2000 yılında ABD, ülkede kızamık hastalığının artık bittiğini açıkladı. Şüphesiz bu büyük başarının en önemli faili aşılar. Ancak sadece 2019 yılının sadece ilk üç ayında kızamık vakasına 314 kez rastlanınca, bu vakaların görüldüğü başlıca yerlerden olan New York’un Rockland bölgesinde olağanüstü hal ilan edilerek, aşısız çocukların halka açık alanlara girmeleri yasaklandı. Uzmanlara göre bunun nedeni olan aşı karşıtlığı hareketi, Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2019 yılında sağlığa karşı en önemli tehditlerden birisi olarak gösterildi. 

2018 yılında yapılan bir araştırmada insanların %16’sının, küresel ısınmanın bir düzmece olduğuna inandığı ortaya çıkmış. Benzer şekilde insanların %37’si, aslında kanserin ilacının bulunduğuna ancak ilaç firmalarının baskısıyla bu gerçeğin örtbas edildiğine inanıyor. Yaklaşık %20’si, aya hiç gidilmediği görüşünde. İnsanların %5’i Yahudi soykırımı diye bir şeyin var olmadığını düşünüyor, %2’si dünyanın düz olduğunu düşünüyor, %4’ü ise dünyanın, insan görünümlü uzaylı sürüngenler tarafından yönetildiğine inanıyor.

DeepMind’ın AlphaGo programı, antik bir masa oyunu olan Go'da insan rakibini yendiğinde bu program, yapay zeka alanında büyük bir sıçrama yaratmıştı. AlphaGo önceden yazılmış bir dizi talimat vasıtasıyla değil de pratik ve geri bildirimler yoluyla eğitilmişti. Bu durum, yeni nesil makine öğrenme teknolojileri ve resmî bir eğitim almayan çocukların yetenek edinme şekilleri arasında çarpıcı benzerlikler olduğunu ortaya çıkardı.

Şöyle açıklayayım: Alan araştırması yaptığım Kongo’daki avcı-toplayıcı topluluklarda, çocukları yetiştirirken genelde doğrudan yönergeler vermiyorlar. Bunun yerine, alet yapımı vb. bir öğrenme fırsatı oluşturuyorlar ve çocuğun çalışmasını müdahale etmeden izliyorlar. Ardından, çocuk kendi davranışını, sergilediği performans hakkında aldığı geri bildirime göre düzenliyor. Aynı şekilde, nöral ağlar da makineye öğrenme fırsatı (girdi) vererek ve ağ yapısına göre elde edilen çıktı hakkında geri bildirim sağlayarak çalışıyor. 

Cervantes Enstitüsüne göre dünya çapında yaklaşık 600 milyon kişinin konuştuğu İspanyolcanın, bilim camiasında daha yaygın konuşulması ve anlaşılması gereken bir dil olduğu sıkça dile getirilir.^[1]

Ancak milyonlarca insanın konuşması, bir dilin akademide güç kazanması için yeterli değildir. Akademide bir dilin güç kazanması için bilimsel, politik ve kültürel düzeyde pek çok kuruluş ile uzmanın sürekli çabalarına ihtiyaç vardır.

Çok az film, izleyicilere V for Vendetta’dan daha "isyankar" bir hava aşılamıştır. Bir 16. yüzyıl devrimcisi olan Guy Fawkes'a atıfla başlayan film, ölçüsüz hükümet kontrolü ve vatandaşların toplum içinde sahip olması gereken güç miktarına yönelik sorunlara odaklanıyor. Film, hayatını baskıcı bir hükümeti devirmeye ve İngiltere liderlerinin yanlışlarını ortaya çıkarmaya adamış bir karakter olan V üzerine yoğunlaşıyor.

Tabii ki de filmde hoş gözüken aktörler ve hayran bırakan aksiyon sahneleri mevcut; fakat filmin asıl başarısı, izleyicilere yaşadıkları toplumda kendilerinin ve hükumetin rolünü düşündürmeyi becerebilmesinden geliyor. Büyük çoğunlukta insana yararı dokunsa bile, hükumeti sınırlanması gereken bir nokta var mıdır? Peki ya bu yarar, azınlık bir grubun hakları pahasına sağlanıyor ise? Gelin hep birlikte V for Vendetta'nın geçmişine, bugününe ve yarınına bir bakış atalım.

Yapılan bir araştırma, sosyal hiyerarşinin üst ve alt katmanlarında bulunan maymunların beyinlerinin birbirinden farklı olduğunu gösterdi. Baskın olan maymunların beyninde belli bir sinir ağı daha büyükken, daha alt konumda olanların beynindeki başka bölgeler daha büyük! Araştırma, bizler de dahil olmak üzere tüm primatların beyinlerinin, yaşam içerisinde hiyerarşinin hangi ucunda olurlarsa olsunlar özelleşebileceğini gösteriyor.

Bu farklılıklar liderliğe veya takipçiliğe olan eğilimleri veya bir hayvanın yaşamı içerisindeki role beyninin adapte olmasını veya ikisinden de birazcık yansıtıyor olabilir. PLOS Biology dergisinde yayımlanan araştırmayı yürüten sinirbilimciler, halihazırda Oxford Üniversitesi'nde bir başka araştırma için çekilen 25 makak maymunun beyin taramalarını analiz ettiler. Araştırmanın baş yazarı Dr. MaryAnn Noonan şöyle söylüyor:

Nature Biotechnology dergisinde yayımlanan bir çalışma, yapay zekanın bilim insanlarının o proteinlerin nasıl göründüğünü bilmedikleri durumlarda bile; vücutta zararlı proteinlere yapışıp onları parçalayabilen küçük, ilaç benzeri moleküller tasarlayabildiğini ortaya koyuyor.

