Bu yazımızda FOTON-M3 projesinin “Tardigrade Resistance to Space Effects” (TARSE) misyonu yani "Uzay Etkilerine Tardigrad Direnci" misyonu üzerinde durulup ilk deney sonuçlarına dair bilgiler verilmeye çalışılmıştır. FOTON-M3 projesinin diğer misyonları olan TARDIS misyonuna ait yazımıza buradan, RoTaRad misyonuna ait yazımıza ise buradan ulaşabilirsiniz.

Foton, Rus bilim uydu ve yeniden giriş aracı programlarının proje adıdır. Foton projesinin ana odağı ise genel anlamda malzeme bilimi araştırmalarını kapsar, ancak bazı görevlerde biyoloji dahil pek çok farklı disiplini içeren araştırmalar da yapılmıştır. Orijinal Foton serisi, 1985-1999 yılları arasında Plesetsk Cosmodrome'dan 12 lansmanı içeriyordu. Foton-M adı altında ikinci seri ise orijinal Foton üzerinde birçok tasarım geliştirmesini içermekle beraber günümüzde de hala devam ettiriliyor.

Seaborgiyum "Sg" sembolü ile gösterilen ve atom numarası 106 olan sentetik kimyasal elementtir. Amerikan nükleer kimyacı Glenn T. Seaborg'dan ismini alan element, yalnızca sentetik olarak laboratuvarda oluşturulabilir ancak doğada bulunamaz. Aynı zamanda radyoaktif bir element olan seaborgiyumun bilinen en kararlı izotopu ²⁶⁹Sg'dir ve yarı ömrü yaklaşık 14 dakikadır.^[1]

Periyodik tabloda seaborgiyum bir d-blok geçiş elementidir. 7. periyodun bir üyesidir ve 6d serisi geçiş metallerinin dördüncü üyesi olarak 6. grupta bulunmaktadır. Element üzerinde yapılan deneyler seaborgiyumun 6. grupta tungstenden daha ağır homolog olarak davrandığını doğrulamıştır. Seaborgiyumun kimyasal özellikleri sadece kısmen karakterize edilir, ancak diğer 6. grup elementlerinin kimyası ile benzediği düşünülmektedir.

Hıyarcıklı veba genellikle 14. yüzyılda Avrupa'da yarattığı ölümcül etkilerle ilişkilendirilse de vebaya neden olan Yersinia pestis bakterisinin izlerine, modern Rusya topraklarında bulunan ve 5.000 yıl öncesine kadar tarihlenen iskeletlerde de rastlanmıştır. Ancak araştırmacılar, son analizler sayesinde Avrasya dışındaki ilk bilinen veba vakasının 3.290 yıllık bir eski Mısır mumyası olduğunu doğruladıklarına inanıyor.

Kara Ölüm olarak da anılan veba, tarihin en kötü şöhretli hastalıklarından biridir. Genellikle kemirgenler üzerinde yaşayan pireler aracılığıyla bulaşan hıyarcıklı veba lenfatik sisteme saldırır ve enfeksiyondan birkaç gün sonra grip benzeri semptomlarla başlar. Ancak bu noktadan sonra durum genellikle daha da kötüleşir ve ölümcül bir hal alır. Genellikle kemirgenler üzerinde taşınan pireler yoluyla bulaşan hıyarcıklı veba, lenfatik sisteme saldırır ve enfeksiyondan birkaç gün sonra grip benzeri semptomlara yol açar. Bu noktadan sonra durum genellikle daha da kötüleşir ve ölümcül hale gelir. Kasık, koltuk altı ve boyundaki lenf düğümleri ağrılı bir şekilde şişerken, enfekte kişi yüksek ateş, titreme ve hatta nöbetler yaşamaya başlar. Hematemez (kan kusma) başlar ve şişen lenf düğümleri genellikle yırtılan kabarcıklara dönüşür. İç kanamalar, geniş çaplı morluklara ve dokuların nekroz nedeniyle ölmesine yol açar; bu da hastalığın "Kara Ölüm” lakabını almasının sebebi olmuştur. Modern antibiyotik tedavileri olmadan, hastaların %30-90'ı bu hastalık nedeniyle hayatını kaybedebilir.

Dünyanın her yerinden uzmanlardan oluşan bir grup, biyobilgisayarların artık bilim kurgu eserlerine özgü olmadığını, dolayısıyla bu teknolojinin ve getireceği sorumlulukların araştırılmasının zamanının geldiğini söylüyor.

