Kuantum dolanık iki parçacıktan biri bir karadeliğe düşşe, diğer parçacık üzerinde nasıl bir etki gözlemleriz? Ya da böyle bir gözlem mümkün mü?

Sorunuz çok güzel. Bilimadamlarının bununla ilgili bir fikri var. Ekte bulabilirsiniz.

Fakat şu an için bunun çok mümkünatı yok görünüyor. Karadeliğe giren herhangi birşey kendisine ait tüm bilgiyi de karadelik yüzeyinde bırakır. Bu bilgi miktarı 1 planck kare'lik alana 1 bit şeklindedir.

Karadeliğe giren bir foton ise kendi çiftini oluşturarak deliğe düşer. Bu durumda karadelikten ayrılan çiftlerden biri hawking radyasyonuna sebep olur ve biz bunu gözlemleyebiliriz. Fakat böyle de olsa fotonların dolanıklık durumları bilgi içerdiğinden ve evrenimiz bilgiyi koruduğundan onun dışarıya çıkmasına izin vermez.

Yani bildiğimiz kadarı ile dolanık durumdaki bir fotondan karadelik içinde bilgi elde edemezsiniz.

Fakat ekteki yazıyı okursanız bilim insanlarının bu konuda umutlu olduğunu söyleyebiliriz.

Mete Atatüre iyi bir şekilde özetlemiş aslında. Ancak burada Joseph Polchinski'nin de araştırmalarına yer verilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Polchinski'nin bahsettiği, karadeliklerin etrafında oluşan ve ışık hızında seyreden fotonların çok sıcak olmasından ötürü bilgiyi tamamiyle sileceğini söyler. Hawking radyasyonu ile oluşan bu duvardan geçen bir cisim yanarak bilgisini yitirecektir der.

Principle of complementarity ile çakıştığı nokta burada bir paradoks oluşturuyor.

PoC ye göre eğer bir cismi karadeliğe yaklaştırırsanız olay ufkundan sonrasını bilemez der. Bize göre ise orada donmuş gibi görünür diye tamamlar.

Parçacıkların davranışına göre bir parçacık ancak bir sistemle dolanık olabileceğinden, karadelik sistemine gönderilmiş bir parçacığın dolanıklığını evren engelleyecektir.

Bilgimin sınırını da gözeterek son söz olarak dolanıklık sağlanamayacaktır diye bitiriyorum.

Burada bir başka problem de dolanıklığın doğasının gereği çok kolay bozulabildiği. Dolanık parçacıklardan birinin etrafındaki tek bir parçacığın bulunması ve bu parçacıkla etkileşime girmesi bile dolanıklığı hemen bozuyor. Bilim insanları karadeliğin etrafındaki yığılma diski sebebi ile teorik olarak dolanık parçacığı karadeliğe sokmaya çalışsak bile başarılı olmamızın çok zor olduğunu düşünmekteler.

Bir başka durum da dolanıklığın ışıktan hızlı gitmesi ile ilgili. Burada iki yanılgı var.

Birincisi şu ki dolanık iki parçacık oluşsa bile bunlar birbirlerinden yine ancak ışık hızında uzaklaşabilirler. Dolayısı ile Göreliliği bu bağlamda ihmal eden bir durum yokBir diğeri de burada olan doğrudan bir enformasyon aktarımı değil. Bir durum değişikliği olduğu için (ki biz bu durum/faz değişimini bilgi olarak kodlayabiliriz buna engel yok) yine aslında görelilik ile çelişmemiş oluyor