TOI 700d: Yıldızının Yaşanabilir Bölgesinde İlk Dünya-Benzeri Gezegen Bulundu!

NASA'nın TESS uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite, yani Geçiş Yapan Ötegezegen Tarama Uydusu), yıldızının yaşanabilir bölgesinde bulunan Dünya büyüklüğündeki ilk gezegeni keşfetmeyi başardı. TOI 700 d ismi verilen bu gezegenin keşfi müthiş bir başarı; çünkü bu, gezegenin üzerinde sıvı su bulunuyor olabileceği anlamına geliyor!

Söz konusu gezegen, Dünya'dan 100 ışık yılı uzakta, Dorado (Yunus) takımyıldızı içindeki TOI 700 isimli M-tipi cüce bir yıldız (bir "kırmızı cüce") etrafında dönüyor. TOI 700, Güneş'in kütle ve büyüklüğünün %40'ı civarında bir kütleye ve büyüklüğe sahip; yüzey sıcaklığı ise Güneş'in yarısı kadar. Oldukça parlak bir yıldız ve yapılan incelemeler etrafındaki gezegenleri tehdit edebilecek yıldız patlamalarının yaşanmadığını gösteriyor.

Kırmızı cüce yıldızlar, Samanyolu Galaksisi içindeki en yaygın yıldız türüdür; ancak çıplak gözle göremeyeceğimiz kadar sönüktürler. Buna rağmen, yeterince soğuk ve dengeli olmalarından ötürü uzay dışında yaşam arayışının çok önemli bir parçasıdırlar

Keşfedilen yıldız sisteminde 2 diğer gezegen daha bulunuyor ve ilginç bir şekilde, gezegenlerin her üçü de, tıpkı Ay ile Dünya arasında olduğu gibi, kütleçekim kilidi altında olduğu düşünülüyor. Yani TOI 700 yıldızı etrafında dönen gezegenlerin sadece bir yüzleri yıldızlarını görüyor; diğer taraf hiç ışık almıyor. Bu gözlemsel olarak doğrulanmış değil; ancak beklenti bu yönde çünkü her biri yıldızlarına çok yakın yörüngelere sahip.

TESS'in çalışma prensipleriyle ilgili olarak bu uydu ile MIT'de çalışmalarını sürdüren Dr. Tansu Daylan ile yaptığımız yayınımızı izleyebilirsiniz:

Keşfedilen gezegenlerin tüm detayları henüz bilinmiyor ve bazı detayların ek gözlemlerle doğrulanması gerekecek. Ancak yıldıza en yakın (700 b) ve en uzak (700 d) gezegenlerin kayalık, ortadakinin (700 c) ise bir gaz gezegeni olduğu tahmin ediliyor. Özellikle de James Webb Teleskobu gibi projeler sayesinde bu gezegenlerin çok daha iyi anlaşılabilmesi ümit ediliyor. Keşfedilen gezegenlerle ilgili olarak şimdilik bilinenler şöyle:

• 700 b, Dünya ile birebir aynı boyutta ve muhtemelen kayalık bir gezegen. Ancak 1 yılı 10 gün kadar sürüyor ve yıldızın yaşanabilir bölgesinde yer almıyor. Yüzey sıcaklıkları aşırı yüksek.
• 700 c, Dünya'dan 2.6 kat büyük ve 16 günde 1 yılını tamamlıyor; muhtemelen baskın olarak gazdan oluşan bir gezegen. Ne yazık ki bu gezegen de yıldızının yaşanabilir bölgesinde değil.
• 700 d, yıldızının yaşanabilir bölgesinde bulunan tek gezegen. Muhtemelen kayalık bir yapıda ve Dünya'dan %20 daha büyük. 1 yılı 37 gün sürüyor ve Dünya'nın Güneş'ten aldığı enerjinin %86'sını yıldızından alabiliyor.

700 d'nin sadece bir yüzü yıldızından ısı ve ışık aldığı için muhtemelen oldukça ilginç bir yapıya sahip olacaktır. Buna bağlı olarak atmosferinin ve jeolojisinin de oldukça farklı olması muhtemel. Bu nedenle üzerinde yaşam evrimleştiyse bile, Dünya'dakinden çok farklı olması bekleniyor. NASA'nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nden Gabrielle Engelmann-Suissa şöyle diyor:

Bu gezegen hakkında ne keşfedersek keşfedelim, Dünya'dakinden çok farklı olacağından eminiz.

Araştırmacılar, denedikleri iklim modellerinden aldıkları verilere bağlı olarak gezegenin ya okyanuslarla kaplı, tıpkı Mars'ın erken dönemlerinde olduğu gibi yoğunlukla karbondioksit gazından oluşan bir atmosfere sahip bir gezegen olduğunu, ya da Dünya'nın tamamen kayalık bir versiyonu gibi (yani hiç okyanus barındırmayan), bulutların da yer almadığı bir gezegen olduğunu düşünüyorlar.

Dolayısıyla Dünya ile birebir aynı bir gezegenden söz etmiyor olsak da, yıldızının yaşanabilir bölgesinde bulunan, Dünya'ya makul derecede benzeyen bir gezegen olması bakımından bu keşif halen sıra dışı.