DishBrain'in geliştiricileri, Biotechnology Advances'da yayınlanan bir makalede söz konusu sorunun tanımlanmasına ve çözülmesine yardımcı olmayı hedefleyen bir çerçevenin haritasını çıkarmak üzere biyoetik uzmanları ve tıbbi araştırmacılar ile birlikte çalıştı. Biyoteknoloji odaklı bir start-up olan Cortical Lab'ın bilimsel sorumlusu ve makalenin baş yazarı olan Dr. Brett Kagan, konu hakkında şunları söylüyor:

İnsan, üstünlük kompleksi olan bir türdür. Bu, beynimizin zaaflarından birisidir. Üst düzey algılar, üst düzey sanrılarla birlikte gelmektedir. Örneğin her şeyin bizim için var olduğu bir sistem içerisinde yaşadığımızı ve her şeyden üstün olduğumuzu zannederiz. Halbuki 4 milyar yıllık canlılık tarihinde, son 300.000 yıldır varız. Dünya üzerinde yaşam, bizden 13.000 kat daha uzun süredir var!

Benzer şekilde, gezegenimizin, galaksimizin, yani "bizi içinde barındıran şeylerin" özel ve kusursuz olduğunu sanarız. Halbuki şu anda bebek bir Evren içerisinde yaşıyoruz. Evren'imiz, "sadece" 13.82 milyar yıldır var ve çok iyi bir ihtimalle, önümüzdeki akıl almaz bir süre boyunca var olacaktır. Bu makalemizin de konusu zaten bu olacak!

Roland Emmerich'in yönettiği 2004 yapımı gişe rekortmeni film "Yarından Sonra" (The Day After Tomorrow), antropojenik (insan kaynaklı) küresel ısınmanın günler içinde yeni bir buzul çağını tetiklediği dehşet verici bir senaryoyu sunmak için nefes kesici özel efektlerden yararlanmıştır. Film, kültürel açıdan önemli bir etki yaratmış ve büyük bir Hollywood yapımının kıyametvari yıkımını doğrudan sera gazı etkisine bağladığı ilk örneklerden biri olmuştur. Milyonlarca izleyiciyi, Dünya'nın karmaşık ve birbiriyle bağlantılı sistemlerinin aşıldığında doğrusal olmayan ve şok edici bir hızla yeni bir duruma geçebileceği eşikler olan "iklimsel dönüm noktaları" kavramıyla tanıştırmıştır.

Film yapımcıları, etkileyici bir felaket anlatısı yaratmak amacıyla, jeofiziksel olarak onlarca veya yüzlerce yıla yayılacak olayları sadece bir haftalık bir zaman dilimine sıkıştırmışlardır. Yönetmen Roland Emmerich, dramatik etki uğruna bilimsel kesinlikten ödün vermek zorunda kaldıklarını kabul etmiştir. İklim bilimciler filmin zaman çizelgesini ve meteorolojisini saf kurgu olarak nitelendirse de, anlatı, gezegenimizin iklim sistemini yöneten gerçek bilimin titizlikle incelenmesi için ilgi çekici, ancak bilimsel açıdan kusurlu bir çerçeve sunmaktadır. Bu analiz, filmin zaman ölçeği ve spesifik etkileri imkânsız olsa da, temel önermesinin (insan faaliyetlerinin Dünya iklimini tehlikeli bir şekilde değiştirdiği ve bunun ani, öngörülemeyen değişimlere yol açma potansiyeli taşıdığı önermesinin) esasen doğru olduğunu göstermektedir.

Evrenin şu anda genişliyor olduğu gözlemi bizi, evrenin geçmişte çok daha küçük, dolayısıyla yoğun ve sıcak bir hacimde sıkıştığı fikrine götürdü. Peki evren, böylesine ufak bir noktadan nasıl ortaya çıktı?

Kozmik zamanın en erken anlarında, enerjiler ve koşullar o kadar aşırıydı ki, bu konuda geliştirdiğimiz teorilerin yanlış olma ihtimali, doğru olma ihtimalinden çok daha yüksektir. Bir örnek vermek gerekirse, giderek popülerleşen ve doğru oldukları konusundaki güvenimizin giderek arttığı ebedi enflasyon teorileri, "kozmik enflasyon" denen olayın evrenin büyük bölümünde sonsuza kadar sürdüğünü öne sürerek, bu yazıda sürekli bahsedeceğimiz "Büyük Patlama'dan bu yana geçen $n$ saniye" kavramını tanımsız hale getirmektedir. Bu nedenle, en erken aşamalar hâlen aktif bir araştırma alanıdır ve hâlâ spekülatif olan ve bilimsel bilgi geliştikçe muhakkak değişecek olan fikirlere dayanmaktadır.