Soru Fizik & Kuantum

7 Cevap

Haktan Ata Üye

Kuantum dolanık iki parçacıktan biri bir karadeliğe düşşe, diğer parçacık üzerinde nasıl bir etki gözlemleriz? Ya da böyle bir gözlem mümkün mü?

1,227 görüntülenme

Cevap Ver Soru Sor Diğer Soruları Gör

Soruyu Takip Et
Raporla

7 Cevap

Öne Çıkarılan Cevap

Mete Atatüre Cambridge Üniversitesi Fizik Profesörü

Güzel bir soru, öyle ki başka fizikçileri de meşgul ediyordu epey süredir. Burada kilit soru, kara deliğin hangi özelliğinin önemli olduğu tabii, eğer karadelik içindeki parçacık sadece "unitary" olarak adlandırdığımız dinamiğe tabi oluyorsa o zaman kuantum dolanıklık yaşamaya devam edeceğini düşünüyoruz. Hatta lokalize haldeki kuantum bilginin çok parçalı bir sisteme geri dönüştürülebilir olarak dağıtılmasına kuantum karışıklık diyoruz.

Karadelik içindeki karmaşıklık ile özdeş olduğu için, bu konudaki araştırmalar bir yandan da kuantum bilgi ve kozmoloji arasında benzerlikler aramakta. Karadelikte olduğu gibi karmaşıklığı arttığı durumlarda gözlemlenebilir dolanıklığın da zamanla azalmasını bekliyoruz. 2019 yılında laboratuvar ortamında gerçek kara deliklerle olmasa da, en azından yakalanmış iyonlar kullanarak bu karadelik ve kuantum dolanıklık kavramının fiziksel simülasyonunun gerçekleştirdiler.

1,099 görüntülenme

Kaynaklar

Yazar Yok. Verified Quantum Information Scrambling. (10 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 10 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı

Bu cevabın içeriği ve doğruluğu, Evrim Ağacı editörleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır.

Raporla

Kabul Edilen Cevap

Abdulkadir K Tanrı zar atmaz diyen bir genç

Orijinal Soru: Kuantum dolanıklıklığa göre iki benzer parçacıktan birini karadeliğe gönderip diğerinin de hareketlerinden karadelikte neler olduğunu bilebilir miyiz?

Kuantum dolanıklığı ve kuantum fiziğinin doğası bazı çelişkiler içermektedir. Özellikle de genel görelilik teorisiyle olan çelişkilerinin ortaya konulduğu EPR paradoksu tam da dolanıklık ile ilgilidir.

Aynı anda birbirini yalanlayan iki görüşü destekleyemezsiniz. (ışığın ikililiği birbirini yalanlamaz sadece bir olaya iki açıdan bakılmasının verdiği sonuçlardır) Ancak kuantum dolanıklık, görelilik teorisinin hiç bir şey ışık hızından hızlı hareket edemez ilkesine bilgiyi ışıktan hızlı ileterek ters düşmektedir. (bu durumu bir çift eldiven ile açıklamak bana çok saçma geliyor çünkü sol eldivenin parçalanıp sağ teki gibi dikilmesi sağ tekini etkilemez) [lütfen göndermeyi anlamak için kaynaklara gözat] )Bu sebeple birbiriyle zaten çelişkili olan iki teoriyi aynı düşünce deneyinde kullanırsak sanırım evet, kara deliğin içinden bilgi alınabilir. Ama çelişkili iki teori sonuçta. Ben olsam bu sonuca güvenmezdim.

351 görüntülenme

Kaynaklar

Yazar Yok. Oggito. (15 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 15 Haziran 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
Yazar Yok. Evrim Ağacı. (15 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 15 Haziran 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
Yazar Yok. Evrim Ağacı. (15 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 15 Haziran 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı

Bu cevap, soru sahibi tarafından kabul edilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.

Raporla

Cevap

Soner Albayrak Fizik Doktora Öğrencisi

Orijinal Soru: Kuantum dolanıklıklığa göre iki benzer parçacıktan birini karadeliğe gönderip diğerinin de hareketlerinden karadelikte neler olduğunu bilebilir miyiz?

