Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Zayıf Kuvvet Nedir? Yıldızların Yakıtını ve Yeni Elementlerin Doğumunu Mümkün Kılan Zayıf Etkileşimler Nelerdir?

Zayıf Kuvvet Nedir? Yıldızların Yakıtını ve Yeni Elementlerin Doğumunu Mümkün Kılan Zayıf Etkileşimler Nelerdir?
10 dakika
6,572
  • Nükleer Fizik
  • Parçacık Fiziği

Zayıf kuvvet (veya zayıf etkileşim), evrendeki tüm maddeyi yöneten dört temel kuvvetten biridir; diğer üçü kütleçekimi, elektromanyetizma ve güçlü kuvvettir. Diğer güçler, bir şeyleri bir arada tutarken, zayıf güç, şeylerin parçalanmasında veya bozunmasında daha büyük rol oynar.

Zayıf kuvvet, kütleçekiminden daha güçlüdür; ancak yalnızca çok kısa mesafelerde etkilidir. Atom altı seviyede hareket eder ve yıldızlara yakıt olmada ve elementler yaratmada çok önemli bir rol oynar. Thomas Jefferson Ulusal Hızlandırıcı Tesisi'ne (Jefferson Lab) göre, evrendeki doğal radyasyonun çoğundan da sorumludur.

Tüm Reklamları Kapat

Zayıf kuvvet ilk olarak 1896'da, Henri Becquerel'in uranyum radyoaktivitesi deneylerinde gözlemlenmiştir. Daha sonrasında 1929'da Pauli, "nötrino" isimli parçacıkların varlığını öngörmüş, 1956'da ise nötrinolar ilk defa gözlemlenmiştir.

İtalyan fizikçi Enrico Fermi, 1933'te beta bozunmasını açıklamak için bir teori geliştirdi; bu, bir çekirdekteki bir nötronun protona dönüştüğü ve bu bağlamda genellikle beta parçacığı olarak adlandırılan bir elektronu dışarı attığı süreçtir. İtalyan fizik tarihçisi Giulio Maltese, 2013'te Lettera Matematica dergisinde yayınlanan "Particles of Man" adlı makalesine şöyle yazıyor:

Tüm Reklamları Kapat

Bozulmadan sorumlu olan ve temel süreci bir nötronu protona, elektrona ve nötrinoya dönüştüren zayıf etkileşim denen yeni bir güç türü tanımladı.
Becguerel'in varsaydığı Beta bozunumun temel bir diyagramı.
Becguerel'in varsaydığı Beta bozunumun temel bir diyagramı.
The Road to Reality (Kitap, sayfa 668)
Fermi'nin öngördüğü, zayıf etkileşimler aracılı gerçekleşen (Bu durumda W- bozonu) Beta bozunum.
Fermi'nin öngördüğü, zayıf etkileşimler aracılı gerçekleşen (Bu durumda W- bozonu) Beta bozunum.
The Road To Reality (Sayfa 669)

Maltese'ye göre, Fermi başlangıçta bunun sıfır mesafe veya yapışma kuvveti anlamına gelen şeyi içerdiğini düşünüyordu; bu sayede kuvvetin çalışması için iki parçacığın gerçekten birbirine değmesi gerekiyordu.

Standart Model'de Parçacıklar ve Zayıf Kuvvetin Yeri

Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü olarak bilinen CERN'e göre, zayıf kuvvet, maddenin temel yapısını "zarif denklemler dizisi" kullanarak tanımlayan, parçacık fiziğinin hüküm süren teorisi Standart Model'in bir parçasıdır. Standart Model kapsamında, daha küçük parçalara ayrılamayanlar temel parçacıklar, evrenin yapı taşlarıdır.

