Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Soy Hattı Çökmesi: Her Nesilde Ata Sayısı 2 Katına Çıkıyorsa, 30 Nesil Önce Her Birimizin 1 Milyar Atası Nasıl Olabilir?

5 dakika
36,647
Soy Hattı Çökmesi: Her Nesilde Ata Sayısı 2 Katına Çıkıyorsa, 30 Nesil Önce Her Birimizin 1 Milyar Atası Nasıl Olabilir? Wait But Why
Tüm Reklamları Kapat

2 adet ebeveyniniz var: anne ve babanız. Onların da 2'şer tane ebeveyni var, dolayısıyla sizin 4 tane büyük-ebeveyniniz var: anneanneniz, babaanneniz, annenizin babası olan dedeniz ve babanızın babası olan dedeniz. Bu şekilde geriye gidecek olursanız, sadece 10 nesil önce 1000'den fazla, 20 nesil önce 1.000.000'dan fazla, 30 nesil önce 1 milyardan fazla atanız var demektir! Dünya'da şu anda 7 milyar insan var. Akrabalık ilişkilerini kenara bıraktığımızda 1 milyar özgün soy hattı olduğunu varsayalım. bunların her birinin sadece 30 nesil önce 1 milyar atası varsa, Dünya nüfusunun 1 kuintilyon (101810^{18}) veya 1.000.000.000.000.000.000) olması gerekirdi. Ancak bundan 30 nesil önce, yani kabaca 1000 sene önce Dünya nüfusu'nun sadece 300 milyon (300.000.000) olduğunu biliyoruz. Dahası, insan popülasyonunun günümüzde en fazla olduğunu ve tarihte hiçbir zaman bu sayının üzerine çıkılmadığını, dolayısıyla 7 milyardan büyük bir insan popülasyonunun tarihte hiçbir zaman yaşamadığı biliniyor. Bu durumda tüm bu insanların tüm bu ataları nerede?

Bu soru, evrimsel biyoloji hakkında fikri olmayanlar için kafa karıştırıcı; evrimsel biyolojiden anlayanlar içinse komik bir sorudur. Cevabı çok basit ve açıktır: tüm canlılarda olduğu gibi, insanların soy hatları da birbirinden bağımsız değildir. Her birimiz ortak atalardan geliyoruz ve bu ortak ataların torunlarıyız. Bir diğer deyişle, günümüzdeki 1 milyar bağımsız soy hattı, zamanda ve nesillerde geriye gittiğimizde çok hızlı bir şekilde birbiriyle kaynaşacaktır. Sadece birkaç yüz nesil geriye gittiğinizde, günümüz Meksikalıları ve Japonları gibi Anadolu'dan uzak medeniyetlerle bile soylarımız kesişecektir. Yaklaşık sadece 10.000 nesil geriye gittiğinizde, şu anda yaşayan bütün insanların Mezopotamya bölgesinde yaşadığını düşündüğümüz ortak atalarına varırız. Bu bir kadın ve bir erkektir. Ancak bu kadın ve erkek, muhtemelen aynı zamanda yaşamış insanlar değildir ve hatta birbiriyle eş bile değildir! Dahası, bu kadın ve erkek, kendi dönemlerinde yaşamış tek kadın ve tek erkek de değildir. Muhtemelen on binlerce insandan oluşan popülasyonların üyesidirler. Bu kadına, mitolojiye gönderme olarak "Mitokondriyal Havva", erkeğe ise "Y Kromozomu Ademi" adı verilir. Bu konudaki detayları buradaki yazımızda izah etmiştik, tekrar etmeyeceğiz.

