Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Tuvalet Kağıdının Tarihi: Antik Romalılar, Tuvalet Kağıdı Olmadan Ne Yapıyordu?

5 dakika
17,815
Tuvalet Kağıdının Tarihi: Antik Romalılar, Tuvalet Kağıdı Olmadan Ne Yapıyordu?
Tüm Reklamları Kapat

Hepimiz zaman zaman sindirim sistemimizin gazabına uğramışızdır.

Bu sorunu birkaç ay önce Nash ailesi olarak bizzat yaşadık. Bir gece, Kolorado'nun seyrek nüfuslu bir bölgesinde ikincil bir otoyolda ilerliyorduk. 9 yaşındaki ikiz oğullarımdan birisi tuvaletinin geldiğini, tüm ısrarlarıma rağmen bir sonraki kasabaya kadar dayanamayacağını söyledi (kakası gelmişti). Bu yüzden arabayı kenara çektik ve çalılıklara doğru gittik. Oğlum ihtiyacını giderdikten sonra, yanımızda tuvalet kağıdı olmadığını fark ettik.

Bu kısa olay aklımı kurcalamaya başladı, birkaç saat boyunca tuvalet kağıdını ve banyo rutinlerinin kültürel doğasını uzun uzun düşündüm - lütfen anlayış gösterin, oldukça uzun bir yolculuktaydık.

Tüm Reklamları Kapat

Tuvalet kağıdı artık hayatımızın rutin bir parçası, bunun üzerine durup düşünmüyoruz bile. Ancak bu sıkıcı gerçeklik bizi düşünmeye sevk etmeli - çünkü tuvalet kağıdı insan yapımı bir eserdir, bir teknolojidir, bu nedenle kültüre dayanır.

Nihayet Denver'a girdiğimizde -bu arada eşim ve çocuklarım mışıl mışıl uyuyordu-, ufukta özenlice aydınlatılmış Kolorado hükümet binasını gördüm. Antik Romalıları düşünmeye başladım. Uzun, sıra sıra sütunları ve yüksek altın kubbesi ile bu bina, adeta bir Roma tapınağıydı. Modern Amerikan toplumu, genel anlamda Batı toplumları, Antik Roma'yı Batı medeniyetinin zirvesi olarak görür. Romalıların kurumlarını, binalarını, kültürel uygulamalarını taklit eder. Neden? Romalılar buna değer mi?

Günlük alışkanlıkları hakkında daha fazla düşündüğümde, tüm başarılarına rağmen, Antik Romalıların bugün birçok insanın iğrenç bulacağı bazı uygulamalara sahip olduğunu fark ettim. Örneğin, bu sözde "uygar" insanların tuvalet ihtiyaçlarını nasıl giderdiklerine bir bakalım.

Vesuvius Dağı 24 Ağustos M.S. 79'da patladığında Pompei, Herkulaneum ve diğer bazı Roma yerleşim yerleri, adeta bir zaman kapsülüymüşçesine mühürlendi. Bu yerler ilk defa 18. yüzyılda kazıldı ve o zamandan beri bize Antik Roma toplumuna dair harika bilgiler veriyor. Pompei'de ve diğer başka yerlerde ortaya çıkan banyoların çoğu ortaktı. Çoğu; duvarlarda freskler, köşelerde heykeller ve İtalyan mermer levhalara oyulmuş delik dizileri ile oldukça güzel görünüyordu.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak Roma tuvaletlerinin sifonu yoktu. Bazıları, genellikle oturma yerlerinin altında sürekli olarak çalışan, ince bir su akışını sağlayan iç tesisatla donanmış ve kanalizasyon sistemlerine bağlanmıştı. Amerikan tarzı tuvaletlerde olduğu gibi, Romalı bir kişi de klozete oturur, işini halleder, kakasının borudan aşağı doğru gidişini keyifle izlerdi. Ancak, tuvalet kağıdı kullanmak yerine, genellikle eline bir tersorium alırdı - benim deyimimle, popo için bir tuvalet fırçası!