Sorduğun sorunun net bir cevabı yok, çünkü kara delikleri tam anlayabilmemiz için gereken teori henüz geliştirilmedi. Daha doğru bir ifadeyle, Einstein'ın genel göreliliğini kuantum fiziği ile birleştirecek olan quantum theory of gravity henüz bilinmiyor.

Fakat bugün anladığımız şekliyle sorduğun soruya fizikçiler muhtemelen hayır diyeceklerdir. Bunun sebebi de şu anki teorilerimize göre kara delikler hakkında dışarıdan elde edebileceğimiz bilgilerin kara deliğin sadece kütlesi, elektrik yükü, ve açısal momentumu olması. Bu beklentimize no hair theorem deniyor!

239 görüntülenme

Kaynaklar

Yazar Yok. Wikipedia. (4 Temmuz 2019). Alındığı Tarih: 4 Temmuz 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı

Raporla

Cevap

Özgür Aras Fizikçi, Yazılımcı ve Felsefeci

Orijinal Soru: Kuantum dolanıklıklığa göre iki benzer parçacıktan birini karadeliğe gönderip diğerinin de hareketlerinden karadelikte neler olduğunu bilebilir miyiz?

Sorunuz çok güzel. Bilimadamlarının bununla ilgili bir fikri var. Ekte bulabilirsiniz.

Fakat şu an için bunun çok mümkünatı yok görünüyor. Karadeliğe giren herhangi birşey kendisine ait tüm bilgiyi de karadelik yüzeyinde bırakır. Bu bilgi miktarı 1 planck kare'lik alana 1 bit şeklindedir.

Karadeliğe giren bir foton ise kendi çiftini oluşturarak deliğe düşer. Bu durumda karadelikten ayrılan çiftlerden biri hawking radyasyonuna sebep olur ve biz bunu gözlemleyebiliriz. Fakat böyle de olsa fotonların dolanıklık durumları bilgi içerdiğinden ve evrenimiz bilgiyi koruduğundan onun dışarıya çıkmasına izin vermez.

Yani bildiğimiz kadarı ile dolanık durumdaki bir fotondan karadelik içinde bilgi elde edemezsiniz.

Fakat ekteki yazıyı okursanız bilim insanlarının bu konuda umutlu olduğunu söyleyebiliriz.

141 görüntülenme

Kaynaklar

Yazar Yok. Cosmos Magazine. (6 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 6 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı

Raporla

Cevap

Ozan Çakin Sr. Software Developer

Mete Atatüre iyi bir şekilde özetlemiş aslında. Ancak burada Joseph Polchinski'nin de araştırmalarına yer verilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Polchinski'nin bahsettiği, karadeliklerin etrafında oluşan ve ışık hızında seyreden fotonların çok sıcak olmasından ötürü bilgiyi tamamiyle sileceğini söyler. Hawking radyasyonu ile oluşan bu duvardan geçen bir cisim yanarak bilgisini yitirecektir der.

Principle of complementarity ile çakıştığı nokta burada bir paradoks oluşturuyor.

PoC ye göre eğer bir cismi karadeliğe yaklaştırırsanız olay ufkundan sonrasını bilemez der. Bize göre ise orada donmuş gibi görünür diye tamamlar.

Parçacıkların davranışına göre bir parçacık ancak bir sistemle dolanık olabileceğinden, karadelik sistemine gönderilmiş bir parçacığın dolanıklığını evren engelleyecektir.

Bilgimin sınırını da gözeterek son söz olarak dolanıklık sağlanamayacaktır diye bitiriyorum.

224 görüntülenme

Kaynaklar

Yazar Yok. Complementarity Or Firewalls?. (7 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 7 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı

Raporla

Daha Fazla Cevap Göster

Cevap Ver

İlginizi Çekebilecek Sorular

Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.

Sorulara Dön

İlginizi Çekebilecek Sorular

Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.

Popüler Yazılar

30 gün

90 gün

1 yıl

EA Akademi

Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.

Etkinlik & İlan

Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.

Youtube

Podcast

Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.