Uykusuzluk ve Obezite Kısır Döngüsü: Yetersiz Uyku Obeziteye, Obezite Yetersiz Uykuya Neden Olabilir!
Bu haber 4 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Uyuma eylemi vücudumuz için vazgeçilmez ve sürekli bir eylemdir. Uyku, beynin kendini canlandırabilmesi için beyin tarafından gerçekleştirilir. Uyku esnasında beynimiz öğrendiğimiz yeni bilgileri kalıcı olarak depolar ve kendi içerisindeki sinir hücrelerini yeniler. Ayrıca uyku esnasında duygu durumumuzda önemli yere sahip amigdala, striyatum ve hipokampüs gibi beyin bölgelerinin aktivitelerinin arttığı gözlemlenmiştir. Bu yüzden de uykunun duygu durumu üzerinde de etkisi olduğu düşünülmektedir.
Ancak uykudan faydalanan tek organ beyin değildir. Vücudumuzdaki birçok organ uyku esnasında yeni proteinler sentezler ve dokularını geliştirir. Karaciğer ve böbrek üstü bezlerimiz gibi salgı üreten bezlerden uyku esnasında bazı hormonların salınımı devam eder. Her organın veya dokunun ya da sentezlenen her proteinin farklı bir görevi olduğu düşünüldüğünde uykunun aslında vücudumuzun her gün bütün fonksiyonlarının yenilendiği bir atölye olarak düşünmek yanlış olmayacaktır. Aynı şekilde yetersiz bir uykunun bilişsel ve fizyolojik fonksiyonlarımızda yaratacağı olumsuz etki düşünülebilir. Bu yazımızda ise uyku ile obezite arasındaki ilişkiye daha detaylı bakacağız. Eğer uyku ile ilgili çok kapsamlı bilgiler edinmek isterseniz, "Uyku Nedir?" makalemizi okuyabilirsiniz.
Uykusuzluk Nasıl Obeziteye Neden Olur?
2011 yılında The Lancet dergisinde yayınlanan bir akademik makaleye göre, dünya çapındaki obezite prevalansı 1980 yılından itibaren ikiye katlanmış durumdadır. Bu obezite epidemisi toplumun modern ve hızlı hayata adapte olmasıyla ve azalan uyku süreleri ile paralellik gösteriyor.
Yapılan epidemiyolojik ya da laboratuvar çalışmaların sonuçlarına dayanan yeni kanıtlar, kısa uyku süresinin obezitenin gelişmesinde yeni bir risk faktörü olduğuna işaret ediyor. Çünkü yetersiz uyku süresinde vücut gerekli metabolik işlevlerini bitiremez ve bu durum glikoz tolerasyonunun ve insülin duyarlılığının düşmesine neden olarak insülin direncine dahi yol açar ve obeziteye neden olur.
Toplumda yapılan epidemiyolojik çalışmalarda uyku süresinin azalmasının nedeni olarak modern hayatta uzayan çalışma saatleri ve boş zaman aktiviteleri için uyuma sürelerinden yapılan fedakarlıklar bulunmuştur. Bu süreçler sonucunda insanlar güneş ışınları yerine daha çok yapay ışıklara maruz kaldığından vücutlarının sirkadiyen ritimleri bozulur ve uyku süreleri kısalır. Laboratuvar ortamında yapılan çalışmalarda ise ghrelin, yani açlık hormonu ve leptin, yani tokluk hormonlarının uyku süresinde etkili olduğu gösterilmiştir. 24 Ocak 2012 tarihinde Amerikan İnsan Biyolojisi Dergisi'nde (AJHB) yayınlanan bir çalışmaya göre kısa uyku zamanında leptin ve ghrelin hormonlarının düzensizliğinden dolayı iştah dengelenemez, glikoz metabolizması bozulur ve kan basıncı yükselir.
2010 yılında Wisconsin şehrinde 1024 gönüllü katılımcı üzerinde yapılan bir kohort, yani grup çalışmasında, alışkanlık haline getirilmiş 5 saatlik bir uykunun sabahları %15 artmış bir ghrelin düzeyine ve %15 azalmış bir leptin seviyesine neden olduğu bulunmuştur. Bu düzensizliğin sürekliliğinin ise glikoz metabolizmasının bozulmasına ve kilo artışına sebep olduğu belirtilmiştir.
Uykusuzluk ve Obezite Kısır Döngüsü
Tüm bunları, British Medical Journal dergisinde yayınlanan bir makaleden aldığımız, aşağıdaki grafik üzerinden giderek anlayalım:
Daha az uyku aldığınızda:
- Yemek yeme sırasındaki hedonik sinyalleme artar, bu nedenle daha çok yemek yersiniz ve bu, obezite riskini arttırır.
- Tokluk hissini kazandıran leptin hormonu azalır, açlık hissini pekiştiren ghrelin hormonu artar, buna bağlı olarak daha aç hissedersiniz ve bu, obezite riskini arttırır.
- Bitkinliğiniz artar, buna bağlı olarak egzersiz yapma ihtimaliniz ve verimliliğiniz azalır ve bu, obezite riskini arttırır.
- Gün içinde uyanık olduğunuz süre artar, bu nedenle kalori alabileceğiniz süre artmış olur ve bu, obezite riskini arttırır.
Üstelik bu sürecin bir geri besleme döngüsü de var. Yukarıdaki faktörler, obeziteyi arttırırken, obezite de uyku bozukluklarına yakalanma ihtimalinizi arttırır. Bu, uyku kalitesini ve uyku süresini azaltır. Böylece daha az uyuyabilirsiniz ve yukarıdaki döngü yeniden başlar. Böylece uykusuzluk ve obezite, durmaksızın birbirini besleyerek işleri kötüleştirir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 15
- 4
- 3
- 3
- 2
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- S. Pannain, et al. (2013). Sleep And Obesity. Current opinion in clinical nutrition and metabolic care, sf: 402-412. | Arşiv Bağlantısı
- Science Daily. Lack Of Sleep Is Linked To Obesity, New Evidence Shows. (17 Nisan 2012). Alındığı Tarih: 8 Mayıs 2020. Alındığı Yer: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
- T. S. Hannon, et al. (2018). Poor Sleep And Obesity: Concurrent Epidemics In Adolescent Youth. Frontiers in Endocrinology. | Arşiv Bağlantısı
- National Sleep Foundation. Obesity And Sleep. (9 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 9 Mayıs 2020. Alındığı Yer: National Sleep Foundation | Arşiv Bağlantısı
- K. Nunez. What Is The Purpose Of Sleep?. (7 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 9 Mayıs 2020. Alındığı Yer: Healthline | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 02/11/2024 18:30:08 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8649
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.