Bu parçacıklardan biri kuarktır. Bilim insanları kuarktan daha küçük bir şey olduğuna dair herhangi bir belirti görmediler, ama hala aramaktalar. Kuarkların altı türü veya "çeşnisi" vardır; kütleye göre artan sırada: yukarı, aşağı, garip, tılsım, alt ve üst.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Pittsburgh Süper Hesaplama Merkezi'ne göre, farklı kombinasyonlarda atom altı parçacık hayvanat bahçesinin birçok farklı türünü oluştururlar. Örneğin, bir atom çekirdeğinin "büyük" parçacıkları olan protonlar ve nötronlar, her biri üç kuarktan oluşan demetlerden oluşur. İki yukarı ve bir aşağı bir proton oluşturur; bir yukarı ve iki aşağı bir nötron oluşturur. Bir kuarkın "çeşnisini" değiştirmek bir protonu bir nötron haline getirebilir, böylece elementi farklı bir elemente dönüştürebilir.

Bir başka temel parçacık türü bozondur. Bunlar, enerji demetlerinden oluşan kuvvet taşıyıcı parçacıklardır. Fotonlar bir tür bozondur; gluonlarsa bir başka türüdür. Dört kuvvetin her biri, kuvvet taşıyıcı parçacıkların değişiminden kaynaklanır. Güçlü kuvvet gluon tarafından taşınırken, elektromanyetik kuvvet foton tarafından taşınır. Graviton, teorik olarak yer çekiminin kuvvet taşıyan parçacığıdır; ancak henüz bulunamamıştır.

W ve Z Bozonlar Nedir?

Zayıf kuvvet, W ve Z bozonları tarafından taşınır. Bu parçacıklar 1960'larda Nobel ödüllü Steven Weinberg, Sheldon Salam ve Abdus Glashow tarafından tahmin edildi ve 1983'te CERN'de keşfedildi. W ve Z bozonları birlikte zayıf veya daha genel olarak ara vektör bozonları olarak bilinir. Bu temel parçacıklar zayıf etkileşime aracılık eder; ilgili semboller W + , W− ve Z0.

W± Bozonlar, pozitif veya negatif 1 temel yüke sahip elektrik yüküne sahiptir ve birbirlerinin antiparçacıklarıdır. Z0 bozon elektriksel olarak nötrdür ve kendi antiparçacığıdır. Üç parçacığın dönüşü 1'dir. W± bozonların manyetik bir momenti vardır, ancak Z0'ın yoktur. Bu parçacıkların üçü de çok kısa ömürlüdür ve yaklaşık 3 × 10-25 saniyelik bir yarılanma ömrü vardır.

İki W bozonu, nötrino emilimi ve emisyonunun doğrulanmış aracılarıdır. Bu işlemler sırasında, W± Bozonlarının yükü elektron veya pozitron emisyonunu veya absorpsiyonunu indükleyerek nükleer dönüşüme neden olur. Z Bozon, nötrinolar maddeden elastik olarak saçıldığında (yükü koruyan bir süreç) momentum, spin ve enerji transferine aracılık eder. Z Bozon, elektronların veya pozitronların emiliminde veya emisyonunda yer almaz. Bir elektron, kinetik enerjiyle aniden hareket eden yeni bir serbest parçacık olarak gözlemlendiğinde, bu davranış, nötrino ışını mevcut olduğunda daha sık meydana geldiğinden, elektronla doğrudan etkileşime giren bir nötrinonun sonucu olduğu sonucuna varılır. Bu süreçte nötrino basitçe elektrona çarpar ve sonra ondan uzaklaşarak nötrino momentumunun bir kısmını elektrona aktarır.

Tüm Reklamları Kapat

W bozonları elektrik yüklüdür ve sembolleri ile belirtilir: W+ (pozitif yüklü) ve W− (negatif yüklü). W bozonu, parçacıkların yapısını değiştirir. Elektrik yüklü bir W bozonu yayarak, zayıf kuvvet kuarkın "aromasını" değiştirir ve bu da bir protonun bir nötron olarak değişmesine neden olur veya bunun tersi de geçerlidir. CERN'e göre, nükleer füzyonu tetikleyen ve yıldızların yanmasına neden olan şey budur. Yanma; bitkiler, insanlar ve dünyadaki diğer her şeyle birlikte gezegenler için yapı taşları haline gelmek üzere, süpernova patlamalarında uzaya fırlatılan, daha ağır elementler yaratır.

