Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
İlker Baran
İlker Baran
2,200 UP
Üye
1

Nesli tükenen hayvanları geri getirmek veya üretmek mümkün müdür? Mümkün ise nasıl olabilir?

4,272 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Cevap
Ufuk Derin
Ufuk Derin
777K UP
Öğrenci-Okur

Evrim Ağacında "Nesli Tükenmiş Canlıları Nasıl Diriltebiliriz?" adlı bir makale var, onu aktarıyorum:

"Bir daha yünlü mamut görebilecek miyiz? Peki ya çizgili Tazmanya kaplanları, bir zamanlar yaşayan yolcu güvercinler, Avrupa bizonu olarak adlandırılan devasa vahşi sığırlar? Türümüz bu hayvanların ve daha nicelerinin neslinin tükenmesinde büyük rol oynadı fakat bugünlerde bilim insanlarının bu tabloyu tersine çevirme hakkında radikal bir önerisi var: Soyu tükenen canlıları hayata geri getirmek.

Tüm Reklamları Kapat

“Soy döndürme” adına üç ana yöntem önerildi. Bilim kurgu filmi Jurassic Park’ın getirdiği büyük ün sayesinde en çok ilgiyi klonlama topladı. Kuvvetle muhtemel bir daha asla bir Tyronnasaurus göremeyeceğiz; fosilleşmiş dinazor kemiklerinde kısır yumuşak doku kalıntısı bulunmasına rağmen kimse kuş olmayan dinazor DNA’sı bulamadı. Ama klonlama, genomu yeniden oluşturulabilecek daha yakın geçmişte yaşamış canlılar için mümkün gözüküyor. Böyle teklifler ışığında dikkatlerin mamutlara dönmesi doğal; ancak bilim insanları aynı derecede ünlü olmasa da, hemen hemen mamutlar kadar "karizmatik" canlıları da diriltmenin planlarını yapıyor.

Tilasin, halk arasında bilinen adıyla Tazmanya kaplanı, nesli tükenen canlılardan biri. Bu çizgili etçiller yüzeysel bakıldığında köpek gibi görünseler de aslında Avustralya, Tazmanya ve Yeni Gine’de göçebe yaşayan keselilerdi. En önemlisi insanlar tarafından tuzağa düşürülmeleri ve avlanmaları olmak üzere, birden fazla nedenin bir arada etki etmesi sonucu 1936’da yeryüzünden tamamen silindiler. Paleontolog Micheal Archer’ın gözlemlerine göre, tilasin türünün yakın zamanda yok olması, müzede bulunan örneklerin hala yeterli genetik materyal sağlayabilmesi anlamına geliyor. Archer ve ekibi, 2000’lerin başında Avustralya Müzesi’nin başında iken meslektaşlarıyla müze koleksiyonundaki tilasinlerden diş, deri dokularından ve kuru dokulardan DNA örnekleri aldılar.

Tüm Reklamları Kapat

Ne var ki, bu genetik tespitler işin sadece ilk adımıydı. DNA, grubun aldığı parçalarda gerçekten de bulunuyor; ancak asıl büyük görev bundan sonra başlıyor: Buldukları küçük bilgileri tilasin genomunda birleştirmek... Archer, Avustralya Müzesi’nden South New Wales Üniversitesi’ne geçtiğinde projeyi bırakmış olmasına rağmen, deney hakkında bir hayli iyimser:

Teknoloji geliştikçe ve DNA dizilimcileri daha iyiye gittikçe genomların tekrardan bir araya getirmenin yapılamayacağını söylemek için gerçekten cesur olmak gerekir.

Eğer tilasin genomu tamamlanabilirse, sıradaki engel yaşayabilecek bir yavru yaratmak olacak. Archer’ın aklında iki muhtemel yol var. Birincisi laboratuarda üretilmiş tilasin hücresinin çekirdeğini, çekirdeği alınmış Tazmanya canavarı hücresine, yani keseli başka bir etçile yerleştirmek. Oluşan embriyo bir tazmanya canavarının rahmine yerleştirilir ve kuvvetle muhtemel bir tilasin doğumuyla sonuçlanır. Archer’a göre bilim insanları alternatif olarak daha dolaylı bir yol deneyebilirler.

Bir seri Tazmanya canavarı hücresi aşamalı bir şekilde tilasin hücreleriyle birleştirilebilir ve tilasin genomunun tazmanya canavarı genomundan farklı bölgeleri tilasine benzetilebilir.

Tekrar tekrar denemelerle bu yöntem, bir tilasin üretilmesini sağlayabilir. 2008’de yapılan ve tilasin ve fare DNA’larının birleştirildiği bir araştırmada, böyle bir yöntemin başarılı olma şansı olduğu görülmüştür. Archer şöyle diyor:

Bu işin hafife alınmasını görmek istemem. Şu anda yapılamıyor; ancak bu 20 yıl önce yapılamayıp şimdi yapılabilen projeler için de böyleydi. Klonlamanın önündeki en büyük engel onun büyük bir zaman kaybı olduğu fikrinin yaygın olması.

