Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
8

Işık hızında giden bir trenin içinde, ışık hızında giden bir cisim daha olsa ışık hızı geçilmez mi ?

1,131 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
3 Cevap
Sadık Berk Evren
Genç bir astronomi meraklısı, bilim araştırmacısı

Güzel bir soru. Bunu daha iyi anlamamız için soruyu biraz değiştireceğim: "Işık hızıyla giden bir araba, farlarını açarsa ne olur? Farlardan çıkan ışık, ışık hızını aşar mı?" Bu sorunun farklı gözlemcilere göre 2 cevabı bulunmaktadır:

Arabanın içindeki gözlemciye göre far ışığı arabanın önünü aydınlatır. Çünkü araba, sabit süratle hareket etmektedir. Unutmayın; sabit süratle hareket eden bir sistemin hareketsiz bir sistemden farkı yoktur. Sabit süratle ilerleyen bir trenin içinde hangi deneyi yaparsanız yapın, onun hareket edip etmediğini dışarıya bakmadan anlayamazsınız.

Tüm Reklamları Kapat

Arabanın dışındaki gözlemciye göre ise durum daha farklıdır. Far ışığı ve araba aynı süratle, ışık hızında ilerlediği için far ışığı arabanın önünü aydınlatamaz.

Peki hangi gözlemci haklı, hangisi hatalıdır? Aslında ikisi de haklıdır. Asıl hata sorudadır. Hiçbir kütleli cisim, ışık hızına ulaşamaz. Sorumuz, bu en temel kurallardan birini çiğnemektedir. Dolayısıyla buna net bir cevap verilememektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Tabii, kuralları çiğnemeden, örneğin arabanın ışık hızında değil de ışık hızına çok yakın bir hızda hareket ettiğini varsayarsak sonuç; iki gözlemci için de aynı olur. Far ışığı, arabanın önünü aydınlatır. Ve paradoks da çözülür.

Bunu daha iyi kavramanız için Tren Paradoksu'ndan da bahseden bu makaleyi şiddetle okumanızı tavsiye ederim.

202 görüntülenme
5
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
B Sinan Ç
B Sinan Ç
1,875 UP
Bu soruyu daha önce araştırmıştım.

Öncelikle soruyu düşünürken ilk hatamız şu oluyor; Trenin ışık hızında gittiğini kabul ediyoruz. Ancak ışık hızında giden bir tren içindeki her şeyle birlikte tamamen enerji olacağından kütlesel manada bir şeyi kalmayacaktır, yani o artık tren değil ve sen de içeride yürüyebilecek bir form değilsindir.

Soruyu şu şekilde düzeltmek daha doğru olacaktır. Işık hızına çok yakın bir hızda giden bir trende, aynı yönde toplam hızımız ışık hızından fazla olacak şekilde hareket etsen ışık hızını geçebilir misin?

Tüm Reklamları Kapat

Ancak bu soruda da şöyle bir sıkıntı oluyor. Normal hızlarda uzay-zaman ayrılmaz ikiliymiş gibi gözükse de ışık hızına yaklaştıkça uzay-zaman dokusunda bozulmaya ve zaman anlayışında kaymaya yol açılır. Bunun en basit örneği trenin içinde sen elindeki saate bakıp 1 saniye geçtiğini gördüğünde, dışarıdan izleyen benim için daha çok zaman geçmiştir.

Bu önemsiz bir detay gibi gözükse de sonuçta şuna yol açıyor; Hız dediğimiz kavram alınan yola ve zamana bağlı olduğundan, senin birim zamanda aldığını düşündüğün yol dışarıdan bakan bir gözlemci için (trenden bağımsız senin hızından bahsediyorum) birim zamanda düşündüğünden daha az bir yol alacağın anlamına geliyor. Ve trenin hızı ne kadar artarsa senin hızın da o kadar yavaşlayacağından popüler görüş hiçbir şekilde bu toplamı sağlayamayacağını söylüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Aynı zamanda trenin içi ve dışına göre değişen tek şey zaman değil uzunluktur da, bu da bir yönden istediğimiz hızı imkansızlaştırıyor. Atacağım kaynak ışık hızında giden trende farklı bir soruyu cevaplandırıyor ancak oradan bu uzunluk kaymasını daha iyi anlayabilirsin.

[1]

Kaynaklar

  1. Prof. Costas Papaliolios.. Science Demonstrations Harvard. Alındığı Tarih: 4 Eylül 2022. Alındığı Yer: sciencedemonstrations.fas.harvard.edu | Arşiv Bağlantısı
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Yasin Kayalar
Yasin Kayalar
182K UP
Bilim ve felsefe okuru

Evrende mantık tutarlılığı yaratan en büyük faktör ışık hızının elektromanyetik etkileşimin sınırını belirlemesidir. Bu sınır hem zaman tutarlılığı hem uzay (mekan) tutarlılığı yaratır (tabi bizler için çünkü zamana tabi olan yani evrenin lokal bir yerinde konumlanan nesneler için). Bu nedenle mantık kuralları sadece evren içindeki (lokal bir bölgede olan) gözlemciye göre oluşmuş tutarlılık kurallarıdır. (Tabi bu tutarlılık kurallarını sadece bilinçli gözlemciler sorgulama kapasitesine sahiptir ki bu da tutarlılığın evrende sınırlarının olmasını bilinçli gözlemciler için anlamlı hale getirir. Bunun da anlamı tutarlılık sadece bilinçli gözlemciler için önemli ve anlamlıdır. Çünkü tutarlı olmayan bir evrende hiç bir mantık kuralı oluşturmak mümkün olmaz. ) Mantık kurallarını mutlak kabul edenler (ezeli ve ebedi) kabul edenler bu noktada çok büyük bir yanılgı içindeler. Çünkü onlar mantık kurallarını evren ötesi kurallar olarak kabul etmiş olurlar. Oysa bu kurallar zaten evrenin varlığı ve fiziği ile ortaya çıkmış uzay zaman tutarlılığına (yani fizik kurallarına dayalı ortaya çıkmış kurallardır) dayanan kurallardır. Hal böyle olunca ışık ile ve ışık hızı ile ilgili konular sınırlara ulaşınca paradoksa dönüşür ve mantık tutarlılığı (örneğin olayların zamanda belli bir sırada gerçekleşmesi gibi etkileşim kuralları) biter. Bu nedenle ışık hızı bir sınırdır. (Aynı nedenle ışık hızı tutarlılık sınırıdır da) Bu sınır elektromanyetik etkileşimin hız sınırıdır bundan öte bir elektromanyetik hız limiti olmadığından eklemeli hız söz konusu olmaz. Yani ışık hızına yakın giden trenin içinde bir ışık tutarsanız yine bu hız limitinin daha ötesi olmadığı için bu limit sınır olacaktır ve ötesine elektromanyetik etkileşim olarak geçilmeyecektir. Bunu şey gibi düşünebilirsiniz. Ortada bir araba var ve arabanın maksimum hızı vardır ve daha ötesine araba hız yapamaz. Tabi elektromanyetik etkileşim evrenin dokusundan kaynaklı bir hız limitine sahip olduğundan her şekilde bu limit maksimum hızı oluşturur ve trenin içinde yada dışında bu limit tren ne kadar hızlı olursa olsun geçerli bir sınır teşkil eder. (Not evrendeki tüm madde etkileşimleri elektromanyetik etkileşimlere dayanır. Işık da elektromanyetik bir dalgadır. Bu nedenle ışıkla etkileşim kurmak da elektromanyetik bir etkileşimin ürünüdür. )

1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close