Z bozonu nötr olarak yüklüdür ve zayıf bir nötr akım taşır. Parçacıklarla etkileşimini tespit etmek zordur. W ve Z bozonlarını bulmaya yönelik deneyler, 1960'larda elektromanyetik kuvvet ile zayıf kuvveti birleşik bir "elektrozayıf kuvveti" adı altında birleştiren bir teoriye yol açtı. Bununla birlikte, teori, kuvvet taşıyan parçacıkların kütlesiz olmasını gerektiriyordu ve bilim adamları, kısa menzilini hesaba katmak için teorik W bozonunun ağır olması gerektiğini biliyorlardı. CERN'e göre, teorisyenler, bir Higgs bozonunun varlığını gerektiren, Higgs mekanizması olarak adlandırılan, görünmeyen bir mekanizma sunarak W'nin kütlesini açıkladılar. 2012'de CERN, dünyanın en büyük atom parçalayıcısını kullanan bilim adamları "Higgs bozonu görünümüyle tutarlı" yeni bir parçacık gözlemlediklerini bildirdi.

Beta Bozunumu ile Zayıf Kuvvetin İlişkisi

Bir nötronun protona dönüştüğü ve bunun tersinin gerçekleştiği sürece beta bozunumu denir. Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı (LBL) şöyle diyor:

Beta bozunumu, çok fazla proton veya çok fazla nötron içeren bir çekirdekte proton veya nötronlardan biri diğerine dönüştüğünde meydana gelir.

W ve Z bozonlar, kuarklar "çeşni" değiştirirken; nötrino, anti-nötrino, elektron veya pozitron emisyonu yaparak parçacıklar arasında momentum ve enerji aktarımına izin veren "zayıf etkileşimleri" oluşturmaktan görevlidir.

Tüm Reklamları Kapat

LBL'ye göre beta bozunumu iki yolla gerçekleşebilir. Bazen β bozunması olarak tanımlanan beta eksi bozunmada, bir nötron bozunarak bir protona, bir elektrona ve bir antinötrinoya dönüşür. Bazen β+ bozunması olarak tanımlanan beta artı bozunumunda, bir proton bozunarak bir nötron, bir pozitron ve bir nötrinoya dönüşür. Bir element, nötronlarından biri kendiliğinden beta eksi bozunum yoluyla bir protona dönüştüğünde veya protonlarından biri kendiliğinden beta artı bozunma yoluyla bir nötron haline geldiğinde başka bir elemente dönüşebilir.

Bir nötronun bir ara ağır W− bozonu aracılığıyla bir proton, elektron ve elektron antinötrinoya beta eksi bozunmasının Feynman diyagramında gösterimi
Bir nötronun bir ara ağır W− bozonu aracılığıyla bir proton, elektron ve elektron antinötrinoya beta eksi bozunmasının Feynman diyagramında gösterimi
Wikipedia

Elektron Yakalama ile Beta Bozunum Benzerliği

Protonlar ayrıca elektron yakalama veya K-yakalama adı verilen bir işlemle nötrona dönüşebilirler. Bir çekirdekteki nötron sayısına göre fazla sayıda proton olduğunda, genellikle en içteki elektron kabuğundan (K-Shell) bir elektron, çekirdeğin içine çekilir. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde nükleer mühendislik bölümünde profesör olan Jacquelyn Yanch'a göre, 2001'de "Bozunum Mekanizmaları" adlı makalesinde dediği üzere:

Elektron yakalamada, yörüngesel bir elektron ana çekirdek tarafından yakalanır ve ürünler yavru bir çekirdek ile bir nötrinodur.

