Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Van Gölü martısı (Larus armenicus)

7 dakika
681
Van Gölü martısı (Larus armenicus) Alper Kaan Selçukoğlu
Van Gölü martısı
Tüm Reklamları Kapat
Van Gölü martısı
  • Bilimsel Adı Larus armenicus
  • Halk Arasındaki Türkçe Adı Van Gölü martısıAlternatif: Doğu martısı, Ermeni martısı
  • Halk Arasındaki İngilizce Adı Armenian gull
Taksonomi
  • Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
  • Gözlem Ekle

Ermeni Martısı olarak da bilinen Van Gölü Martısı, Kafkaslar ve Orta Doğu'da yaşayan büyük bir martı türüdür. Eskiden Avrupa Ringa Martısı (Larus argentatus) altında sınıflandırılan ve kimi kaynakta Sarı Bacaklı Martı (Larus michahellis) altında sınıflandırılmaya devam eden bu martı türü, günümüzde genellikle ayrı bir tür olarak kabul edilmektedir.

Yetişkin bir Van Gölü martısının boyu genellikle 57-60 cm arasında değişmekte ve kanat açıklığı yaklaşık olarak 110-140 cm arasında olabilmektedir. Bu türün kütle ise genellikle 900-1050 gram arasında değişebilir, ancak cinsiyet, beslenme düzeni ve yaş gibi faktörler bu kütlede değişikliklere yol açabilmektedir.[1]

Erkek bireyler, genellikle açık gri veya gri-kahverengi tonlarındaki üst tüylere sahiptir. Sırt ve kanatların üst kısmı genellikle koyu lekeli veya çizgilidir ve başlarında beyaz veya açık gri bir şapka benzeri bölge bulunabilir; alt tüyleri ise beyazdır. Erkeklerin gagaları genellikle sarıdır ve uçları hafifçe kıvrıktır. Gözleri genellikle koyu kahverengi renktedir.

Dişi bireylerin de üst tüyleri genellikle kahverengi tonlarındadır ve sırtları ile kanatların üst kısmı koyu lekeli veya çizgilidir. Başları, beyaz veya açık gri bir şapka benzeri bölge ile belirginleşebilir. Alt tüyleri beyazdır. Dişilerin gagaları, erkekler gibi genellikle sarıdır ve uçları hafifçe kıvrıktır. Gözleri de yine genellikle koyu kahverengidir.

Van Gölü martılarının ayakları genellikle sarı renktedir. Bu tür, su kuşlarında yaygın olarak gözleyebileceğimiz, palmiped (perdeli) ayaklara sahiptir, yani ayak parmakları arasında yüzmeyi kolaylaştırmak için zarları vardır. Bu perdeli ayaklar, yüzme ve suya dalma için uygundur.

Genellikle kanat teleklerinin ucu geniş ve siyahtır. Buna ek olarak en dıştaki kanat teleğinde beyaz bir benek bulunur.

Genç ve birinci yaş martıların kafa ve alt kısımlarındaki tüyler açık renktedir. Göz çevresi, göğüs yanları, böğür ve ensede koyu çizgilenme bulunur. Gaga siyah, bacaklar gri renktedir.

Tüm Reklamları Kapat

Van Gölü martısının ikinci yaş giysisinde sırt ve omuzlar daha gri bir ton taşırken kanatlar gri-kahverengi ve kırçıllıdır. Gagaları genellikle hala koyu renktedir, ancak bazen sarımsı olabilir ve uçlarında koyu renk gözlenebilir.[5]

Üçüncü yaş giysisinde, bu martılar yetişkinlere benzer bir görünüm kazanır ve kanatların teleklerinin üst kısmında siyah beneklenmeler oluşur. Genç Van Gölü martıları, gümüş martılar ile benzer görünürler ve bu yapısal farklılıklarla ayırt edilmeleri oldukça zor olabilir. Ancak, yetişkinler genellikle gümüş martılardan daha koyu gri sırt renklerine, daha yuvarlak kafalara, koyu renkli gözlere ve daha kısa gagalara sahiptirler. Uçuş sırasında Van Gölü martılarının kanat teleklerinin siyah benekleri, gümüş martılar ile karşılaştırıldığında daha geniş ve belirgin bir şekilde görünür.

Üreme döneminde, bu tür genellikle koloniler halinde kuluçka yapar. Yuvalarını genellikle yerde veya kayalık zemin üzerine inşa ederler ve bu yuvalar bitkiler, otlar, kuru otlar veya çalılarla örtülüdür. Dişi kuş genellikle 2 ila 4 yumurta bırakır ve bu yumurtaların inkübasyon süresi yaklaşık olarak 25-28 gündür. İnkübasyon süresi boyunca dişi ve erkek kuşlar sırayla kuluçkaya yatarlar ve bu süre zarfında yuvayı koruma amaçlı agresif davranışlar sergileyebilirler. Yavrular, yumurtadan çıktıktan sonra genellikle 3 ila 4 hafta boyunca yuvada kalır ve ebeveynleri tarafından beslenir. Tüylenme süreleri tamamlandığında uçma becerileri gelişir ve yuvalarını terk ederler.

