Kendinizin ve karşınızdakinin sahip olacağı elma sayısını belirleyeceğiniz bir oyun hayal edin. Ancak size söylendiğine göre, oyunda nihai olarak kazanmak ya da kaybetmek yok; sadece farklı şartlar altında nasıl düşündüğünüzün tespit etmeye çalışıldığı söyleniyor. Önünüzde üç seçenek var: A seçeneğinde, kendinize 10 elma alırken karşınızdakine hiç elma vermeyeceksiniz; B seçeneğinde, siz 2 elma alırken karşınızdakine 1 elma vereceksiniz; C seçeneğinde ise siz 4 elma alacaksınız, karşınızdaki ise 7... Hangisini seçmek isterdiniz?

Herkesin bu oyunda kullanacağı strateji farklı olacaktır. Bu oyunlarda "evrensel olarak geçerli" bir strateji olabilir veya olmayabilir; ancak her oyunda, tamamen rastgele tercihler yerine, genellikle en azından bir tane "mantıksal olarak desteklenebilir" strateji olacaktır. İşte bu oyunlar ve bunlar dahilinde kullanılan stratejiler Oyun Kuramı veya Oyun Teorisi isimli, ekonomi, savaş politikası, felsefe, mühendislik, bilgisayar bilimleri, işletme ve hepsinden önemlisi, biyoloji alanlarını kapsayan disiplinler arası matematiksel bir kuram çerçevesinde incelenir. Oyun Kuramı, bir katılımcının yaptığı seçimlerin diğer katılımcının kararları üzerinde etkisinin olduğu, rekabetçi oyunlarda izlenebilecek olan uzlaşmacı stratejileri analiz eder. 

Çocuk sahibi olmak hayatımız boyunca karşılaşabileceğimiz en büyük sorumluluklardan birisi. Çocuk büyütmek, hayatta tutmak ve belki de en önemlisi, o çocuğu hayata hazırlamak… Elbette mükemmel olmamız mümkün değil ama elimizden gelenin en iyisini yaptığımızdan da emin olmalıyız.

Bu süreçte kimi konuları çocuğumuzla konuşmak çok kolay ve eğlenceliyken, kimi konuları konuşmak ise bizler için daha zor ve kaygı verici olabilir. Daha önceden çocuklara cinselliği nasıl anlatmanız gerektiğinden söz etmiştik; bu yazıda, bu zor ve kaygılı konulardan birisi olan ölümden söz edeceğiz.

Vervet maymunları (Chlorocebus pygerythrus), uzun kuyruklara sahip bir primat türüdür. Dişilerde kuyruk uzunluğu 50-65 cm iken erkeklerde ise 60-75 cm'dir. Yetişkin bir erkek vervet maymunu, 100-130 cm uzunluğunda ve 4-8 kg ağırlığındayken yetişkin dişi, 95-110 cm uzunluğunda ve 3,5-5 kg aralığındadır. Genellikle ağaçlarda uyurlar fakat beslenmek ve sosyal amaçlar için yerde de zaman geçirirler. İki ayak üzerinde durabilirler. Özellikle bir şeye dikkat kesildiklerinde veya tımarlanırken iki ayak üzerinde durdukları görülebilir. Yetişkin vervet erkekleri, oldukça dikkat çekici, turkuaz renkte genitallere sahiptirler. Ortalama 15-20 yıl yaşarlar.

Vervet maymunları (Chlorocebus pygerythrus), "yeşil maymun" anlamına gelen Chlorocebus cinsinin altında yer alan bir eski dünya maymun türüdür. Bununla birlikte altı türe ayrılan Chlorocebus cinsinin tamamı da (Chlorocebus aethiops, Chlorocebus cynosuros, Chlorocebus djamdjamensis, Chlorocebus sabaeus ve Chlorocebus pygerythrus), genel olarak "vervet" olarak da adlandırılmaktadır. Türün konumu tartışmalı olduğundan bazı yerlerde, Cercopithecus pygerythrus olarak sınıflandırıldığı da görülmektedir.

Atalarımızın tarihi, gün geçtikçe daha karmaşık hale geliyor. Yeni genetik analizler sayesinde araştırmacılar insan türleri arasında yeni bir karşılaşma noktası olduğuna dair veriler sundular. Bu araştırmaya göre, Neandertal ve Denisova popülasyonlarının ortak ataları, yaklaşık 700.000 yıl önce Avrasya’da “süper-arkaik” lakabı ile bilinen bir insansı atası ile çiftleşti. Bu araştırma doğrulanırsa, bu zamana kadar bilinen en erken insan türleri karşılaşması ve insan türleri tarihinde, aralarında çiftleşmeyle, değişim gösteren beşinci nokta olacak. Bu araştırma ayrıca Neandertal ve Denisovaların kabile biçimli yaşayış tarzlarını düşünülenden daha erken bir dönemde değiştirdiklerini gösterecek.