Soy Hattı Çökmesi

Geriye gittikçe soy hatlarının birbirine bağlanmasına Antrolopoloji'de soy hattı çökmesi (pedigree collapse) adı verilir. Bu çökmenin nedeni, çok yakın akrabaların (özellikle de kuzenlerin) birbiriyle evlenip çiftleşmesi sonucu oluşur. Ancak bu "kuzen" dediklerimiz illa amcanızın oğlu, halanızın kızı olmak zorunda değildir. Teknik olarak bu yazının yazarı olarak benimle, bu yazının okuyucusu olarak siz "kuzen"iz. Çünkü soy hatlarımız bir noktada kesişiyor. İşte bu kesişme ne kadar yakındaysa, biz de sizinle o kadar yakın kuzeniz demektir. Örneğin amcanızın oğluyla veya halanızın kızıyla soy hattınız sadece 2 nesil öncesinde, dedenizde kesişir. Bu nedenle "çok yakın akraba"sınızdır. Öz kardeşiniz de teknik olarak sizin "kuzen"inizdir. Soy hatlarınız sadece 1 nesil önce, anne-babanızda kesişir. Ancak sizinle benim soy hattımız belki 394 nesil önce kesişiyordur. Bir başkasıyla (örneğin babanızın teyzesinin torunuyla) soy hattınız 3 nesil önce kesişiyordur. Bir başkasıyla 66 nesil önce. Bir diğeriyle 1203 nesil önce... Buna bağlı olarak akrabalık ilişkiniz belirlenir. Bu sayı ne kadar küçükse, o kadar yakın akraba olduğunuzu söylemiştik. İşte bu sayının yakın olduğu (ama bundan haberdar bile olmayabilecek olan) insanlar birbiriyle çiftleştiklerinde, soy hatları birbirine kaynamış olur. Böylece nesillerde geriye gittiğimizde soy hatları da birbiri üzerine "çöker". Buna soy hattı çökmesi denir.

Tüm Reklamları Kapat

Mitokondriyal Havva ve Y Kromozomu Ademi

Diğer türlerle de durum aynıdır. Dediğimiz gibi, günümüzde yaşayan tüm insanların ortak atası olan kadın ve erkek, bir insan popülasyonu içerisinde yaşıyordu. Bu popülasyon içerisinde, farklı zamanlarda hayata gelip ölmüş olsalar bile, Mitokondriyal Havva dediğimiz kadın ile Y Kromozomu Ademi dediğimiz erkeğin haricindekilerin çocukları günümüze kadar ulaşamadı. Çocukları illa hemen ölmek zorunda değil. Kimininki 10 nesil geçtikten sonra çocuk üretemeyerek ya da aksilikten sona erdi. Bazı diğerlerininki 110 nesil sonra, bir diğerininki 533 nesil sonra, vs. Ancak Mitokondriyal Havva ve Y Kromozomu Ademi'nin soyu, gerek şans eseri, gerek evrimsel seçilimin etkisiyle bugüne kadar ulaşabilecek ve milyarlarca insanı oluşturabilecek şekilde genişledi. 

Fakat geriye takip ettiğimizde, o 2 insanın ve soyu bize ulaşamayan diğer insanların yaşadığı popülasyonun da ortak insan ataları vardır. O popülasyonun atası da bir 10.000 nesil önce yaşamış olabilir. Yani bizim Mitokondriyal Havva'mız ile Y Kromozomu Adem'imizin yaşadığı popülasyonun da kendine ait bir Mitokondriyal Havva'sı ve Y Kromozomu Adem'i var! Bu yeni ikilinin yaşadığı popülasyonun da... Bu böyle geriye doğru gidiyor; çünkü her popülasyonda istisnasız herkesin soy hatları devam edemiyor. Mutlaka kesintiler oluyor ve bu kesintiler, uzun zaman aralıklarında birikerek bu soy hattı çökelmeleri ve gelişmelerine neden oluyor. Ancak geriye doğru gittiğimizde, aynı zamanda seçilimin uzun vadedeki etkisini de görmeye başladığımız için, her bir sıçrama taşında sözünü ettiğimiz türlerin bizlere benzerliği o kadar azalıyor. 

Mitokondriyal Havva ve Y Kromozomu Ademi ile ilgili daha fazla bilgi almak için bu yazımızı okuyabilirsiniz. Şu videomuzu da önemle tavsiye ederiz:

Evrim: Bireylerin Soy Hattından, Türlerin Soy Hattına...