Bu çığır açan gelişme, aralarında bazı kanser türleri, beyin hastalıkları ve viral enfeksiyonların da bulunduğu, geleneksel ilaç geliştirme yöntemlerine uzun süredir direnen hastalıklar için yeni tedavilerin önünü açabilir.

23 Haziran 1912'de Londra’da doğan Alan Mathison Turing 20. Yüzyıl'ın belki de en önemli matematikçilerinden biridir. 2. Dünya Savaşı sırasında kod kırıcı (kriptograf) olarak çalışan ve böylece milyonlarca insanın hayatının kurtulmasını sağlayan Alan Turing, aynı zamanda günümüzde en çok kullanılan makinalardan biri olan bilgisayarların temelini oluşturacak ilk temel fikirleri geliştirmiştir. Kendisini hiçbir zaman bir filozof olarak tanımlamasa da, 1950 yılında yayınlanan makalesi "Makinaların İşleyişi ve Zeka", modern felsefe tarihinde en çok alıntı yapılan makalelerden birisi olmuştur! Tek başına yaptığı çalışmalar sonucunda, o zamana kadar hiçbir biyologun çözemediği bir sorunun üstesinden gelmiş ve doğada (özellikler canlılar üzerinde) görülen desenlerin nasıl oluştuğunu matematiksel olarak ifade etmeyi başarmıştır. Döneminde var olmayan bilgisayarları hayal etmekle kalmamış, bu makinaların aynı zamanda ileride insana benzer bir şekilde düşünebileceğini ve hatta bizi aşabileceğini de öngörerek "Yapay Zeka"nın temellerini atmıştır. Onun zamanında var olmayan makinaların, onun zamanında henüz var olmayan "insansı" zekalarını test edebilmemizi sağlayacak Turing Testi'ni geliştirmiştir. 42 yıllık kısacık ömründe sadece bilime değil, insanlığa ve düşünce tarihine de sayısız değer katmıştır.

Alan Turing, eşcinsel olması nedeniyle dönemin İngiliz Hükümeti tarafından acımasızca katledilmiştir. Bu makalemizde, insanlığa akıl almaz miktarda fikir katabilecek müthiş bir dehanın hayatından, yaptıklarından ve insanoğlu tarafından nasıl katledildiğinden bahsedeceğiz.

Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis kompleksi organizmalarının neden olduğu hava yoluyla bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Öncelikle bir akciğer patojeni olmasına rağmen M. tuberculosis vücudun hemen hemen her yerinde hastalığa neden olabilir. M. tuberculosis enfeksiyonu, bakterilerin granülomlar içinde izole edildiği konakçıda tutulma durumundan, hastanın öksürük, ateş, gece terlemesi ve kilo kaybını içerebilen semptomlar göstereceği bulaşıcı bir duruma dönüşebilir; sadece aktif tüberküloz bulaşıcıdır.

Tüberküloz, birçok düşük ve orta gelirli ülkede önemli bir morbidite ve mortalite nedeni olmaya devam etmektedir ve ilaca dirençli tüberküloz birçok ortamda önemli bir endişe kaynağıdır. Yeni tüberküloz vakalarına katkıda bulunan başlıca risk faktörleri arasında yetersiz beslenme, HIV enfeksiyonu, alkol kullanım bozuklukları, sigara kullanımı ve diyabet yer almaktadır. Bu risk faktörleriyle mücadele, farklı sektörlerin işbirliğini ve multidisipliner bir yaklaşımı zorunlu kılmaktadır.

Beynimizi çok kapsamlı ve gelişmiş bir bilgisayar olarak düşünmeye meyilliyizdir. Çünkü tıpkı bir bilgisayar gibi, etraftan gelen verileri toplar, belli bir merkezde işler ve genler ile çevrenin belirlediği bir altyapı çerçevesinde bu uyaranlara uygun bir cevap üretir. Örneğin ateşe dokunmaktan uzak durur, yemek arar, üremeye çalışır, su peşinde gideriz. Bu yaklaşım öyle yaygındır ki, New Scientist dergisinin 18 Ekim 2018 tarihli bir yazısının başlığı şöyle der: "Beyniniz, 100 milyar mini-bilgisayarın bir arada çalışması gibidir!"

Buna karşılık bazı psikolog ve sinirbilimciler (ve kimi zaman bilgisayar bilimciler de), beynimizin bir bilgisayar olamayacağını, bunun aşırı basite indirgenmiş ve düpedüz yanıltıcı bir metafor olduğunu söylemekte. Bu yazının okurlarının, beynin bilgisayar metaforuna alışık olduğunu tahmin ettiğimizden, tersten başlayalım ve beynin neden bir bilgisayar olmadığı iddiasını anlamak için, Kaliforniya'daki Amerikan Davranışsal Araştırma ve Teknoloji Enstitüsü'nden psikolog Dr. Robert Epstein'in şu sözlerine kulak verelim (makalesinin tamamına Türkçe olarak buradan erişebilirsiniz):

Paleogenetik olarak bilinen antik DNA'nın hızla genişleyen alanı, 2022'de reşit oldu ve öncü bilim adamı Svante Pääbo'ya tıp ve fizyoloji alanında Nobel ödülü kazandırdı.

Almanya'daki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nün müdürü Pääbo, fosillerden eski DNA'yı kurtarmak, sıralamak ve analiz etmek için yöntemler geliştirdi -bu onlarca yıl süren bir başarıydı- Araştırmacılar, insanlık tarihi ve gezegenin derin geçmişi hakkındaki temel soruları yanıtlamak için bugün bu teknikleri kullanıyorlar.