İnsanlık tarihi, kabileleşme tarihinin hikayesidir: Aynı yerde yanı zamanda yaşayan ve birbirleriyle çiftleşen farklı insanlarda vardı. Sıklıkla aile ağacımız, klasik bir soyağacından oldukça fazla kafa karışıklığı içermektedir. Bu aile ağacımızı tam olarak bilememizin en büyük nedeni, ilkel insan çeşitliliğinin bir çoğuna doğrudan araştırma olanağına sahip olmayışımızdır. Antropologlar bu tür ara geçişlerin varlığını yalnızca diğer sahalardan izole edilebilen bulgular veya genetik kanıtlar üstünden edinmektedirler. Şimdiye kadar yaklaşık 800.000 yıl önce Denisova ve Neandertal atalarımızın ortak atalarına dayandığını açıkça elde edebildik. Elbette Denisova insanlarının farklı bir Homo türü mü, yoksa Homo sapiens'in arkaik bir alt türü mü olduğu henüz taksonomik açıdan net değil.

Bu makalemizde size 4 temel, 1 orjinal etik ikilem sorusu yönelteceğiz. Bunlar, hem felsefi konuları anlatmak için hem de bazı bilimsel araştırmalarda kullanmak amacıyla geliştirilmiş sorulardır. Birçok durumda farklı düşünen insanların birbirine düşmesine neden olsa da, aslen bireylerin kendileriyle yüzleşmesini sağlayan sorulardır. Bunları dikkatle inceleyip, kendi başınıza kaldığınız bir anda değerlendirmenizi tavsiye ederiz. Sonrasında ise bu soruların "ne" olduklarına biraz daha yakından bakacak ve bilimsel açıklamalarını vereceğiz. Böylece kendinizle yüzleşmenizi biraz daha temellendirmiş ve anlamlandırmış olabilirsiniz diye umuyoruz.

Başlamadan önce şu önemli noktayı vurgulamak isteriz: Sorularda, belirtilen aksiyon veya seçeneklerden başka hiçbir çözüm yolu bulunmamaktadır. Bu sorular mantık soruları değil, etik sorularıdır. Dolayısıyla soruda verilenden başka yöntemler aramanız anlamsız olacaktır.

Macaristan'daki Tiszafüred-Majoroshalom'da bulunan Tunç Çağı mezarlığı, Orta Avrupa tarihinin önemli bir dönemine ışık tutuyor. Scientific Reports dergisinde yayınlanan bir araştırma, yaklaşık MÖ 1500 yıllarında insanların hayatında köklü değişiklikler yaşandığını ortaya koyuyor.

Eötvös Loránd Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Tamás Hajdu ve Bologna Üniversitesi’nden Dr. Claudio Cavazzuti liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi MÖ 1500 civarında insanların yeme alışkanlıklarının ve yaşam tarzlarının değiştiğini, hatta sosyal sistemin bile yeniden düzenlendiğini ortaya çıkardı.

Paleontolojinin rönesansı derken ne demek istiyoruz? Terim olarak 1842’de Dinosauria (korkunç kertenkele) kelimesini ilk ortaya koyan kişi Richard Owen adında bir paleontolog/biyolog idi. Kendisi Darwin’in çalışmalarına da destek veren ve katılan bir bilim insanıydı. Fakat evrimi, Darwin’in açıkladığından daha karmaşık bir yapıda olduğunu düşünüyordu. Diğer yandan başka insanların çalışmalarına göz diken ve korkulan bir kişi olduğu da söyleniyor. Bu yüzden Thomas Huxley gibi bilim insanlarıyla arası iyi değildi.

Dinozorlarda tüylerin keşfi ile adeta bir ’’Renaissance’’ yaşandı. Bu rönesansın fikir babasının John Ostrom olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Elbette 1927'de dinozorlardan kuşlara geçişi resmeden Gerhard Heilmann'ı kesinlikle unutamayız. Paleontoloji uzmanı olmamasına rağmen önemli bir öncüdür. John, 1969’da Deinonychus antirrhopus örneği üzerinde incelemeler yaparak, kuşların dinozorlar ile doğrudan akraba olduğunu söyleyen ilk kişidir. Tabi dinozorların kuşlar ve sürüngenler arasında geçiş olduğunu düşünen, Darwin’in çalışmalarına destek veren Thomas Huxley’i ve Karl Gegenbaur’u da es geçmemek lazım. Ancak John, dinozorların sürüngenden geçiş değil de, tam olarak kuş benzeri olduğunu dile getiren ilk kişi olduğu için paleontolojide ve paleobiyolojide yeri ayrıdır. John'un fikirleri daha sonra karşılaştırmalı anatomi çalışmaları ile ayrıntılı olarak desteklendi.