Sosyal Medya, Gerçek Haberleri Öğrenmemizi Nasıl Zorlaştırıyor?

New Media & Society dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmanın sonucuna göre, eğlenceli memler ve kedi videoları bulduğunuz kaynaklardan aynı zamanda haber de okuyorsanız, ödediğiniz bir bedel var.

Çalışma, çeşitli haberler ile eğlence içeriklerinin bir arada bulunduğu sitelerde gezinen insanların, buldukları içeriklerin kaynaklarını kontrol etmeye daha az meyilli olduklarını gösterdi. Bu durum, insanların hicivli veya mizahi haberleri de gerçek sanabileceklerini gösteriyor.

Haberleri "dış politika" ve "eğlence" gibi keskin kategorilere ayıran sitelerdeki içerikleri görüntüleyen kişiler ise okudukları haberlerin kaynak ve güvenilebilirliğini değerlendirmede aynı sorunu yaşamadı.

Ohio State University'den Araştırma Görevlisi George Pearson'ın çalışmada belirttiği üzere bu bulgular, Twitter ve Facebook gibi sosyal medya sitelerinden haber okuyan kişilerin içerisinde bulunduğu tehlikeye dikkat çekiyor. Pearson şöyle ekliyor:

Sosyal medya siteleri bize çok çekici geliyor çünkü bunlar, ailenizden ve arkadaşlarınızdan bildirim alabileceğiniz, memlere ve kedi videolarına erişebileceğiniz, tüm medya içeriklerinin bir yerde toplandığı siteler. Ancak bu içerik çeşitliliği bizim sitedeki içeriklerin tümünü bir değerlendirmemize neden oluyor. Neyin eğlenceli neyin ciddi olduğunun değerlendirmesini yapmamız güçleşiyor.

Unsplash

Bu çalışma için Pearson, ''Link Me'' adında kurgusal bir sosyal medya sitesi yarattı. 370 katılımcı her birinde iki ya da dört paylaşım bulunan dört internet sitesini değerlendirdiler. Her bir paylaşım, bir başlık ile olayı ve paylaşımın kaynağıyla ilgili bilgileri özetleyen kısa bir paragraftan oluşuyordu.

Kaynaklar, isimleri ve tanımlarına göre düşük ya da yüksek güvenilirliğe sahip olacak şekilde tasarlandı. Kaynakların güvenilirlikleri önceden gerçekleştirilen bir çalışmada test edilmişti.

Örneğin, yüksek güvenilirliği olan kaynaklardan birinin adı "Washington Daily News" idi ve kaynak, "yüksek kalitesi ve tarafsız gazeteciliğiyle bilinen profesyonel basın kuruluşu" olarak tanımlandı. Düşük güvenilirliği olan kaynaklardan "Hot Moon" ise, "profesyonel olmayan yazarlar topluluğu" olarak tanımlandı. Tüm paylaşımlar gerçek haberlere ya da Reddit veya Tumblr'dan alınan sosyal medya paylaşımlarına dayanmaktaydı.

Katılımcılar siteyi inceledikten sonra çeşitli sorulara tabi tutuldular. Pearson'ın en çok ilgilendiği soru, katılımcıların güncel gelişmeleri içeren kategorideki haberlere mi yoksa eğlence gibi diğer kategorilerdeki haberlere mi daha çok dikkat ettiklerine yönelikti.

Bu, paylaşımların kaynaklarına dikkat ettiklerini ve nelerin haber olduğunu nelerin olmadığını anladıklarını gösterecekti.

Elde edilen sonuçlara göre, paylaşımların kategorilendirilmediği, yani ciddi haberlerin eğlence içerikleriyle bir arada sunulduğu sitelerde, katılımcıların içeriğin kaynağına daha az dikkat ettikleri görüldü.

Kaynağın güvenilebilir olduğunu temin edecek kaynak bilgilerini doğrulamaya daha az eğilim gösterdiler. Bu durum, insanların hicivli ya da mizahi içerikleri gerçek sanıp paylaşmalarının ardındaki neden olabilir.

Pixabay

Örneğin, 2018 yılında React365 adlı sitede, Meksika açıklarında meydana gelen ve otuz iki kişinin ölümüyle sonuçlanan bir yolcu gemisi kazasının haberi yayınladı. Haber Facebook'ta 350.000'den fazla etkileşim aldı. Snopes.com haberi hızla yalanladı. Site, React365'ın ana sayfasının, şaka sayfası olduğunu bariz şekilde gösterdiğini ve insanların bu siteye kurgu hikayeler yüklemekte serbest olduğunu belirtti.

Pearson, çoğu sosyal medya sitesinin içeriklerini aynı şekilde kaynağına bakmaksızın yayınladığını belirtti.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Facebook, New York Times veya herhangi bir blog arasında görsel açıdan hiçbir fark yok. Hepsi aynı yazı tipine, aynı renklere sahip.

Bu duruma karşı üretilebilecek bir çözüm, sosyal medya şirketlerinin içerikleri ayırt etmek için bazı araçlar geliştirmesi olabilir. Ancak bu gerçekleşene dek, okudukları haberin nereden geldiğine dikkat etmek okuyucuların sorumluluğunda. Pearson:

Şu an, bilgi platformlarının yapıları, özellikle sosyal medya platformlarınınkiler, pozitif medya okuryazarlığı davranışlarını azaltıyormuş gibi görünüyor.