Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Yeni Ortaya Çıkan Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl İsimlendirilir?

Yeni Ortaya Çıkan Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl İsimlendirilir? VicHealth
Dünya Sağlık Örgütü
3 dakika
2,637
Tüm Reklamları Kapat

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bilim insanlarını, ulusal yetkilileri ve medyayı, insanlara bulaşabilen hastalıklar isimlendirilirken bu isimlerin uluslar, ekonomiler ve insanlar üzerindeki gereksiz olumsuz etkilerini asgaride tutmak için en iyi uygulamaları takip etmeye davet etti.

Geçtiğimiz yıllarda insanlara bulaşabilen birkaç yeni hastalığın ortaya çıktığını belirten DSÖ Sağlık Güvenliği Genel Müdür Yardımcısı Dr. Keiji Fukuda, "domuz gribi" ve "Orta Doğu Solunum Sendromu" gibi isimlerin kullanılmasının belirli toplulukları veya ekonomik faaliyet alanlarını etiketleyerek istenmeyen olumsuz etkilere neden olduğunu söylüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Bu kimilerine göre önemsiz bir sorun gibi görünebilir ancak hastalıkları nasıl isimlendirdiğimiz, bundan doğrudan etkilenen insanlar için gerçekten önemlidir. Bazı hastalık isimlerinin belirli dini veya etnik toplulukların üyelerine karşı tepkiler uyandırdığını; seyahat, karşılıklı ilişkiler ve ticaret konusunda haksız duvarlar ördüğünü ve insanlar tarafından tüketilen hayvanların gereksiz yere katledilmesini tetiklediğini gördük. Bu durumun insanların yaşamları ve geçim kaynakları üzerinde ciddi sonuçları olabilir.

Hastalıklara genellikle bilimsel topluluk dışındaki insanlar tarafından ortak isimler verilir. Hastalık isimleri internet ve sosyal medya aracılığıyla ortak dile yerleştikten sonra yerleşen isim uygunsuz olsa bile bunu değiştirmek zordur. Bu nedenle, yeni tanımlanan bir hastalığı ilk kez rapor eden kişinin bilimsel olarak uygun ve toplumsal açıdan kabul edilebilir bir isim kullanması önemlidir.

Daha önce insanlar üzerinde hiç rastlanmamış veya rapor edilmemiş, potansiyel halk sağlığı etkisi olan ve ortak olarak kullanılan bir isme sahip olmayan yeni enfeksiyonlar, sendromlar ve hastalıklar DSÖ'nün tavsiye ettiği eylemleri pratiğe dökmek için en uygun alanlardır. Ancak halihazırda ortak dile yerleşmiş bir isme sahip olan hastalıklar için bu durum geçerli değildir.

Tüm Reklamları Kapat

Hastalık İsimlendirmesinde Göz Önünde Tutulması Gereken Kriterler Nelerdir?

Bir hastalığın isminin hastalığın neden olduğu semptomlara dayanan kapsamlı tanımlayıcı terimler (örneğin solunum hastalığı, nörolojik sendrom, sulu ishal) ve hastalığın nasıl ortaya çıktığı, kimleri etkilediği, şiddeti veya mevsimselliği hakkında (örneğin progresif, jüvenil, şiddetli, kış) daha güçlü tanımlayıcı terimler içermesi gerekmektedir.

Hastalığa neden olan patojen biliniyorsa hastalık adının bir parçası olmalıdır (örneğin koronavirüs, influenza virüsü, salmonella).

Coğrafi yerlerin (örneğin Orta Doğu Solunum Sendromu, İspanyol Gribi, Rift Vadisi ateşi), insanların (örneğin Creutzfeldt-Jakob hastalığı, Chagas hastalığı), hayvan veya yiyecek türlerinin isimlerinden (örneğin domuz gribi, kuş gribi, maymun çiçek virüsü), kültürel, kitlesel, endüstriyel veya mesleki referanslar içeren isimlerden (örneğin lejyoner hastalığı) ve aşırı endişeyi körükleyen terimler (örneğin bilinmeyen, ölümcül, bulaşıcı) kullanmaktan kaçınılmalıdır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

DSÖ, Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE) ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ile yakın işbirliği içinde yeni bulaşıcı hastalıkların isimlendirilmesi konusundaki en uygun pratikleri geliştirmiş ve uluslararası hastalıkların sınıflandırılmasına (ICD) öncülük eden uzmanlarla istişarede bulunmuştur.

