İnsan davranışının ve bilişinin çoğu yönü gibi zeka da hem genetik hem de çevresel faktörlerden etkilenen karmaşık bir özelliktir.
Zeka, kısmen farklı şekillerde tanımlanıp ölçülebildiği için çalışılması zordur. Zekanın çoğu tanımı, deneyimlerden öğrenme ve değişen ortamlara uyum sağlama yeteneğini içerir. Akıl yürütme, planlama, problem çözme, soyut düşünme ve karmaşık fikirleri anlama zekanın unsurlarıdır. Birçok çalışma, zeka bölümü (IQ) adı verilen bir zeka ölçüsüne dayanır.
Araştırmacılar zekayı etkileyen genleri araştırmak için birçok çalışma yürüttüler. Bu çalışmaların çoğu, özellikle evlat edinilmiş çocuklara ve ikizlere bakarak, ailelerdeki IQ'daki benzerlikler ve farklılıklar üzerine odaklanmıştır. Diğer araştırmalar , genomun belirli alanlarının IQ ile ilişkili olup olmadığını belirlemek için birçok insanın tüm genomundaki varyasyonları inceledi ( genom çapında ilişkilendirme çalışmaları veya GWAS adı verilen bir yaklaşım). Çalışmalar, zeka farklılıkları üzerinde önemli rolleri olan herhangi bir geni kesin olarak tanımlamamıştır. Her biri bir kişinin zekasına yalnızca küçük bir katkı sağlayan çok sayıda genin dahil olması muhtemeldir. Hafıza ve sözel yetenek gibi zekaya katkıda bulunan diğer alanlar, ek genetik faktörleri içerir.
Zeka, çevreden de güçlü bir şekilde etkilenir. Bir çocuğun gelişimi sırasında zekaya katkıda bulunan faktörler arasında ev ortamı ve ebeveynlik, eğitim ve öğrenme kaynaklarının mevcudiyeti ve sağlık ve beslenme yer alır. Bir kişinin çevresi ve genleri birbirini etkiler ve çevrenin etkilerini genetiğin etkilerinden ayırmak zor olabilir. Örneğin, bir kişinin zeka düzeyi ebeveynlerininkine benzerse, bu benzerlik ebeveynden çocuğa geçen genetik faktörlerden mi, paylaşılan çevresel faktörlerden mi yoksa (büyük olasılıkla) her ikisinin bir kombinasyonundan mı? Zekanın belirlenmesinde hem çevresel hem de genetik faktörlerin rol oynadığı açıktır.
Kaynaklar
- medlineplus. Is Intelligence Determined By Genetics? Medlineplus Genetics. Alındığı Tarih: 21 Mart 2023. Alındığı Yer: medlineplus | Arşiv Bağlantısı