Genç birey.
Genç birey.
Alper Kaan Selçukoğlu
Genç bireyler.
Genç bireyler.
Alper Kaan Selçukoğlu

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Bu türün saha tanımı, özellikle tutarsız ve çelişkili bilgilerle çevrilidir. Bu kuşun filogenetik ilişkileri bilinmemekte ve bu taksonun bağımsız bir tür olarak taksonomik statüsü, yayınlanmış bilgilerle yeterince desteklenmemektedir. Bu takson ilk olarak 1934 yılında Larus taymirensis'in bir alttürü olarak tanımlanmış, ardından Larus argentatus alttürü olarak kabul edilmiş ve sonunda tek başına bir tür olarak sınıflandırılmıştır.[4]

Ancak, Ermenistan'da yapılan üreme alanları hakkındaki birkaç çalışma dışında, taksonomik değişiklikleri destekleyecek yeterince yeni bilgi edinilememiştir. Özellikle bu taksonun potansiyel üreme izolasyonu ve filogenetik ilişkilerine ışık tutabilecek genetik çalışma eksikliği bulunmaktadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Yetişkin bireyler.
Yetişkin bireyler.
Alper Kaan Selçukoğlu

Filogenetik analizlerin gösterdiğine göre Van Gölü martılarının yaşayan en yakın akrabası gümüş martılardır (Larus michahellis). Öyle ki bazı yerlerde türler arası çiftleşme ve genetik karışıklık bile gözlemlenmiştir. Beyşehir'deki kuşların %62'sinde, Tuz Gölü'ndekilerin %14'ünde ve Van Gölü'ndekilerin %0'ında türler arası genetik karışım tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, Gümüşi martılar ve Van Gölü martıları arasında hibridizasyonun meydana geldiğini ve bu hibridlerin üreme yeteneğine sahip olduğunu göstermektedir. En azından Orta Anadolu'da, Van Gölü martıları Gümüşi martılarla geri çaprazlanmıştır. Yani, bu iki tür arasında genetik malzeme alışverişi olmuştur. Ancak, bu alışverişin ters yönde (Doğu Akdeniz'deki gümüş martı popülasyonuna doğru) olup olmadığını belirlemek için daha fazla çalışma gerekmektedir.

Tüm bu genetik karışıklığa rağmen Tuz Gölü ve Van Gölü'nde bulunan, fenotipik olarak "saf" kabul edilen Van Gölü martısı popülasyonu; genetik olarak Gümüşi martılardan önemli ölçüde farklıdır. Yani, bu iki tür arasında genetik olarak belirgin bir fark vardır. Mitokondriyal DNA'daki genetik farklılık, gümüş martılar ile Van Gölü martıları arasında nispeten eski bir ayrılma ve uzun süre bağımsız evrimin gerçekleştiğini göstermektedir. Ancak şu ana kadar tam üreme izolasyonu meydana gelmemiştir.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Van Gölü martısı, Doğu martısı veya Ermeni martısı; başta Ermenistan, İran, Türkiye ve Azerbaycan olmak üzere Orta Doğu ve Orta Asya bölgelerinde yaşayan endemik bir martı türüdür. Ayrıca Kafkas Dağları, Türkmenistan, Gürcistan ve Kazakistan gibi bölgelerde de gözlemlenebilir.

Bu canlı habitat olarak çeşitli sucul ve kıyı bölgelerini tercih etmektedir. Genellikle tatlı su gölleri, nehirler, sulak alanlar, göletler ve bataklıklar gibi iç su ekosistemlerinde yaygın olarak bulunmalarının yanı sıra kıyı bölgeleri, deniz kıyıları ve lagünlerde de yaşadıkları bilinmektedir. Açık düzlükler, tarım arazileri ve çayırlar da yine sıkça ziyaret ettikleri alanlardır. İnsan yerleşimlerine yakın bölgelerde, limanlarda, çöplüklerde ve piknik alanlarında da besin kaynaklarına rahat ulaşım sayesinde sıkça görülebilirler.