Ortaya konulan yeni pratikler mevcut ICD sisteminin yerini almaktan ziyade, ICD hastalığa nihai bir isim atamadan önce geçici bir çözüm sağlamaktadır. Önerilen hastalık isimleri yalnızca ortak kullanılan dil sınırları içerisinde geçerli olduğundan, mikroorganizmaların bilimsel taksonomisinden ve isimlendirilmesinden de sorumlu mevcut uluslararası yetkili kurumların çalışmalarını etkilemez.

Hastalıklara Nihai İsim Hangi Kurum Tarafından Verilir?

Herhangi bir yeni insan hastalığının nihai ismi DSÖ tarafından yönetilen Uluslararası Hastalık Sınıflandırması (ICD) tarafından atanır. ICD dünya genelinde doktorlar, hemşireler, araştırmacılar, sağlık bilgi yöneticileri ve kural koyucular, devlet politikasına yön verenler, sigortacılar ve hasta kuruluşları tarafından hastalıkları ve diğer sağlık sorunlarını sınıflandırmak ve bunları sağlık kayıtları ve ölüm belgeleri üzerinde standart bir şekilde kaydetmek için kullanılır.

Bu kayıtlar, klinik, epidemiyolojik ve durumsal amaçlar için tanılayıcı bilgilerin depolanmasını ve erişimini sağlar. Bu kayıtlar DSÖ'ye üye ülkeler tarafından ölüm ve hastalık istatistiklerini derlemek için de kullanılmaktadır.

Son olarak, ülkeler itfa (borç ödemesi) ve kaynak tahsisi konusunda kararlar almak için de ICD'den yararlanırlar.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
14
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 17
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Muhteşem! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • İnanılmaz 3
  • Grrr... *@$# 2
  • Güldürdü 1
  • İğrenç! 1
  • Korkutucu! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: WHO | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/10/2023 03:10:23 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8365

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göğüs
Bilgi
Patlama
Öğrenme
Genetik Müdahale
Homo Sapiens
Elektron
Hayatta Kalma
Hastalık Yayılımı
Hematoloji
Sanat
Irk
Nadir
Jinekoloji
Sinirbilim
Biyografi
Epistemik
Uzay
Galaksi
Tercih
Kimyasal Bağ
Bilgisayar
Ribozim
Önyargı
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Büyük Elmas Yalanı: Aşıkları Nasıl Kandırıyorlar?
Büyük Elmas Yalanı: Aşıkları Nasıl Kandırıyorlar?
Oppenheimer Kumarı: Tek Bir Atom Bombası Dünyayı Yok Edebilir mi?
Oppenheimer Kumarı: Tek Bir Atom Bombası Dünyayı Yok Edebilir mi?
Evrendeki En Sıcak Şey, Ne Kadar Sıcak Olabilir?
Evrendeki En Sıcak Şey, Ne Kadar Sıcak Olabilir?
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Karadeliğin İçinden Kurtulabilir miydiniz?
Karadeliğin İçinden Kurtulabilir miydiniz?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
W. H. Organization, et al. Yeni Ortaya Çıkan Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl İsimlendirilir?. (23 Mart 2020). Alındığı Tarih: 4 Ekim 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8365
Organization, W. H., Ağacı, E., Özdil, A. Ş. (2020, March 23). Yeni Ortaya Çıkan Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl İsimlendirilir?. Evrim Ağacı. Retrieved October 04, 2023. from https://evrimagaci.org/s/8365
W. H. Organization, et al. “Yeni Ortaya Çıkan Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl İsimlendirilir?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Evrim Ağacı, Evrim Ağacı, 23 Mar. 2020, https://evrimagaci.org/s/8365.
Organization, World Health. Ağacı, Evrim. Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Yeni Ortaya Çıkan Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl İsimlendirilir?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Evrim Ağacı. Evrim Ağacı, March 23, 2020. https://evrimagaci.org/s/8365.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close