Beynimizi çok kapsamlı ve gelişmiş bir bilgisayar olarak düşünmeye meyilliyizdir. Çünkü tıpkı bir bilgisayar gibi, etraftan gelen verileri toplar, belli bir merkezde işler ve genler ile çevrenin belirlediği bir altyapı çerçevesinde bu uyaranlara uygun bir cevap üretir. Örneğin ateşe dokunmaktan uzak durur, yemek arar, üremeye çalışır, su peşinde gideriz. Bu yaklaşım öyle yaygındır ki, New Scientist dergisinin 18 Ekim 2018 tarihli bir yazısının başlığı şöyle der: "Beyniniz, 100 milyar mini-bilgisayarın bir arada çalışması gibidir!"

Buna karşılık bazı psikolog ve sinirbilimciler (ve kimi zaman bilgisayar bilimciler de), beynimizin bir bilgisayar olamayacağını, bunun aşırı basite indirgenmiş ve düpedüz yanıltıcı bir metafor olduğunu söylemekte. Bu yazının okurlarının, beynin bilgisayar metaforuna alışık olduğunu tahmin ettiğimizden, tersten başlayalım ve beynin neden bir bilgisayar olmadığı iddiasını anlamak için, Kaliforniya'daki Amerikan Davranışsal Araştırma ve Teknoloji Enstitüsü'nden psikolog Dr. Robert Epstein'in şu sözlerine kulak verelim (makalesinin tamamına Türkçe olarak buradan erişebilirsiniz):

Natasha Demkina 1987 yılında doğan ve 10 yaşından beri insanların içlerini görebildiğini iddia eden bir Rus. Gerçekten X-ışını görüp görmediği üzerine birçok araştırma yapılmış. Biz de hem bu testler üzerinden fikir yürütecek hem de kendi tariflerini dinleyerek bilimsel analizler yapacağız. Şüpheci yaklaşımımızı, fanatik bir şüphecilik ile süslemeden bir insanın nasıl X-ışını görebileceği üzerine de tahminlerde bulunacağız. Kim bilir, belki de bu kız gerçekten öylesine bir mutasyona sahiptir ki X-ışını görebiliyordur! Fakat mutasyonların fizik yasalarını ihlal etmeyeceğini aklımızdan çıkarmamakta fayda var.

Konuya Natasha'nın anlattıklarına kulak vererek başlayalım. Natasha şöyle anlatıyor:

Bilgisayara kıyasla bir insan, dört kediye, dört elmaya veyahut dört adet kaleme baktığında bunların ortak noktasının soyut bir kavram olan "dört" olduğunu onları saymaya gerek duymadan hemen anlar. Acaba yapay zeka da bir gün böyle bir yeti geliştirebilir mi?

İşte Science Advances adlı dergide Andreas Nieder ve ekibinin yayımlamış olduğu bir çalışma, bu sorunun cevabına yönelik bulgular tespit etti. Nieder'e göre bu çalışma yapay zekanın (YZ), insanların ve hayvanların sayı algısına benzer bir algı geliştirmeye başladığına dair ipuçları barındırıyor.

2000 yılında ABD, ülkede kızamık hastalığının artık bittiğini açıkladı. Şüphesiz bu büyük başarının en önemli faili aşılar. Ancak sadece 2019 yılının sadece ilk üç ayında kızamık vakasına 314 kez rastlanınca, bu vakaların görüldüğü başlıca yerlerden olan New York’un Rockland bölgesinde olağanüstü hal ilan edilerek, aşısız çocukların halka açık alanlara girmeleri yasaklandı. Uzmanlara göre bunun nedeni olan aşı karşıtlığı hareketi, Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2019 yılında sağlığa karşı en önemli tehditlerden birisi olarak gösterildi. 

2018 yılında yapılan bir araştırmada insanların %16’sının, küresel ısınmanın bir düzmece olduğuna inandığı ortaya çıkmış. Benzer şekilde insanların %37’si, aslında kanserin ilacının bulunduğuna ancak ilaç firmalarının baskısıyla bu gerçeğin örtbas edildiğine inanıyor. Yaklaşık %20’si, aya hiç gidilmediği görüşünde. İnsanların %5’i Yahudi soykırımı diye bir şeyin var olmadığını düşünüyor, %2’si dünyanın düz olduğunu düşünüyor, %4’ü ise dünyanın, insan görünümlü uzaylı sürüngenler tarafından yönetildiğine inanıyor.

Çok az film, izleyicilere V for Vendetta’dan daha "isyankar" bir hava aşılamıştır. Bir 16. yüzyıl devrimcisi olan Guy Fawkes'a atıfla başlayan film, ölçüsüz hükümet kontrolü ve vatandaşların toplum içinde sahip olması gereken güç miktarına yönelik sorunlara odaklanıyor. Film, hayatını baskıcı bir hükümeti devirmeye ve İngiltere liderlerinin yanlışlarını ortaya çıkarmaya adamış bir karakter olan V üzerine yoğunlaşıyor.

