Hirudoterapi, tıbbi sülükler kullanılarak hastalıkları tedavi etmek amacıyla uygulanan antik kökenli bir tedavi şeklidir. Sülükler kan emerken aynı zamanda bu dokuya, içerisinde birçok biyoaktif maddenin bulunduğu bir salgıyı enjekte ederler. Bu biyoaktif maddeler; analjezik, antikoagülant, anti-inflamatuar, vazodilatör, vasküler sirkülasyon düzenleyici gibi ilaç benzeri farklı etkiler oluşturmaktadırlar. Türkiye’de tıbbi sülüklerin üretim ve ticareti yapılmakta olup, sülük ihracatında önde gelen ülkelerdendir. Türkiye, doğal ortamlarından toplanılarak sülük ihracatı yapan tek ülke olmasının yanında, 2011 verilerine göre dünya sülük ihracatının ⅔’ünü elinde bulundurmaktadır. T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından 2014 yılında yayınlanan Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği’ne göre sülük uygulamalarına standart getirilmiş ve tedaviyi destekleyici bir şekilde sertifikalı tabip tarafından uygulanması gerektiği belirtilmiştir. Hirudo medicinalis kendi ağırlığının ortalama 5.83 (3-10) katı kan emebilmekte ve 1 yıla kadar beslenmeksizin hayatta kalabilir. Fakat tedavinin etkinliği emilen kan miktarından ziyade salgılanan biyoaktif madde miktarı ile ilgilidir. Başta venöz konjesyon kaynaklı rahatsızlıklar olmak üzere, hirudoterapinin endike olduğu diğer durumlar arasında; postoperatif yara tedavisi, kronik ve akut artritis, dejeneratif eklem hastalıkları, flep cerrahi sonrası görülen venöz dolaşım yetmezlikleri ve epikondilit sayılabilir. Hemofili, anemi, hamilelik, deri mantar hastalıkları ve alerji şüphesi gibi durumlarda ise kontrendikedir. Ayrıca, sülük uygulama alanında kan akışının bozulması yara enfeksiyonu riskini artırmaktadır. Aeromonas hydrophila, A. veronii kontaminasyonu gibi enfeksiyon riskleri muhtemel komplikasyonlar arasındadır. Hirudoterapi kaynaklı üst solunum yolu obstrüksiyonu, bebek ve çocuklarda aşırı kanamaya bağlı ölümler, septisemi ve menenjit gibi olgular bildirilmiştir. Sülüklerin HBV, HCV ve HIV gibi patojenler için potansiyel bir vektör olabileceği de akıldan çıkarılmamalıdır. Son yıllarda veteriner ve beşeri pratikte hirudoterapinin yaygınlığı gittikçe artmaktadır.
İleri okumalar için aşağıya eklediğim linklere göz atabilir ve dilerseniz sorularınız için de bana ulaşabilirsiniz.
1) Ayhan ve ark. , Tıbbi Sülük Tedavisi: Hirudoterapi, 2015
2) Sağlam N., Sülük Biyolojisi ve Yetiştirme Teknikleri, 2000
3) Tıbbi Sülükler ve Hirudoterapi, Turkiye Parazitol Dergisi 2011; 35: 234-9
4) https://evrimagaci.org/alternatif-tip-kisaca-nedir-alternatif-tip-hakkinda-bilmeniz-gereken-10-sey-1099
5) https://tr.wikipedia.org/wiki/Alternatif_t%C4%B1p
6) TIBBIN ALTERNATİFİ OLMAZ! GELENEKSEL, ALTERNATİF VE TAMAMLAYICI TIP UYGULAMALARI, TTB, 2016
7) Sobczak N. et al ,Hirudotherapy in veterinary medicine, Annals of Parasitology 2014, 60(2), 89–92
8) Indications and complications of medicinal leech therapy, Journal of the American Academy of Dermatology Volume 33. Number 6, 1995
9) Alshehabat M. ,Sublingual vein infestation with leech Limnatis nilotica in a hunting dog, 2016
10) S. M. Rajaei, Oral infestation with leech Limnatis nilotica in two mixed-breed dogs, Journal of Small Animal Practice Vol 55 December, 2014
11) Singh A. ,Medicinal leech therapy (Hirudotherapy) : A brief overview, Complementary Therapies in Clinical Practice 16 (2010) 213–215
12) YAYGIN HEMATOMU BULUNAN BİR KÖPEĞİN TIBBİ SÜLÜK, HIRUDO MEDICINALIS İLE SAĞALTIMI, Canpolat N., 2004
13) Raele D. , Oral hirudiniasis in a stray dog first report in Italy, 2015
14) Nowicki A. ,Leech therapy in the treatment of a penile haematoma in a stallion, 2021
15) Abdisa T. ,Therapeutic importance of leech and impact of leech in domestic animals, 2018
16) Trenholme HN, Masseau I, Reinero CR. Hirudotherapy (medicinal leeches) for treatment of upper airway obstruction in a dog. J Vet Emerg Crit Care. 2021;1-7.
17) Hirudinea Lamarck 1818: Evolutionary origin and taxonomy of the six medicinal leeches (genus Hirudo) known today
18) https://www.ttb.org.tr/kollar/gatsu/haber_goster.php?Guid=5a94a460-6818-11e9-a960-88f73c48b3ac[1]