Yolcu Güvercinin Geri Dönüşü

Klonlama soyu tükenen canlıları diriltmede en kolay veya en iyi yöntem olmayabilir. Soyu tükenen bir türün yakın akrabalarından birinin nesli devam ediyorsa araştırmacılar yakın arabaların genomunu değiştirerek, bir bakıma “tersine mühendislik” ile, soyu tükenen bir canlıyı geri getirebilir. Bazı kuşbilimciler ve genetikçiler yolcu güvercini bu şekilde geri getirebileceklerini düşünüyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

Yolcu güvercinler Kuzey Amerika ormanlarında büyürdü ve sayıları o kadar fazla olurdu ki, soylarının tükenmesini bir avuç insan bile düşünmezdi. Sürülerinin geçmesinin günler aldığı söylenir. Ava çıkanlar, yolcu güvercin vurmadan eve dönemezdi. Avlanma ve habitat kayıpları büyük sayıda yolcu güvercinin ölümüne neden oldu ve türün nüfusu 20. yüzyılın başında büyük bir oranda azaldı. Bilinen son yolcu güvercin 1914’te Cincinnati Hayvanat Bahçesi’nde hayatını kaybetti.

Araştırmacılar yolcu güvercini, en yakın akrabalarını, bant kuyruklu güvercini kullanarak tersten diriltmeyi planlıyor.

2012'de Harvard Tıp Fakültesi'nde yapılan “Bringing Back the Passenger Pigeon” (Yolcu Güvercinleri Geri Getirmek) adlı toplantıda genetikçi George Church, hem soyu tükenen hem de soyunu devam ettiren kuşların genomlarını takip ederek aradaki farklar üzerinde çalışma önerisinde bulundu. Toplanan bilgiler ışığında araştırmacılar bant kuyruklu güvercin genomunu değiştirerek genetiksel ve fiziksel olarak yolcu güvercine eşit bir canlı yaratabilirler.

Belki de en büyük zorluk, George Church’ün de bahsettiği gibi, gereken bütün karakteristikleri, davranışlar da dahil olmak üzere, bir kuşta birleştirmek olacaktır. Yolcu güvercinleri veya diğer soyu tükenmiş canlıları hayata döndürürken organizmanın genomunun canlının anatomisine ve davranışlarına nasıl dönüştüğünü anlamak büyük çapta bilgi gerektirecek.

Tüm Reklamları Kapat

Tersine Sığır Üretmek

Evcil ineklerin atası Avrupa bizonu (yaban öküzü) gibi türleri hayata döndürmek için daha da basit bir yol olabilir. Hastalıklar, habitat kaybı ve insanların yanlış yönetimi sonucu ortadan kalkan bu bizon türü 17. yüzyıla kadar evcil torunlarıyla yan yana nesillerini sürdürebildiler.

Bugünlerde, aralarında Megafauna Foundation’dan Henri Kerkdijk-Otten’in de bulunduğu bilim insanları “tersine çoğaltmak” adını verdikleri süreçle bu bizon türünü diriltmeyi düşünüyor. Süreç, evcil sığırlardan başlayarak, stratejik çiftleştirmelerle soyu tükenen türün anatomisini ve genomunu yeniden oluşturmayı hedefliyor. Kerkdijk-Otten’e göre bu yaklaşımın avantajı farklı bir zamanda ve iklimde yaşamış bir türün ortama uyum sağlamasına gerek olmadan önceden uyum sağlamış bir türle çalışılacak olması.

Eğer birçok Avrupa bizonu karakteristiğine sahip ilkel sığır türleriyle çalışmalara başlarsak ortama maksimum uyum sağlamış sığır türleri elde edebileceğimizi garanti edebilirim.

Tüm Reklamları Kapat

Bilimsel bilgilerle yönlendirilmiş bir çiftleştirme programı günün sonunda bir Avrupa bizonu elde etmemizi sağlayabilir - tıpkı yaşayan bir sığır türünün soyunda olduğu gibi. İnsanların işe karışması (örneğin yapısal tohumlama ve embriyo nakli) gerekli olabilir. Kerkdijk-Otten’a göre hedef, sürüsüyle özgürce yaşayan ve olabildiğince fazla Avrupa bizonu karakteristiği taşıyan canlılar meydana getirmek.

Peki bilim insanları bu canlıyı yeniden yarattıklarında bunu nasıl anlayacaklar? Kerkdijk-Otten şöyle açıklıyor:

Bir Avrupa bizonunu Avrupa bizonu yapan kendi sığır genetiğine bakarak, hayvan arkeolojisini inceleyerek, diyetleri hakkında yapılan çalışmalara bakarak ve hatta tarih öncesi mağara çizimleri ve taş oymaları alanındaki bilgileri birleştirerek bunu anlayabiliriz.

Son olarak bilim insanları, oluşan yeni canlıların DNA’larını asıl Avrupa bizonu genomuyla karşılaştırabilirler.