Ortaya çıkan yavru çekirdeğinin atom numarası 1 azalır, ancak toplam proton ve nötron sayısı aynı kalır.

Her durumda β+ Bir çekirdeğin bozunmasına (pozitron emisyonu) enerjik olarak izin verilir, bu yüzden elektron yakalamasına da izin verilir. Bu, bir çekirdeğin atomik elektronlarından birini yakaladığı ve bir nötrino emisyonuyla sonuçlandığı bir süreçtir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Zamanın Melodisi

Dünyada bana kalan tek iyi şey,

Birkaç kez oyalanmış olmaktır.

Yaşam olanca sıradanlığıyla boş vakitlerimizi alır elimizden; hepimiz hayatımızı kazanmak için çalışmak zorundayız, düzenin çarkı böyle işler. Hal böyle olunca zaman öldürmek bir tür sabotaja dönüşür. Peki neden konuşmayız kaybettiğimiz zaman üzerine? Neden kelimeler bile kaybettiğimiz zamanı betimlemeye yetmez?

Zamanın Melodisi kayıp zamanı, çalıntı zamanı, öldürülen zamanı ve eylemsizliği el üstünde tutarak hak ettikleri değeri vermeye çalışırken zaman öldürmenin çeşitli hâllerini keşfe çıkıyor: Melankoli, eğlence, başarısızlık, ağırdan almak, salınmak, sıkıntı, hayal kurmak, sigara tüttürmek…

“Lakayt olmakla birlikte sorunsuz bir eylemsizlik olan oyalanmanın, kayıp zamanın modern hali olduğu sonucuna vardım. Burton, Pascal ve Baudelaire bu sebeple oyalanmıyordu. Onlar kayıp zamanın eski biçimlerini tasvir ediyordu. Melankoliye kapılmadan, Tanrı’nın varlığı üzerine bahse girmeden, can sıkıntısı çekmeden oyalanmak, bu eylemsizlikte kalmak için makinelerin dünyasında yaşamak ve dolayısıyla da kendini bu zamansallıktan koparmanın önemli olduğunu bilmek gerekir.”

Devamını Göster
₺61.00
Zamanın Melodisi

Yayılan nötrinoların tümü aynı enerjiye sahiptir. Başlangıç ​​ve son durumlar arasındaki enerji farkının 2mec22m_ec^2 'den az olduğu proton açısından zengin çekirdeklerde, β+ bozunma enerjisel olarak mümkün değildir ve elektron yakalama tek bozunum yoludur.

Elektron yakalama bozunması için önde gelen Feynman diyagramları. Bir elektron, bir aşağı kuark ve elektron nötrinosu oluşturmak için bir W bozonu aracılığıyla çekirdekteki bir yukarı kuarkla etkileşime girer. İki diyagram önde gelen sırayı içerir, ancak sanal bir parçacık olarak W-bozonun türü (ve yükü) ayırt edilemez.
Elektron yakalama bozunması için önde gelen Feynman diyagramları. Bir elektron, bir aşağı kuark ve elektron nötrinosu oluşturmak için bir W bozonu aracılığıyla çekirdekteki bir yukarı kuarkla etkileşime girer. İki diyagram önde gelen sırayı içerir, ancak sanal bir parçacık olarak W-bozonun türü (ve yükü) ayırt edilemez.
Wikipedia

Nükleer Füzyonda Zayıf Etkileşimin Rolü

Zayıf kuvvet, güneşe ve termonükleer (hidrojen) bombalarına güç veren nükleer füzyonda önemli bir rol oynar. Hidrojen füzyonundaki ilk adım, iki protonu elektromanyetik kuvvet nedeniyle yaşadıkları karşılıklı itmenin üstesinden gelmek için yeterli enerjiyle birlikte çarpıştırmaktır. İki parçacık birbirine yeterince yaklaştırılabilirse, güçlü kuvvet onları birbirine bağlayabilir. Bu, iki proton ve iki nötron içeren stabil helyum formunun (4He) aksine, iki protonlu bir çekirdeğe sahip kararsız bir helyum formu (2He) oluşturur.