Tersorium, Akdeniz'den alınan doğal bir süngerin, bir çubuğun sonuna eklenmesiyle yapılan küçük bir "cihaz"dır. Antik Romalı kişimiz, tersorium ile kendini temizler, onu mevcut olan herhangi bir sıvıyla durular (su, bir kova sirke veya tuzlu su) ve bir sonraki kişinin kullanması için kenara bırakırdı. Evet, tersorium ortak kullanılan bir temizleyiciydi. (Elbette, pessoi adı verilen aşındırıcı seramik disklerin kullanımı gibi başka silme araçları da vardı.)

Antik Roma'daki umumi tuvaletlerin mizahi bir anlatımı.
Antik Roma'daki umumi tuvaletlerin mizahi bir anlatımı.

Antik Romalıların kaka alışkanlıkları garip görünüyor, peki çişle ilgili gelenekleri nelerdi?

Tarihi ve arkeolojik veriler gösteriyor ki, bu insanlar evlerindeki, çalışma yerlerindeki ya da dükkanlardaki küçük kaplara işiyordu. Bu kaplar dolduğunda ise, sokaklarda bulunan büyük kavanozlara atılıyordu. Tıpkı şu an çöplerde olduğu gibi, hafta bir kez bir ekip gelir, o ağır çiş kaplarını toplar ve çamaşırhaneye götürürdü.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Nasıl yani?

Çünkü Antik Romalılar togalarını (Antik Roma giysisi) ve tuniklerini çişle yıkıyorlardı!

İnsan idrarı, amonyak ve doğal deterjan özelliğine sahip diğer kimyasallarla doludur. Eğer bir Roma çamaşırhanesinde çalışıyor olsaydınız, işiniz bütün gün boyunca kıyafetlerin üzerinde tepinmek olacaktı. Tabii yalınayak şekilde ve ayak bileğine kadar idrar içinde. (Açıkçası, neden yeşil, çevre dostu ve sürdürülebilir işletmeler çağında Roma kültürünün bu yönünü taklit etmediğimizi merak ediyorum. Ürin-Ürout Tamamen Doğal Çamaşırhane adında bir zincir açsam fena olmaz. Bayağı parlak bir iş!)

Antik Roma'daki kişisel hijyen uygulamaları tuhaf görünse de, tarihsel gerçek şu ki, birçok Romalı tersorium'u başarıyla ve sürdürülebilir bir şekilde kullandı. Giysilerini birkaç yüzyıl boyunca çiş içinde yıkadı, bu süre bizim tuvalet kağıdı kullanmaya başladığımız süreden çok daha uzun. Aslında düşünecek olursak, tuvalet kağıdı bugün bile evrensel bir teknoloji değil. Hindistan'a, Etiyopya'nın kırsal veya Çin'in uzak bölgelerine yapılan herhangi bir gezi bunu gözler önüne serecektir.

Kolorado kırsalında oğlum sayesinde yaşadığımız bu durum, kültürümüzün tuvalet kağıdına olan yaygın bağımlılığını bana her zaman hatırlatacak. O kadar alışığız ki, yaygın olarak kullanılan alternatifleri göz önünde bulundurmuyoruz bile. (Kahretsin, taharet musluğu bile gereken değeri görmüyor!)

Bir arkeolog olarak, bu benim için şaşırtıcı, özellikle de tuvalet kağıdının bu ülkede sadece 1857'de, nispeten kısa bir süre önce resmen tanıtıldığını düşününce... O zamanlar, New York'lu bir girişimci olan Joseph Gayetty ilk ticari tuvalet kağıdını üretti; her bir kağıt parçasında adı yazıyordu. Yeni ve kullanışlı işlevlerine ek olarak, bunların tıbbi olduklarını ve hemoroidi önlediğini iddia etti.