Soy Döndürme Rüyası

Eğer soy döndürme başarılı olursa büyük bir soru geri kalan her şeyi önemsiz kılacak: Soyu döndürülen canlılara ne olacak?

Soyu tükenmiş canlılar hayata döndürülebilse bile bu, başarılı bir şekilde vahşi doğaya dönebilecekleri anlamına gelmez. Kerkdijk-Otten, projesinin vahşi sığırlarına yaşama alanı bulmak için Rewilding Europe (Avrupa’yı Yeniden Vahşileştirme) ve European Wildlife Organization (Avrupa Vahşi Yaşam Organizasyonu) gruplarıyla çalışıyor. Aynı şekilde Archer da tilasinleri kendi yaşam alanlarına dönmüş görmek istiyor. Onun için bu, bir tür kefaret.

19. yüzyılda kasten elimizden geldiğince tilasin katlettik. Ne var ki, yarattığımız felaketi tersine döndürecek vicdanımız olduğunu düşünmüyorum.

Kayıp nesilleri hayata döndürme konusu tartışmaya açık, özellikle bilimsel ilgiye ihtiyaç duyan bu kadar çok tehlikede ekosistem ve soyu tükenmek üzere olan canlı türü varken. Yine de bu ikisinin kesiştiği noktalar olabilir. Soy döndürme teknikleri soyu tükenmekte olan canlıları klonlamakta veya az nüfusu yüzünden çoğalamayan canlılara genetik çeşitlilik sunmada kullanılabilir. Archer şöyle diyor:

Soy döndürme, soyu tükenmekte olan canlıları korumaktan çok daha fazla çaba ve kaynak gerektiriyor. O zaman neden ilk olarak soyu tükenmekte olan canlıları korumayalım?

Tüm Reklamları Kapat

Somut ekolojik avantajlara bakarsak Archer, tilasinin diğer türleri olumlu etkileyecek etkileşimler başlatabileceğine inanıyor. Tazmanya canavarları, tilasinlerin küçük, etobur ve keseli kuzenleri, birbirlerini ısırdıkları zaman ortaya çıkan DFTD (Devil Facial Tumor Syndrome) ile mücadele ediyorlar. Archer, tilasinlerin ortama tanıtılmasının tazmanya canavarlarına yardımı olacağını umuyor. Archer şöyle diyor:

Tilasin, kendi doğasına geri döndürülebilirse Tazmanya canavarıyla besin için yarış halinde olacaktır. Böylece küçük canavar gruplarını kontrol altında tutabilir ve hastalığı yayma ihtimallerini düşürmüş oluruz.

Şu an için soy döndürme hala bir hayal ancak artık ulaşılamaz bir hayal değil. Geçmişten gelen ipuçlarını yeni tekniklerle birleştirerek bilim insanları bir daha asla göremeyeceğimizi düşündüğümüz canlıları yeniden yaratmanın yollarını buluyorlar. Bu sayede gelecek, geçmişin izlerini taşıyabilir.

Soyu Tükenen Türleri Yeniden Yaratma Konusunda İlk Başarı!

Tüm Reklamları Kapat

New South Wales Üniversitesinden bilim insanları 30 yıl önce nesli tükenmiş bir hayvanın canlı embriyosunu oluşturmayı başardıklarını açıkladılar. Bu yöntem nesli tükenmiş diğer canlıları tekrar hayata döndürmekte de kullanılabilir.

Klonlanan koyun Dolly’de kullanılan yönteme benzer şekilde, 1980’lerin ortasında nesli tükenen Platypus kurbağası ‘nın canlı olmayan genetik materyali, DNA’sı yakın bir cins kurbağadan alınan yumurtaya aşılandı. Ve birkaç gün sonra 30 yıl aradan sonra bir karından kuluçkalı kurbağa (Rheobatrachus silus) embriyosu ilk defa yaşama dönmüş oldu.

Araştırmacı Mike Archer, ilk bakışta yumurtanın hareketsiz göründüğünü, ancak birden hücrelerden birinin bölündüğünü sonra tekrar ve tekrar bölündüğünü belirtti. Koruma biyoloğu Michael Mahony, Sydney Morning Herald’a şöyle diyor:

Bu teknik ilk kez nesli tükenen bir türde başarıya ulaştı.

Tüm Reklamları Kapat

Embriyo iribaşa dönüşmeyi başaramamış olsa da bilim insanlarına göre, bu yöntemin, yani somatik hücre nükleus transferi yönteminin olgun bireyler meydana getirmesi an meselesi. UNSW'de araştırmacı olan Mike Archer şöyle diyor:

Bu kurbağa türünü tekrar zıplar hale getirmeyi bekliyoruz.

Yakın zamana kadar canlı olmayan hayvan türlerini hayata döndürmek bilim kurgu gibi görülmekteyken gelişen hücre transfer yöntemleri, nesli tükenmek üzere olan ve uzun yıllar önce nesli tükenmiş türleri hayata döndürme umudu sunuyor.

1,435 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Evrim Ağacı. (12 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 12 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
2
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.