Neden birileri başarılı olabilirken diğerleri olamıyor?

Derslerde başarısızlığa neden olabilecek disleksi, diskalkuli, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, otizm spektrum bozukluğu gibi pek çok durum var.

Disleksi okuma yazma güçlüğüne sebep olan bir özel öğrenme bozukluğudur.^{[1] [2]}Disleksinin Dünya üzerinde görülme oranı %2-10 arasıdır. Bazı ülkelerde %20'ye kadar çıkabilmektedir. Ülkemizde bu konuda ilkokul ve ortaokul öğrencileri ile yapılıp 2019'da yayınlanmış bir çalışmaya göre, öğrencilerin yaklaşık %14,8'i disleksi riski altındadır. Öğretmenlerinden bu öğrencilerini 5 üzerinden ders ortalamalarına bakıldığında hiçbir öğrencinin 5 almadığı ancak öğretmenlerin disleksi riski altındaki öğrencilerin %81'inde dikkat eksikliği gözlemlemediği görülmüştür.^[3]

Diskalkuli matematik güçlüğüdür. Yapılan çalışmalar diskalkulinin sıklığının %3-6 olduğunu gösteriyor. Daha zayıf aritmetik güçlükler dahil edildiğini bu, %10'a yaklaşıyor.^[4] Araştırmalar öğretmenlerin bu kavramı bilmeyip yerine "öğrenme güçlüğü", "dikkat eksikliği ve hiperaktivite", "tembel" kavramlarını kullandığını gösteriyor.^[5]

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu veya kısaca DEHB, olağan dışı hareketlilik ve anormal derecede aktif olma durumudur.^[6] Dikkatleri çok kolay dağıldığı için unutkan olabilirler. Okul çağındaki çocukların %3-7'sinde görülmekle birlikte erkeklerde kızlara kıyasla 3-5 kat fazla görülür.^[7]

Otizm Spektrum bozukluğu veya kısaca OSB doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan bir nöro-gelişimsel farklılıktır.^[8] Bu kişiler rutinlerine bağlıdırlar ve bozulmasından çok rahatsız olurlar, göz teması kuramazlar, empati kurmakta güçlük yaşayabilirler, karşıdakinin yüz ifadesinden duygusunu anlayamayabilirler, adları söylendiğinde bakmayabilirler, konuşmada gerilik yaşayabilirler.^[9][10] Erkeklerde kadınlara kıyasla 3-4 kat fazla görülür.^[11] Bazıları otizme aşıların sebep olduğunu iddia etse de bu çürütülmüş bir iddiadır. Otizmliler karşı tarafın yüz ifadesini anlayamayabilirler. Biraz eski kaynaklarda otizmin 110 kişide bir olduğunu yazabilir ancak yeni kaynaklara göre ülkemizde 54 kişide, Amerika'da 44 kişide bir görülüyor.^[12]

Bunlar gibi durumlara sahip öğrenciler daha başarısız olabilirler. Ama özel eğitimle büyük ilerlemeler katedip başarılı olabilirler.

Bunlar dışında öğrencinin ailesinin de etkisi vardır. Ailesi tarafından öğrenmeye ve merak etmeye teşfik edilmiş çocuklar daha başarılı olabilirler. Doğrudan olmasa da zeka da etkilidir. Daha az zeki biri çalışarak daha zeki birinden başarılı olabilir. Ancak aynı süre boyunca ve aynı verimlilikte çalışırlarsa zeki olanın daha başarılı olması muhtemeldir. Ya da daha az zeki olan birinin bir sınavda 90 almak için çalışması gereken süre, daha zeki olan birinin 90 almak için çalışması gereken süreden fazla olabilir. Yani zeka da tek belirleyici olmasa da etkendir.