Panama kıyılarındaki Jicarón Adası'nda ilginç ve bir o kadar da endişe verici bir olay yaşanıyor. Araştırmacıların 19 Mayıs'ta Current Biology'de yayınladıkları rapora göre, Jicarón Adası'nda yaşayan beş genç kapuçin maymunundan oluşan bir çete, uluyan maymunların yavrularını kaçırmaya başladı.^[1] Bu olayın nedeni net olarak bilinmiyor olsa da kaçırılanlar için genellikle ölümcül oluyor. Almanya'nın Konstanz kentindeki Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü'nde evrimsel davranış ekolojisti olan Brendan Barrett şöyle diyor:

Primatlar arasında bebek kaçırma olayları nadir değildir. Bilim insanları daha önce de makakların birbirlerinden bebek çaldığını ve genç erkek kapuçinlerin bazen bebek bakıcılığı yapmak için gruplarındaki bebekleri kaçırdığını gözlemledi. Çalışmada yer almayan Kaliforniya Üniversitesi evrimsel antropoloğu Susan Perry şu sözleri söylüyor:

İnsanlar, ilk kez Yeni Zelanda'ya ayak basmadan önce, kākāpō olarak bilinen şu anda kritik derecede nesli tükenmekte olan uçamayan papağanların sayısı muhtemelen yüz binlerceydi. 1995'e kadar ise sayıları yalnızca 51 kuşa düştü: 50'si küçük Stewart Adası'nda izole haldeydi ve "Richard Henry" olarak bilinen tek bir erkek, anakarada yapayalnız bırakıldı. Günümüzde uçamayan papağan sayısı yaklaşık 200'e ulaşmış haldedir.

Bugünlerde, türün ilk genom dizilimi, şaşırtıcı derecede iyi haberler sunuyor: 10.000 yıllık ada izolasyonuna ve yoğun akrabalar arası çiftleşmeye rağmen kākāpō, potansiyel olarak zararlı mutasyonları biriktirmekten ziyade, onları kaybetmiş görünüyor. Hatta anakarada artık soyu tükenmiş popülasyonlardan daha az zararlı mutasyon taşıyorlar. İsveç ve Yeni Zelandalı araştırmacılar tarafından yürütülen analizler, Cell Genomics dergisinde yayınlandı.^[1] Paleogenetik Merkezi ve Stockholm Üniversitesi'nde araştırmacı olan Nicolas Dussex, şöyle diyor:

Amerika'nın tropik bölgelerinde yaşayan yarasalar, kızamık gibi hastalıklara yol açan morbillivirüs adlı RNA virüsleri taşıyor. Ancak bu virüslerin diğer memeli türlerine yayılmasında yarasaların rolü hâlâ net değil. Charité - Universitätsmedizin Berlin ve Alman Enfeksiyon Araştırmaları Merkezi öncülüğündeki uluslararası bir araştırma ekibi, Nature Microbiology dergisinde yayınladıkları makalede Brezilya ve Kosta Rika'daki yarasa ve maymunlarda morbillivirüslerin yayılımını inceledi.^[1] Çalışma sonucunda yeni virüs türleri ve virüslerin yarasalardan diğer memeli türlerine geçtiğini keşfeden ekip, bu konak değişimlerinin olası tehlikelerine karşın virüsleri daha yakından izlemenin gerekliliğine dikkat çekiyor.

Morbillivirüslerin neden olduğu hastalıklar arasında en bilinen örnekleri arasında insanlarda kızamık, sığırlarda sığır vebası ve etoburlarda köpek gençlik hastalığı sayılabilir. Sığır vebası başarıyla yok edilmiş olsa da diğer morbillivirüsler hem insan sağlığı hem de çiftlik hayvanları için önemli bir tehdit oluşturmaya devam ediyor. Çeşitli memeli türleri arasındaki geniş dağılımlarına rağmen, ana konakçıları, coğrafi dağılımları ve yeni türlere sıçrama potansiyelleri hakkındaki bilgiler oldukça sınırlı.

