Robert Koch Kimdir? Bakteriyolojinin Babası Tarafından Geliştirilen Koch Postulatları Neler Söyler?

Robert Koch, Alman doktor ve bakteriyologdur. 11 Aralık 1843 yılında Almanya’da Hannover yakınlarında doğmuştur. Göttingen Üniversitesi’nde tıp eğitimi görmüştür ve öğrencilik yıllarında, uterusun nöronal innervasyonu üzerine yaptığı çalışma ile araştırma ödülü kazanmıştır.

Tıp eğitimini tamamladıktan sonra bakteriyolojiye büyük ilgi duymuştur ve bu alanda çok önemli çalışmalar yapmıştır. Şarbon basili, tüberküloz basili, kolera gibi bakteriler Robert Koch’un üzerinde önemli araştırmalar yaptığı konulardandır. Üzerinde çalıştığı konular ve geliştirdiği araştırma metodolojileri, hastalıklar üzerinde bazı kriterler ortaya koymasını sağlamış; çalışmalarının ve deneyimlerinin sonucunda Koch Postulatları’nı geliştirmiştir.

Şarbonun Keşfi

Şarbona neden olan Bacillus anthracis, Robert Koch tarafından 1877 yılında tanımlanmıştır. 1876'da meydana gelen ve şarbon basilinin neden olduğu bir salgının çok fazla insanın ve çiftlik hayvanının ölümüne yol açması, Robert Koch'u salgının nedenini araştırmaya teşvik etmiştir.

Koch, bu konuda fareleri, tavşanları, köpekleri, kurbağaları ve kuşları kobay olarak kullanılarak, ayrıntılı aşılama çalışmaları tasarlamıştır. Hastalık nedeniyle ölen bir koyunun kanını bir fareye aşılamış ve ertesi gün farenin de öldüğünü gözlemiştir. Yaptığı ileri incelemelerde ise, ölmüş olan hayvanın kanında, lenf düğümlerinde ve dalağında çubuk şeklinde yapılar gözlemlemiştir.

Bu aşamadan sonra Koch, aynı testi ikinci bir farede yapmıştır. Koch; ilk fareden aldığı dalak kanını ikinci fareye enjekte ettiğinde ertesi gün aynı sonucu almıştır. Bu durum testin devamlı yapılması halinde, çubuk şeklindeki yapıların nesiller boyu çoğaltılabileceği düşüncesinin doğmasına neden olmuştur. Bununla beraber, bu çubukların birkaç gün sonra hastalık oluşturma kabiliyetinin azalmış olduğunu düşünmesi, bakteri ile çalışırken uygun ortam koşullarını sağlamaya yönelmesine neden olmuştur.

Koch, bu koşulların bozulması ile basildeki bazı yapıların kaybolduğunu, bazı oval yapıların ise kaybolmadığını gözlemiştir. Koch, bu oval yapıların zorlu ortamlarda ortaya çıkan sporlar olduğunu varsaymıştır. Bakterilerin olmadığı koşullarda bile bu sporların şarbona neden olabileceğini gösterdi ve bunların kirlenmiş toprağın yıllarca hastalık etkeni olarak kalabileceğini açıklamıştır.

Global Biodefense

Koleranın Keşfi

Kolera’nın yol açtığı salgınların geniş ölçekte olması, konu ile ilgili çalışmaların hız kazanmasına ve dünya genelinde çok fazla araştırmanın konusu olmasına neden olmuştur. Kolera ile ilgili pek çok araştırmacı aynı zaman dilimlerinde farklı yerlerde önemli araştırmalar yapmışlardır.

Modern epidemiyolojinin babalarından biri olarak kabul edilen İngiliz doktor John Snow, 1854 yılında Londra'nın Soho bölgesindeki kolera vakalarını dikkatlice haritalandırarak bölgedeki hastalığın kaynağının bir kuyu pompasından gelen kirli su nedeniyle olduğunu açıklamıştır. Floransa’da ise, aynı yıl Pacini, kolera hastalarına yaptığı otopsi sonucunda Vibrio olarak tanımladığı virgül şeklindeki basilleri keşfetmiştir ve bulgularını yayınlamıştır. Robert Koch ise, Pacini’nin çalışmalarından habersiz olarak, bağırsaktaki bakterilerin koleraya neden olduğunu göstermiştir. Böylelikle iki farklı bilim insanı, farklı ülkelerde aynı deneyi yaparak aynı sonuçlara ulaşmışlardır.

