TRAPPİST-1 Sistemi nədir? TRAPPİST-1 Sistemindəki Dünya Bənzəri Qayalıq Planetlərdə Yaşam Ola bilərmi?

Hələ başqa planetlər kəşfedilməmişdən əvvəl belə elm adamları,Kainatda milyardlarla fərqli planetin olduğunu öyrənə bilmişdi.Və bu önizləmələr çərçivəsində olan gözlənti,çox az bir qismi olsa belə başqa planetlərdən bir qisminin Yerə bənzər olacağı istiqamətindəydi.Doğurdan tam da elm adamlarının nəzərdə tutduğu kimi,inkişaf edən teleskoplar və yeni müşahidə metodları nəticəsində başqa planetlərdə yavaş-yavaş kəşf olunarkən:Yerə çox bənzəyən planetlərdə ortaya çıxmağa başladı.Tam olaraq bu planetlərdən bəziləri elm adamlarının təxmininə görə,bizdən 39 işıq ili uzaqlıqda yerləşən TRAPPİST-1 ulduz sisteminə aid planetlərdən biri ola bilər.Əvvəl isə gəlin bu ulduz sistemini tanıyaq.

TRAPPİST-1 Nədir?

TRAPPİST-1,bizdən 39 işıq ili uzaqlıqda Dolça bürcündə yerləşən və 1999-cu ildə Con Qizis ve tərəfdaşları tərəfindən kəşf edilən bir ultra-soyuq cücə planetdir.Ulduzun rəsmi kodu, 2MASS J23062928-0502285-dir.Bu ulduz,1999-cu ildə kəşf olunmasına baxmayaraq,sistemdəki planetlər,illər sonra(əvvəl 2015-də,sonra 2017-də) kəşf olunmuşdur.

TRAPPİST-1 Ulduzunun Özəllikləri

TRAPPİST-1,cücə bir ulduzdur və ölçüsü Yupiterdən bir az böyüktür (Günəşin 8%-i qədər).Səthi tempraturu Günəşimizə görə olduqça alçaqdır və təqribən 2300 dərəcə selsidir.Bu qədər soyuq və kiçik olmasına baxmayaraq,orbitalında (müşahidə edildiyi qədəri ilə) 7 planeti vardır.bütün planetləri Yerin ölçülərinə yaxın ölçüdədirlər,belə ki ən böyük planeti,Yerdən sadəcə 13% böyükdür.Cücə bir ulduz olduğu üçün planetləri,ulduza olduqca yaxın məsafədə dövr etməkdədirlər:hətta o qədər yaxındırlar ki bütün Günəş sistemimiz ilə ilk planet Merkuri arasında yerləşə bilər və əlavə olaraq boş yerimiz belə qala bilərdi.Planetlərinin demək olar ki hamısının cazibə kilidi halında olduğu düşünülməkdədir.Yəni bu planetlər,öz ətraflarında dövr etməklərinə baxmayaraq,bu dövrün sürəti uldazları ətrafındakı dövretmə surətiylə eynidir və bu səbəblə hər zaman eyni üzləri uldazlarına tərəf dönülüdür.Eynilə Ayımızın həmişə eyni üzünü görməyimiz kimi...

TRAPPİST-1 Planetlərində Yaşam Ehtimalı Varmı?

Sistemdəki planetlərin demək olar ki hamısının qaya planetlər olduğu:yəni bir yer qabığına sahib olduqları düşünülməkdədir.Ayrıca bu planetlərdəki yer qabıqlarının atmosfer tutabiləcək qədər qatı olduğu ehtimallarıda mövcuddur.Yerə həm ölçü olaraq həm də texniki olaraq bu qədər bənzəyən planetlərdə yaşam olma ehtimalı da irəli sürülən səbəblərə görə artmaqdadır.

İndi isə,tək tək hansı planetlərdə yaşam ehtimalının mövcudluğu ola bilər,buna bir nəzər salaq.Siz üstdəki şəkildən, söz edəcəyimiz planetləri izləyə bilərsiniz.

TRAPPİST-1b və TRAPPİST-1c

Bu planetlərdə yaşamın olması ehtimalı,Merkuriyə bənzərliyindən ötrü olduqca zəifdir.Planetlər ulduza son dərəcə yaxın və cazibə kilidinə yaxalanmış olma ehtimalları çox yüksəktir.Ulduzuna yaxın duran planetlər və kilidə yaxalanan plaanetlər,iki fərqli taleni yaşayırlar:Ulduza baxan üzlərindəki istilik 500 dərəcə Selsi-ə qədər çata bilərkən,qaranlıq tərəfdəki istilik isə -200 dərəcə Selsiyə düşə bilər.Bu da bildiyimiz mənası ilə canlıların təkamül keçirə bilməsi üçün lazım olan suyun maye formunda qala bilməməsi deməkdir.Bu səbəbə görə də yaşamın bu planetlərdə var olma ehtimalı çox aşağıdır.

