Tunç Çağı Kurban Çukurlarında İpek İzleri Keşfedildi!

Scientific Reports dergisinde yayınlanan araştırmada Çin Ulusal İpek Müzesinden ve Sichuan Kültürel Kalıntılar ve Arkeoloji Araştırma Enstitüsünden araştırmacılar, Yangtze Nehri Havzası'ndaki bir Tunç Çağı medeniyetinin kurban törenlerinde ipek kullandığını keşfetti.^[1] Bulgular, Çin’in Sichuan bölgesindeki Sanxingdui sitesinde ipeğin ritüellerde kullanıldığının en net kanıtlarından biri olarak görülüyor.

İpek, adını güzergâhları boyunca yapılan yoğun ipek ticaretinden alan İpek Yolu boyunca küresel ticaretin gelişmesinde çok önemli bir malzemeydi. Ancak, organik yapısı ve bozulabilirliği nedeniyle ipeğin izini sürmek sanıldığı kadar basit olmasa da yine de arkeolojik kayıtlar sayesinde Neolitik döneme ait ipek üretimiyle ilgili araçlara rastlanmaktadır.

Sanxingdui bölgesinde, geç Shang Hanedanlığı (M. Ö. 1600–1100) dönemine ait 8 kurban çukurunda bronz ve yeşim taşı gibi yakılmış eserler de dahil olmak üzere kül tabakaları bulundu. Bu buluntular arasında, içine yeşim taşlarının yerleştirildiği benzersiz bir bronz “ızgara benzeri yapı” üzerinde kumaş izlerine de rastlandı.

Araştırmacılar, ipek kalıntılarını tespit etmek için immünafinite kolon (IAC) zenginleştirme ile enzim bağlantılı immünosorbent testi (ELISA), taramalı elektron mikroskobu (SEM) ve proteomik analiz gibi ileri düzey analiz yöntemleri kullandı.

Bu yöntemler arasında immünafinite kolon zenginleştirme (IAC) ile enzim bağlantılı immünosorbent testi (ELISA), taramalı elektron mikroskobu (SEM) ve proteomik analiz yer alıyor. Bu yöntemler, oldukça bozunmuş olan ipek örneklerinin mineralize olmuş kalıntılarını tespit edilmesini kolaylaştırdı.

Ekip, örnekleri bronz ve yeşim eserler üzerindeki mineralize kumaş izlerinden ve kurban çukurlarındaki kül tabakalarından çıkardı. Araştırmacılar, ipeğin yapısındaki temel protein olan ipek fibroinini analiz etmek için özel bir yöntemle işlenmiş bu örnekleri kullandı. ELISA testleri, hem kumaş kalıntılarında hem de kül tabakalarında ipek fibroinin varlığını doğruladı. Elektron mikroskobu ile yapılan incelemelerde, liflerin pürüzsüz ve üçgen kesitli bir yapıya sahip olduğu tespit edildi. Bu, ipeğin karakteristik özelliklerinden biridir.

Ekibin daha sonra yaptığı proteomik analizler, incelenen malzemenin dut ipeğine ait bir ipek olduğunu kesin olarak ortaya çıkardı. Bu durum, tarihsel kayıtlarla uyumlu biçimde ipekçiliğin dut ağaçlarının yetiştirilmesiyle ilişkili olduğunu doğruluyor.

Detaylı incelemeler ise Sanxingdui çukurlarında bulunan kumaşların ipek içerdiğini ve bu ipek kalıntılarının bronz eserlerden sızan bakır iyonlarının etkisiyle kısmen korunduğunu ortaya koydu.

İpek izleri, yeşim taşından yapılmış eserlerin etrafına sarılmış ve bronz ızgara benzeri yapının üzerine kaplanmış halde bulundu. Bulgular, ipeğin ritüellerde önemli bir rol oynadığını ve dini törenlerde kullanıldığını gösteriyor. Ayrıca, liflerin düzensiz şekilde mineralize olması ve kül tabakalarında ipek kalıntılarına rastlanması, tüm ipeğin ritüeller sırasında tamamen yakılmadığına işaret ediyor.

Araştırmacılar, ipeğin dini törenlerde Cennet ve Dünya arasında iletişim kurmak için bir araç olarak düşündüklerini belirtiyor. Bu durum, antik Çin'deki kurban giysilerinin ipekten yapılmasını açıklıyor gibi görünüyor. Sanxingdui'deki bulgular, aynı zamanda bu bölgede ipekçiliğin erken dönem uygulamalarına ışık tutuyor.

Antik Çin'de ipek çiftçiliğine ilişkin tarihi anlatılar çoğunlukla Shu Devleti topraklarıyla ilgilidir. Sanxingdui yakınlarındaki alanlar da dahil olmak üzere Yangtze Nehri'nin geniş bölgesinde ipek tarımı 5.000 yıl önce Neolitik dönemde başlamıştır.

Bölgede bölgesinde yapılan radyokarbon testleri, alanın tarihinin yaklaşık 3.148–2.966 yıl öncesine uzandığını gösteriyor. Bu da buradaki ipek liflerini, şimdiye kadar bulunan en eski ipek örneklerinden biri haline getiriyor.

Antik Çin'de ipek üretimiyle ilgili tarihi kayıtlar genellikle Shu Devleti topraklarını işaret etse de kalıntıların Neolitik döneme kadar uzanan ve 5.000 yıldan eski bir geçmişe sahip olan Yangtze Nehri bölgesindeki ipek üretim geleneğiyle de bağlantılı olduğu söylenebilir.

Bulgular, erken Bronz Çağı'nda ipeğin kültürel önemini ve antik Shu uygarlığının kullandığı teknolojiyi vurguluyor. Bölge, günümüzde dut ağaçlarıyla yapılan ipek tarımıyla tanınıyor ve dünyanın en büyük ipek üreticisi ve ihracatçısı olarak biliniyor.