CDC

Tüberkülozun Keşfi

Robert Koch, tüberkülozun nedenini ve nasıl bulaştığını insanlar ve hayvanlar üzerinde araştırmış ve 1882 yılında tüberküloz basilini elde etmeyi başarmıştır. Koch, basili bütün tüberküloz hastalık vakalarıyla bağlantılı olarak gözlemlemiş, mikroorganizmayı in vitro ortamda geliştirmiş ve bu ortamdan tekrar izole ettiği mikroorganizmanın saf kültürü ile aşıladığı (enfekte ettiği) duyarlı konakçıda hastalığı gözlemlemiştir.

Tüberküloz basili bulunduktan 3 hafta kadar sonra bu çalışmasını Tüberkülozun Etiyolojisi başlıklı makalesinde yayınlamıştır. 1890 yılında Koch, tüberküloz basilinden tüberkülin denilen bir madde üretmiştir. Bu maddenin, hayvanlarda tedavi amacıyla kullanılabilirliği araştırılmış tedavide etkinliğinin olmadığı hayal kırıklığı yaratsa da, tüberkülozun tanısında kullanılabilirliği iyi bir gelişme olarak değerlendirilmiştir.

Koch'un keşiflerinin ardından, tüberküloz konusundaki ilerlemeler daha yavaş olmuştur. 1882'de Ehrlich tarafından basilin aside dirençli yapısının keşfi, 1895'te Roentgen tarafından X ışınlarının keşfi, 1907-1908'de Von Pirquet ve Mantoux tarafından tüberkülin deri testinin geliştirilmesi ve saflaştırılmış preparatın hazırlanması, Robert Koch dışındaki araştırıcılar tarafından tüberküloz konusunun aydınlatılması için sağlanan katkılardan olmuştur.

Robert Koch, tüberküloz alanında yaptığı çalışmalar ve elde ettiği başarılarından dolayı, 1905 yılında Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü’nü, 1908 yılında ise kendi ismine atfedilen ödülü kazanmıştır.

Microbiology Society

Koch Postulatları

Robert Koch’un tüberküloz basilini izole ederken yaptığı çalışmasında takip ettiği yol, 1884 yılında Koch Postülatları’nı ortaya koymasında önemli bir rehber olmuştur. Koch Postulatları dört ana kriterden oluşmaktadır. Bu dört kriter şu şekildedir:

1. Hastalıklar o hastalığa özgü etkenler tarafından oluşturulmaktadır. Bu etkenler sağlıklı konağa girdiği zaman, konakta o hastalığı oluşturmaktadır. Aynı zamanda sağlıklı bireyde hastalılık etkeni bulunmamalıdır.
2. Hastalığa özgü mikroorganizmalar, hasta bireylerden izole edilerek saf kültürlerde üretilebilmektedir.
3. Kültür ortamında saf olarak geliştirilebilen mikroorganizma, sağlam bir konağa verildiği zaman hastalık oluşturabilmelidir.
4. Hastalık etkeni olan mikroorganizmalar tekrar besiyerlerinde saf olarak üretilmelidir.

Robert Koch, bu görüşü bakteriyoloji alanında da uygulanabilir kılmıştır ve görüş uzun yıllar geçerliliğini korumuştur. 1980'lerde mikrobiyal hastalığın moleküler patogenezinin ortaya çıkması ise birtakım zorluklar yaratarak “moleküler” Koch’un postulatları fikrinin doğmasına neden olmuştur. Bununla beraber, bağışıklık yetersizliği olan hastalarda veya enfeksiyonun kanser patogenezinde olduğu gibi 'dolaylı' bir rol oynadığı durumlarda Koch’un postulatlarının yardımcı olmadığı kabul edilmiştir.

Günümüzde, Robert Koch’un postulatları, öncelikle hastalığın patogenezini düşünmek için yararlı bir çerçeve sunuyor olsa da, postulatların gelişme süreci halen ilgi uyandırmaktadır.