğer hücre tiplerinden bir diğer farkı ise kök hücrelerin bazı doku ve organlarda devamlı olarak bölünüp ortamın devamlılığını sağlaması, bazı doku ve organlarda ise özel durumlar haricinde hiçbir zaman bölünmemesidir.