Tüm Reklamları Kapat

Joseph Gayetty tuvalet kağıdı.
Joseph Gayetty tuvalet kağıdı.
Joseph Gayetty
Joseph Gayetty

1890'da Clarence ve E. Irvin Scott rulolar üzerindeki ilk tuvalet kağıdını geliştirdi; bugün hala piyasadalar. Gayetty'ninki gibi, Scott marka tuvalet kağıtları da başlangıçta tıbbi bir ürün olarak pazarlandı. 1920'lerin sonlarında Hoberg Paper Company, Charmin marka tuvalet kağıdını kadınlara, aslında işe yaramayan tıbbi özelliklerden ziyade yumuşaklık (şükürler olsun) ve kadınsılığa vurgu yaparak pazarladı.

Bugün, tuvalet kağıdı Batı kültürlerinde her yerde bulunuyor; Amerika Birleşik Devletleri'nde yılda 9.5 milyar dolarlık bir endüstriden bahsediyoruz. Amerikalılar, kişi başına yıllık neredeyse 25 kilogram tuvalet kağıdı kullanıyor! Her ton tuvalet kağıdını üretmek için ise yaklaşık 1.75 ton ham lif gerekiyor. Bu uzun vadede sürdürülebilir görünmüyor ve açıkçası, insanların bunu daha fazla protesto etmemesine şaşırıyorum.

Bu sayılar ve arkasındaki pazarlama çabaları göz önüne alındığında, tuvalet kağıdı kullanımının doğal olduğunu iddia etmek zor. Aksine, tuvalet kağıdı bir teknolojiden başka bir şey değil.

Tüm Reklamları Kapat

Yani bir dahaki sefere bir sabah tuvaletteyken, dışkılama ve idrara çıkmanın biyolojik işlevlerden çok daha fazlası olduğu gerçeğini düşünün; bunlar zaman içinde değişen eserleri ve teknolojileri içeren kültürel faaliyetler.

Bahsetmişken, tuvaletimizi yaptıktan sonra kendimizi nasıl temizlediğimizi değiştirmeyi düşünmenin zamanı geldi diye düşünüyorum. Biraz tersorium'a ne dersiniz?

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
57
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 40
  • İğrenç! 28
  • Tebrikler! 26
  • Merak Uyandırıcı! 19
  • Güldürdü 12
  • Muhteşem! 5
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Korkutucu! 3
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Sapiens | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 11:36:12 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8646

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Eşey
Genler
Evrim Ağacı Duyurusu
Yeşil
Asteroid
Beslenme Bilimi
Kalıtım
Sendrom
Kanser
Dağılım
Ağrı
Nöronlar
Deniz
Sars
Ara Tür
Renk
Embriyo
Tür
Periyodik Tablo
Hukuk
Ortak Ata
Carl Sagan
Evrimsel Tarih
Hayatta Kalma
Kanser Tedavisi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. E. Nash, et al. Tuvalet Kağıdının Tarihi: Antik Romalılar, Tuvalet Kağıdı Olmadan Ne Yapıyordu?. (5 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 21 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8646
Nash, S. E., Bozkurt, K., Bakırcı, Ç. M. (2020, May 05). Tuvalet Kağıdının Tarihi: Antik Romalılar, Tuvalet Kağıdı Olmadan Ne Yapıyordu?. Evrim Ağacı. Retrieved November 21, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8646
S. E. Nash, et al. “Tuvalet Kağıdının Tarihi: Antik Romalılar, Tuvalet Kağıdı Olmadan Ne Yapıyordu?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Kübra Bozkurt, Evrim Ağacı, 05 May. 2020, https://evrimagaci.org/s/8646.
Nash, Stephen E.. Bozkurt, Kübra. Bakırcı, Çağrı Mert. “Tuvalet Kağıdının Tarihi: Antik Romalılar, Tuvalet Kağıdı Olmadan Ne Yapıyordu?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Kübra Bozkurt. Evrim Ağacı, May 05, 2020. https://evrimagaci.org/s/8646.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close