Bir sonraki adım, zayıf gücün devreye girdiği yerdir. Protonların fazlalığı nedeniyle, çiftlerden biri beta bozunmasına uğrar. Bundan sonra, 3He'nin ara oluşumu ve füzyonu dahil olmak üzere diğer müteakip reaksiyonlar sonunda kararlı 4He oluşturur.

Bu işlemler gerçekleşirken, iki protonun bir araya gelip bir proton, bir nötronluk bir yavru çekirdeğe dönüşmesini sağlayan basamakta zayıf kuvvetler aktif rol alırlar. İki proton aynı yüke sahip olduğu için birbirini epey kuvvetlice itecektir ancak yeteri kadar yakınlaşmaları mümkün olursa (Çarpışma hızları sayesinde) zayıf kuvvetler protonlardan birini nötrona bozacak ve iki baryonun bir arada kalabilmesini sağlayacaktır.

Yıldızlardaki nükleer füzyon'un basamakları. İlk dönüşümde, yani nötrino ve pozitron çıkan yerde Beta pozitif bozunum gerçekleşir.
Yıldızlardaki nükleer füzyon'un basamakları. İlk dönüşümde, yani nötrino ve pozitron çıkan yerde Beta pozitif bozunum gerçekleşir.
Wikipedia

Zayıf Etkileşim (Kuvvet) Türleri

Zayıf etkileşimlerin aracıları (QED'deki fotonlara ve QCD'deki gluonlara benzer) W'ler (W+ ve W-) ve Z0'dır. Kütlesiz foton ve gluonların aksine, bu "ara vektör bozonları" son derece ağırdır. Bugüne kadar tespit edilen en ağır temel parçacıklar bozonlardır. Deneysel olarak:

MW=82±2GeV/c2M_W = 82 \pm 2 GeV / c^2 , MZ=92±2GeV/c2M_Z = 92 \pm 2 GeV / c^2

Yüklü Zayıf Etkileşimler

"Yüklü" zayıf etkileşimler teorisi (W'lerin aracılık ettiği) "nötr" olanlardan (Z'nin aracılık ettiği) daha basittir. W’lerin leptonlarla, kuarklarla ve hadronlarla eşleşmeleri yüklü zayıf etkileşimlere girer.

Temel leptonik vertex'i:

Burada bir elektron, müon veya tau, bir W- emisyonu (veya W + absorpsiyonu) ile ilişkili nötrinoya dönüştürülür.
Burada bir elektron, müon veya tau, bir W- emisyonu (veya W + absorpsiyonu) ile ilişkili nötrinoya dönüştürülür.
Introduction to Elementary Particles ( Kitap )

Feynman kuralları, vertex faktörü hariç olmak üzere, kuantum elektrodinamikleri ile aynıdır:

igw22γμ(1−γ5)\frac{ig_w}{2\sqrt{2}} \gamma^\mu(1-\gamma^5) (Zayıf vertex faktörü)

Tüm Reklamları Kapat

Bir tür yüklü akım etkileşiminde, yüklü bir lepton (−1 yüke sahip bir elektron veya bir müon gibi) bir W + bozon (+1 yüklü bir parçacık) ve böylece karşılık gelen bir nötrinoya (0 yüklü) dönüştürülür, burada nötrino (elektron, müon veya tau) türü ("lezzet") etkileşimdeki leptonun türüyle, örneğin:

μ−+W+→υμ\mu^- + W^+ \to \upsilon_\mu

Benzer şekilde, aşağı tip bir kuark (- 1⁄3 yüke sahip d), yukarı tip kuarka (u, + 2⁄3 yük ile) W- bozon yayarak veya W+ bozon soğurarak dönüşebilir. Daha doğrusu, aşağı tip kuark, yukarı tip kuarkların bir kuantum süperpozisyonu haline gelir: yani, CKM matris tablolarında verilen olasılıklarla, üç yukarı tip kuarktan herhangi biri olma olasılığı vardır. Tersine, yukarı tip bir kuark bir W + bozonu yayabilir veya bir W− bozonu soğurabilir ve böylece aşağı tip bir kuarka dönüştürülebilir, örneğin:

d→υ+W−d \to \upsilon + W^-

Tüm Reklamları Kapat

d+W+→υd+ W^+ \to \upsilon

c→s+W+c \to s + W^+

c+W−→sc + W^- \to s

Bir nötronun sözde beta bozunmasında, nötron içindeki bir aşağı kuark sanal bir W− bozonu yayar ve böylece bir yukarı kuarka dönüştürülerek nötron bir protona dönüştürülür. Sürece dahil olan enerji nedeniyle (yani, aşağı kuark ve yukarı kuark arasındaki kütle farkı), W− bozonu yalnızca bir elektrona ve bir elektron-antinötrinoya dönüştürülebilir. Kuark seviyesinde süreç şu şekilde temsil edilebilir:

Tüm Reklamları Kapat

d→μ+e−+νed \to \mu + e^- + \nu_e

Nötr Yüklü Etkileşimler

Nötr akım etkileşimlerinde, bir kuark veya bir lepton (örneğin bir elektron veya bir müon) nötr bir Z bozonu yayar veya soğurur. Genelde Z bozonun yaptığı temel şey, bir müonu anti-müon'a çevirmek veya bir pozitronu bir elektrona çevirmektir. Örneğin:

e+→e−−+Z0e^+ \to e^--+ Z^0

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
26
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 10
  • Tebrikler! 3
  • Muhteşem! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Live Science | Arşiv Bağlantısı
  • D. J. Griffiths. (1987). Introduction To Elementary Particles. ISBN: 9780471603863. Yayınevi: Wiley-Vch.
  • R. Penrose. (2007). The Road To Reality: A Complete Guide To The Laws Of The Universe. ISBN: 9780679776314. Yayınevi: Vintage.
  • S. Weinberg. (2003). The Discovery Of Subatomic Particles. ISBN: 9780521823517. Yayınevi: Cambridge University Press.
  • CERN. The Standart Model. (6 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 6 Aralık 2020. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 01/04/2023 13:17:51 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9669

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Fosil
Türlerin Kökeni
Biyoçeşitlilik
Elektrik
Kuş
Uçak
Carl Sagan
Radyo
Kuvvet
Evrimsel Psikoloji
Savaş
Örümcek
Çiftleşme
Risk
Dilbilim
Bağışıklık
Göz
Semptom
Tahmin
Jinekoloji
Mitler
Nadir
Lgbt
Radyoaktif
Zooloji
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Size Özel
Güncel
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
J. Lucas, et al. Zayıf Kuvvet Nedir? Yıldızların Yakıtını ve Yeni Elementlerin Doğumunu Mümkün Kılan Zayıf Etkileşimler Nelerdir?. (6 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 1 Nisan 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9669
Lucas, J., Polat, G. K., Bakırcı, Ç. M. (2020, December 06). Zayıf Kuvvet Nedir? Yıldızların Yakıtını ve Yeni Elementlerin Doğumunu Mümkün Kılan Zayıf Etkileşimler Nelerdir?. Evrim Ağacı. Retrieved April 01, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9669
J. Lucas, et al. “Zayıf Kuvvet Nedir? Yıldızların Yakıtını ve Yeni Elementlerin Doğumunu Mümkün Kılan Zayıf Etkileşimler Nelerdir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 06 Dec. 2020, https://evrimagaci.org/s/9669.
Lucas, Jim. Polat, Gencay Kaan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Zayıf Kuvvet Nedir? Yıldızların Yakıtını ve Yeni Elementlerin Doğumunu Mümkün Kılan Zayıf Etkileşimler Nelerdir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 06, 2020. https://evrimagaci.org/s/9669.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.