Zamanda ve nesillerde geriye gittiğimizde, tıpkı günümüzde yaşayan diğer insanlarla soy hatlarımızın kesişmesi gibi, ayrı bir insan türü olan Neandertaller (Homo neanderthalensis) ile soy hattımız bir tür olarak (Homo sapiens olarak) kesişmeye başlıyor. Bu kesişme noktasındaki ortak ata, ne insan, ne Neandertal. Heidelberg İnsanı (Homo heidelbergensis) adını verdiğimiz bir ortak ata. Tıpkı dedenizin ne siz, ne de kuzeniniz olması gibi... Ancak tabii ki insan-Neandertal ayrımında artık "tür bazında" bir farklılıktan söz etmeye başlıyoruz, çünkü aşırı fazla geriye gidiyoruz.

Tüm Reklamları Kapat

İnsanın soy hattı...
İnsanın soy hattı...
Pinterest

Daha da geriye gittiğimizde, önce diğer insan (Homo) türleri, sonrasında diğer insanı türleri (Australopithecus, Kenyanthropus, Ardipithecus gibi) bu soy ağacına katılmaya başlıyor. Yani soy ağaçlarımız, onları da kapsayacak şekilde "çöküyor". Nihayet, 6 milyon yıl geriye gittiğimizde, ilk defa ayrı bir cinsten tür soy ağacımıza katılıyor: Pan cinsi... Yani şempanzeler ile bonobolar (ve onların bu 6 milyon yıllık yolculuk boyunca yaşamış tüm ataları, kuzenleri, vs.). Daha da geriye gittiğimizde 8 milyon yıl kadar önce goriller, 12 milyon yıl kadar önce orangutanlar katılıyor. Bunu 4 milyar yıl kadar geriye takip edecek olduğunuzdaysa, var olmuş ve var olan bütün türler ortak bir atada kesişiyorlar.

İşte buna Evrim Ağacı ya da Yaşam Ağacı adı veriyoruz.

Ve işte bu yüzden bu ağaç nefes kesici...

doi: 10.47023/ea.bilim.3621

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
109
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 39
  • Muhteşem! 20
  • Merak Uyandırıcı! 17
  • İnanılmaz 10
  • Bilim Budur! 7
  • Umut Verici! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Üzücü! 2
  • Güldürdü 1
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
  • Korkutucu! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • Ecology. Population Estimates: Year One Through 2050 A.d.. (3 Mart 2019). Alındığı Tarih: 3 Mart 2019. Alındığı Yer: Ecology | Arşiv Bağlantısı
  • C. Adams. 2, 4, 8, 16 … How Can You Always Have More Ancestors As You Go Back In Time?. (21 Ağustos 1987). Alındığı Tarih: 3 Mart 2019. Alındığı Yer: Straight Dope | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 07/12/2024 06:07:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3621

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Su
Periyodik Tablo
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Enfeksiyon
Fotosentez
Karbon
Metal
Diyabet
Sağlık Örgütü
Factchecking
İnsanın Evrimi
Farmakoloji
Evrimleşme
Göğüs
Yaşlanma
Taklit
Bellek
Güneş Sistemi
Homo Sapiens
Sıcak
Mit
Travma
Yüksek
Kilometre
Ecza
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Soy Hattı Çökmesi: Her Nesilde Ata Sayısı 2 Katına Çıkıyorsa, 30 Nesil Önce Her Birimizin 1 Milyar Atası Nasıl Olabilir?. (12 Mayıs 2015). Alındığı Tarih: 7 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3621 doi: 10.47023/ea.bilim.3621
Bakırcı, Ç. M. (2015, May 12). Soy Hattı Çökmesi: Her Nesilde Ata Sayısı 2 Katına Çıkıyorsa, 30 Nesil Önce Her Birimizin 1 Milyar Atası Nasıl Olabilir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 07, 2024. from https://doi.org/10.47023/ea.bilim.3621
Ç. M. Bakırcı. “Soy Hattı Çökmesi: Her Nesilde Ata Sayısı 2 Katına Çıkıyorsa, 30 Nesil Önce Her Birimizin 1 Milyar Atası Nasıl Olabilir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 12 May. 2015, https://doi.org/10.47023/ea.bilim.3621.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Soy Hattı Çökmesi: Her Nesilde Ata Sayısı 2 Katına Çıkıyorsa, 30 Nesil Önce Her Birimizin 1 Milyar Atası Nasıl Olabilir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 12, 2015. https://doi.org/10.47023/ea.bilim.3621.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close