Nutuk okumadan önce öğrenilmesi, okunmasi gereken konular ya da eser ne olmalı?

Paradigmanın İflası: Resmî İdeolojinin Eleştirisine Giriş

I. Türkiye iki yüzyılı aşkın bir zamandan beri Batı gibi olmak için onu taklit ediyor. Küçük bir azınlığın "refahı"

p^[1]ahasına, giderek insanlığın varoluş koşullarını ortadan kaldıran burjuva uygarlığının "ayrıcalıklı" ülkelerine

benzemek istiyor. Öyle bir burjuva uygarlığı ki: "Sahiplerinin çıkarma olarak sermayenin genişletilmiş yeniden

üretimini sağlıyor da, bir bütün olarak toplumun basit yemden üretimini sağlıyamıyor."(1

) Her dönemde

iktidarı ele geçirenler, "kurtuluş reçetesinin" ceplerinde olduğunu ve beş-on yılda sorunların çözüme

kavuşacağım söylüyorlar. Ne var ki, beş-on yıllların sonu bir türlü gelmiyor. Hedef, ufukta bir çizgi gibi hep

uzaklara kayıyor. Üstelik Latince deyimdeki gibi(**) uzaklaştıkça prestiji artıyor. Mustafa Reşit Paşa'nın 3

Kasım 1839'da Gülhane Parkı'nda okuduğu Tanzimat Fermanı'nda (Hatt-ı Hümayun): "Memleketimizin coğrafi

durumuna, münbit topraklarına ve halkın kabiliyet ve istidadına göre lüzumlu şeylere teşebbüs olunduğu

takdirde, beş on yıl içinde Allanın yardımıyla istenilen(***) şeylerin hasıl olacağı..." söyleniyordu. Bunun için

de "bazı yeni kanunların konulması lüzumlu ve önemli görülmüş"tü...

Türkiye'nin iki yüzyılı aşan "asrileşme", "muasırlaşma", "Batılılaşma", "çağdaşlaşma", "kalkınma", "çağ atlama"

problematiği, sömürgeleşme sürecinden başka bir şey değildir. Söz konusu olan, süreklilik gösteren bir

çizgidir, İdris Küçükömer'in deyişiyle, bir "yenilgi tuzağıdır.."(2

) Mustafa Reşit Paşa Osmanlı

tmparatorluğu'nu, "Civilisation"a sokmaya çalışıyordu (!) Bugünün yöneticileri de Türkiyeyi "AET"ye sokmaya

çalışıyorlar (!) Mustafa Reşit Paşa'dan bu yana bir buçuk yüzyıl geçtiği halde, Avrupa'nın hemen tüm kapılan

Türklere kapalı. Batı'ya gidebilmek için vizeyi içine sindirmek ve barajı aşabilmek gerekiyor... Üçüncü

Mustafa zamanında "bu devlet nasıl kurtulur" sorusu şimdilerde, "bu devlet nasıl kalkınır" sorusuna dönüşmüş

görünüyor... Bütün bu dönem boyunca yönetici elitin topluma ve dünyaya bakışında radikal bir değişiklik söz

konusu olmadı.

(*) Londra mektubu 1843

Sorunuzu Türk tarihi özelinde sorduğunuzu varsayıyorum eğer genel sormuşsanız belirtin farklı bir yol haritası tavsiye edeyim. Nutuktan önce okunması gereken kitap Doğan Avcıoğlu'nun Milli Kurtuluş Tarihi adlı eseridir. Ancak araştırmanın derinliğine bağlı olarak, konuya tam hakim olmak istiyorsanız önce o dönem yazılmış tarihi romanları okumanızda fayda var. Yakup Kadri'nin Yaban kitabı o dönemde Anadolu'nun durumunu anlatır mesela. Yine Yakup Kadri'nin Sodom ve Gomore'si o dönemin İstanbul'undaki yozlaşmayı, Ankara adlı eseri milli kurtuluş döneminde Ankara özelinden Türkiye'nin durumunu anlatır. Bizim Köy yine Mahmut Makal'ın okunabilir. Suyu Arayan Adam ve Üç İstanbul ise tarihi romanların tepe noktasıdır.

Dönemin koşullarına hakim olduktan sonra Doğan Avcıoğlu'nu okumak size daha çok şey katar bana sorarsanız. O dönemdeki sosyolojik psikolojik detayları öğrenirseniz daha iyi yorum yaparsınız. Ama yok ben o kadar da kapsamlı araştırmayacağım diyorsanız Doğan Avcıoğlu'nun kitabının ardından Nuuk'u okuyabilirsiniz.