Bir yerde kaybolup başka bir yerde belirmek... Aynı anda iki yerde bulunabilmek... Işıktan daha hızlı bilgi iletimi...

Tüm bunların ne anlama geldiği henüz anlaşılmamış olsa da, bu konuların fizikteki karşılığı olan kuantum mekaniği, laboratuvarlarda kapsamlı olarak çalışılıyor. Ama bunun taze çiçeklerle, göçmen kuşlarla ve ya çürük yumurtanın kokusuyla ne ilgisi var?

2012 senesinin başlarında, matematikçi Ian Stewart "Bilinmeyenin İzinde: Dünya'yı Değiştiren 17 Denklem" başlıklı kitabını yayımladı ve insanlığın tarihinde keşfedilen 17 matematiksel denklemi, bilimsel yoğunluğundan kurtararak, herkes tarafından anlaşılabilir bir hale soktu. Prof. Dr. Ian Stewart'a bu kitabını neden yazmaya karar verdiği sorulduğunda şöyle yanıt veriyor:

Bu yazımızda sizlere bu denklemlerle ilgili kısaca bilgileri vereceğimiz bir özet sunacağız. Böylece Prof. Stewart'ın kitabında yapmaya çalıştığının kısa bir örneğini göstermeye çalışacağız. Ayrıca modern kullanımlarına birer ikişer örnek vererek ne gibi alanlarda kullanıldığını anlatmayı hedefleyeceğiz. Bu denklemlerin tek kullanım alanlarının bu örnekler olmadığının altını çizmek isteriz.

1907'de tanımlanan ve şu ana dek 7 bireyin fosili bulunan Scleromochlus taylori, sahip olduğu özellikleriyle birçok bilim insanının aklını karıştırmıştı. Tanımlanmasının üzerinden bir asırdan fazla zaman geçmesine rağmen hala Scleromochlus hakkında bildiklerimiz kesin bilgiler değil. Ancak şu ana kadarki en güncel ve detaylı çalışma 2020'de S. Christopher Bennett tarafından yayınlandı ve Scleromochlus hakkında önceden kabul görmüş (Scleromochlus'un terozorların atası/kardeş türü olması, Scleromochlus'un koşucu olması, vb. gibi) bazı fikirler yeniden tartışıldı. Ne yazık ki Scleromochlus cinsi üzerine Türkçe bir yazı henüz yazılmamış. Biz bu yazımızda, Bennett'in makalesinde sunduğu yeni bulguları paylaşacağız ve Scleromochlus hakkında kapsamlı bilgiler sunacağız.

Fakat öncelikle, Scleromochlus cinsi nedir?

İspanya'nın güneyinde, devasa taş bloklar ve sütunlar üzerine kurulmuş, toprakla kaplı dev bir anıt 6000 yıldır yağmura, rüzgara ve depremlere karşı koyuyor. Menga Dolmeni adı verilen bu anıt 1840'larda ilk kez incelenmeye başlandığından beri arkeologların ilgisini çekiyor. Okuma yazma bilmeyen mimarlar bu kadar sağlam bir yapıyı nasıl tasarladılar ve inanılmaz derecede ağır malzemeler kullanarak nasıl inşa ettiler?

Araştırmacıların Science Advances dergisinde yayınladıkları çalışma, Menga'yı inşa edenlerin mühendislik ve bilimsel ilkeler konusunda, tarih öncesi insanların genellikle sahip olması beklediğimizden çok daha sofistike bir anlayışa sahip olduklarını savunuyor.^[1] Yazarlara göre yapıyı inşa edenlerin sergilediği mühendislik, günümüz bilim insanlarının sorunları çözme yöntemine benzer şekilde deneme, yanılma ve öğrenme sürecini yansıtıyor.