Yenə də fərqli fikirlər mövcuddur.İstini alan aydın tərəf ilə istini almayan qaranlıq tərəf arasındaki sərhəd bölgədə istilik tam ağlabatan olduğundan,bəsit quruluşlu canlıarın təkamül keçirəbiləcəyini düşünən professionallar da mövcuddur.

TRAPPİST-1d

Bu planetlərin də bəhsi keçən kilidə yaxalanmış olması çox güman olunandır:ancaq 1b və 1c planetlərindən fərqli olaraq,yerləşməsindən və quruluşundan asılı olaraq bir atmosferin yarana bilmə ehtimalı da versiyalardan biridir.Yəni ehtimallar daxilində yaşama ev sahibliyi edə biləcək namizəd bir planetdir.

TRAPPİST-1e

Yerə ən çox bənzəyən planet,1e planetidir.Yerləşdiyi məkan səbəiylə,uıduzun ətrafındaki yaşanılabilən bölgədə yerləşməkdədir.Bir atmosferin olduğu və bu atmosferdə azot,hidrogen,karbondioksit,kimi qazların mövcud olduğu düşünülməkdədir.Yer üzündəki dənizlər,göllər və s.a axar suları bu danışdıqlarımıza aiddir.Dünyanın təqribən 60%-i ölçülərində olan bu planet:atmosfer,istilik,məkan baxımından Yer ilə olduqca yaxındır.Yaşamı özündə əks etdirmə bəhsində ən uyğun planet olduğu düşünülür

TRAPPİST-1f

Yenə 1e planeti kimi yaşam qurşağında ancaq sərhəffə yer alan bu planetin də,özəlliklə ekvator bölgəsində,yaşamı özündə əks etdirəcəyi düşünülür.1e-ə nəzərən daha soyuq bir planet olsa da planetin üzərindəki bəzi nöqtələrdə canlılar təkamül keçirə bilməkdədir.

TRAPPİST-1g və TRAPPİST-1h

Şəkildən də göründüyü kimi, bu planetlər ulduzlarından çox uzaqdırlar. Bu planetlərin Saturn kimi qazdan əmələ gələn planetlər olduğu düşünülür. Bu onu göstərir ki, yaşamaq üçün zəmin olmadığı üçün həyat inkişaf edə bilməz.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

“Yaşam Yoxdur, Ən Azından Kompleks Olanı!” İddiaları

Əlbəttə ki, həyatın mövcud ola biləcəyini düşünən elm adamlarına baxmayaraq, nədənsə karmaşık bir həyatın ola bilməyəcəyini və ya heç olmasa komplesk həyatın da olmadığını iddia edənlər də var. Onların irəli sürdükləri arqumentlərə də nəzər salmağın faydalı olduğunu düşünürük.

“Yaşam Yoxdur, Çünki Ulduz Daha Çox Gəncdir!”

Bu vacib bir iddiadır; Ancaq yeni bir araşdırma bu iddianı təkzib etdi: TRAPPIST-1-in yalnız 1 milyard yaşında olduğu təxmin edilirdi, yəni planetlərin soyuması üçün lazım olan vaxt hələ keçmədiyi üçün planetlərdə həyat 1 milyard ildə meydana gələ bilməzdi. Ancaq yeni bir araşdırmada ulduzun yaşının 1 milyard il deyil,5.4 ilə 9.8 milyard il arasında təxminən 7.6 milyard il olduğu təxmin edildi. Bu, bu mənfi ehtimalı rədd edir.

“Yaşam Yoxdur, Çünki Cazibə Kilidi Var!”

Bir orbital kilid varsa, bu deməkdir ki, planetin iki yarısı arasındakı istilik fərqinin çox yüksək olması deməkdir - belə bir mühitdə inkişaf edən həyat yalnız müstəsna sərhəd zonalarında mümkündür. Bu bölgələrdə həyat da sadədir və mürəkkəb bir növə çevrilə biləcək yaşayış yerləri tapa bilməz. Bu səbəbdən TRAPPIST-1 planetləri yaşayış üçün uyğun deyil.

Nəticə

Nəticədə isə,TRAPPİST-1 sisteminin daşıdığı sirrlər hələ ki tamamən aydınlaşdırılmamışdır:ancaq həyacan verici ehtimallara qapı araladığı sözssüz ki bəllidir.Digər planetlər hər keçən gün daha da aydınlaşmaqda və haqqında doğru bilinən yanlışları düzəltməkdədir.Bunun bizə nələr gətircəyini yalnızca elm və zaman göstərəcək