Tabii ki de filmde hoş gözüken aktörler ve hayran bırakan aksiyon sahneleri mevcut; fakat filmin asıl başarısı, izleyicilere yaşadıkları toplumda kendilerinin ve hükumetin rolünü düşündürmeyi becerebilmesinden geliyor. Büyük çoğunlukta insana yararı dokunsa bile, hükumeti sınırlanması gereken bir nokta var mıdır? Peki ya bu yarar, azınlık bir grubun hakları pahasına sağlanıyor ise? Gelin hep birlikte V for Vendetta'nın geçmişine, bugününe ve yarınına bir bakış atalım.

Enflasyon, ekonomi genelindeki fiyatların genel ve devam eden artışıdır.^[1] Bu bakımdan enflasyon, genellikle 1 yıllık bir periyot içinde (ama çoğu durumda 1 yıldan çok daha uzun süreler boyunca) belli bir ürün veya hizmet grubunun ne kadar pahalılaştığını gösteren bir ölçüttür.^[2] Dolayısıyla enflasyon, aynı zamanda belli bir zaman dilimi içinde belli bir para biriminin alım gücünde yaşanan düşüşe de karşılık gelir.^[3] Enflasyonun borç verenler, borç alanlar, maaş alanlar, vergi mükellefleri ve tüketiciler olarak hem insanlar hem de firmalar üzerinde etkileri vardır.

Enflasyonun ne olduğunu anlamak için, ne olmadığını anlamak da önemlidir: Enflasyon, ürünlerin birbirine göre olan (göreli) fiyatlarındaki değişikliği ifade etmez. Göreli bir fiyat artışı, okul harçlarının arttığı ancak dizüstü bilgisayarların fiyatının düştüğü bir durumda meydana gelir. Enflasyon ise, ekonomiyi oluşturan sektörlerin çoğundaki ürün ve hizmetlerin fiyatlarının yükselmesi yönündeki baskıdır. Ayrıca yaygın olarak başvurulan arz-talep modelindeki fiyat artışları, bir ürün için fiyatların bir önceki denge noktasından yeni bir denge noktasına geçişi temsil eden tek seferlik olaylardır (örneğin herhangi bir sebeple herhangi bir ürünün arzı azalır veya o ürüne olan talep artarsa, o ürünün fiyatları da artacaktır). Enflasyon ise, fiyatlarda devam eden, sürekli artış anlamına gelmektedir. Örneğin enflasyon 1 yıl boyunca yaşanabilir, fiyatlar o yıl boyunca artabilir, ancak sonrasında bu artış durabilir. Bu durumda enflasyonun da durduğunu söyleriz (kimi durumda tekil ürünlerin fiyatları normal ekonomik niteliklerine bağlı olarak artıp azalmaya devam etse de).

Kalsiyum, "Ca" semboli ile ifade edilen ve atom numarası 20 olan kimyasal bir elementtir. Yapı olarak trimorfiktir, sodyumdan daha sert, ancak alüminyumdan daha yumuşaktır. Kimyasal olarak ise alkali metaller ve diğer toprak alkali metallerden daha az reaktiftir. Berilyum ve alüminyum gibi alkali metallerin aksine, cilt yanıklarına neden olmaz. Suda çözünen kalsiyum iyonları, borularda ve kazanlarda kireç benzeri tortular oluşturur. Bu oluşan sertlik ve tortular suya katılabilecek yumuşatıcılarla önlenebilir.

Sanayi sektörlerinde kullanılmak üzere hazırlanan kalsiyum, elektroliz yoluyla eritilmiş kalsiyum klorürden ayrılır. Oksijen ile temas eden kalsiyum elementi, kendini korozyondan korunmak için bir oksit ve nitrür kaplama geliştirir. Gerekli nitrürü elde edebilmek için havada yüksek sıcaklıkta yanma tepkimesi gerçekleştirir. Bu sayede "koruma kaplaması" oluşur.

Neden diye sorup duruyorum kendimi bildiğimden beri, aslında bebeklik dönemindeki soru sorma evresini çoktan geçtim ama durduramıyorum kendimi şu ana kadar da beni tatmin edecek pek cevap duymadım. Mesela neden varız sorusunun mantıklı cevabı yok. Neden evren var? Neden güneş sistemi var? Neden sadece dünyada yaşam var? Hatta ve hatta ben neden varım? Amacım ne ki? Neden ben sağlıklı doğarken bir diğeri hiçbir zaman iyileşemeyeceği bir hastalık ile doğuyor mesela?

Cevabını bilmediğim pek çok soru var aklımda, bana hayatı sevdiren şey de bu sanırım. Sabah erken kalkmak istememin sebebi erkenden soru sorup cevaplarını araştırmak mesela, uyandığım anda başlıyor bu kadar araba nereye gidiyor? Kimler nasıl işlere sahipler? Acaba kollarımız 2 değil de 4 olsaydı daha kolay olmaz mıydı derken bir soru daha Neden 2 ? 3,4,5… değil 2. Evrilebilecek o kadar çok hayvan varken neden maymun?