Van Gölü martısı, yuva yapma mevsiminde genellikle kayalık bölgeleri ve kıyı kaya platformlarını tercih eder. Yuvalarını genellikle çalılar, bitki örtüsü veya kaya çatlakları arasında kurarlar. Bu canlılar deniz seviyesinden orta yükseklikteki dağlık bölgelere kadar değişen yüksekliklerde görülebilirler. Habitat tercihleri; su kaynaklarının erişilebilirliği, besin bulunabilirliği ve uygun yuva yerlerinin varlığı gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Van Gölü martısı IUCN'nin 2020 listesine göre “Düşük Riskli (LC)” olarak kabul edilmektedir. Nüfusları artma eğilimi göstermekte ve sayıları 45000 ila 73000 olarak tahmin edilmektedir.[3]

Van Gölü martıları.
Van Gölü martıları.
Alper Kaan Selçukoğlu

Davranış ve Etoloji

Üreme döneminde genellikle yerde veya kayalık zeminlerde yuva yaparlar. Yuvalarını bitkiler, otlar, kuru otlar veya çalılar gibi malzemelerle inşa ederler ve yumurtalarını korumak için bu yuvaları çukurlara yerleştirirler.

Van Gölü martıları, göçmen bir türdür. Kışın birçoğu Doğu Akdeniz kıyılarına ve Türkiye'den İsrail'e yakın bölgelere göç eder. Bazıları ise Kuzey Mısır, Sina Yarımadası ve Kızıldeniz'in kuzey ucuna kadar gidebilir.[6]

Tüm Reklamları Kapat

Diyet ve Metabolizma

Van Gölü martıları, beslenmek için genellikle sulak alanlarda ve göletlerde bulunurlar. Diyetlerinde balık, sucul böcek larvaları, küçük memeliler, kuş yumurtaları ve bazen atıklar gibi çeşitli besin kaynakları bulunur. Beslenirken suya dalma veya su üstünde yüzme gibi sucul yöntemleri kullanırlar.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Birçok hayvan yaşadığı çevrede kültürel etkilere sahip olabilir ve Van Gölü martısı da bu türden bir etki yaratan canlılardan bir tanesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle Akdamar Adası'ndaki tarihi Akdamar Kilisesi'nde bu türün varlığına dair önemli izlere rastlanır. Akdamar Kilisesi, Hristiyanlık için büyük bir öneme sahiptir ve bu kilisenin duvarlarında bulunan kabartmalarda Van Gölü martısı gibi bölgesel semboller ve doğal yaşamı temsil eden figürler sıkça görülür. Bu durum, türün bölgenin kültürel ve tarihi mirasına olan etkisini göz önüne sermektedir.[2]

Akdamar Kilise'sindeki hayvan rölyefleri. Sırasıyla a, b) Otis tarda (toy kuşu) c, f) Larus armenicus (Van Gölü martısı), d) Streptopelia decaocto (gülen kumru)  e) Columba livia (kaya güvercini).
Akdamar Kilise'sindeki hayvan rölyefleri. Sırasıyla a, b) Otis tarda (toy kuşu) c, f) Larus armenicus (Van Gölü martısı), d) Streptopelia decaocto (gülen kumru) e) Columba livia (kaya güvercini).
ResearchGate

Etimoloji

Bu tür, ülkemizde Van Gölü kıyılarında sıklıkla gözlemlendiği için "Van gölü martısı" veya "Doğu martısı" olarak adlandırılmaktadır. Latince ismi ise "Ermeni martısı" anlamına gelen, "Larus" (Latince su kuşu veya martı, Antik Yunanca λάρος yani "láros") ve "Ermeni" anlamına gelen "Armenicus" kelimelerinden oluşmaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
25
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 4
  • Tebrikler! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2024 17:55:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/15660

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Elektromanyetizma
Solunum
Konuşma
Şempanze
Evrimleşme
Tür
Video
Darwin
Lgbt
Ekoloji
Carl Sagan
Kozmik Mikrodalga Arkaplan Işıması (Cmb)
Kalıtım
Temel
Patlama
Bilgisayar
Tarih
Sağlık Bilimleri
Bilişsel
Güve
Yangın
Dalga
Yüzey
Viral Enfeksiyon
Bebek Doğumu
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. K. Selçukoğlu, et al. Van Gölü martısı (Larus armenicus). (19 Eylül 2023). Alındığı Tarih: 3 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/15660
Selçukoğlu, A. K., Alparslan, E. (2023, September 19). Van Gölü martısı (Larus armenicus). Evrim Ağacı. Retrieved December 03, 2024. from https://evrimagaci.org/s/15660
A. K. Selçukoğlu, et al. “Van Gölü martısı (Larus armenicus).” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, 19 Sep. 2023, https://evrimagaci.org/s/15660.
Selçukoğlu, Alper Kaan. Alparslan, Eda. “Van Gölü martısı (Larus armenicus).” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, September 19, 2023. https://evrimagaci.org/s/15660.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close