İnsanların yüzlerindeki ifadeleri analiz ederek yalanları tespit ettiğini iddia eden kişilerin yaptığı ne kadar bilimsel?

Yüz ifadelerinden sonuç çıkarılmaya çalışmak bilimsel bir dayanağa sahiptir.Darwin 1872 yılında kültüre ya da bölgelere göre değişmeyen 6 yüz ifadesi olduğunu tespit etmiştir.Hatta doğuştan kör veya sağır kişilere bile genetik olarak bu yüz ifadeleri aktarılmıştır.Dolayısıyla bu yüz ifadelerinden kişilerin duyguları hakkında bilgi sahibi olabiliriz.Ancak yalan söyleyip söylemediğini anlayabilir miyiz?Aslında insanların yalan söylemesi sinir sisteminden yüz ifadelerine de etki eder.Fakat buna kesin gözüyle bakamayız.Birinin konuşurken heyecanlanması ya da önemli bir ayrıntıyı hatırlamaması suçlu ya da yalancı oldukları sonucunun çıkarılmasını gerektirmez. Daha genel tutarsızlıklara bakmak gerekir.Yüzde yüz doğru sonuç veren bir yalan tespit yöntemi yoktur. Fakat biraz taktik, zeka ve ikna yoluyla doğruların ortaya çıkmasını umut etmek mümkündür.Ama dediğim gibi buna %100 bilimsel diyemeyiz.

Daha çok detaylı bilgi için kaynağa göz atabilirsiniz.^[1]

Benim sosyal medyada gördüğüm çoğu insan bilimsel dayanak olarak Paul Ekman'ın çalışmalarını kaynak olarak gösteriyor o yüzden ben de kendisi hakkında bildiklerimden soruyu cevaplamaya çalışacağım. Paul Ekman evrensel yüz ifadeleri konusunda araştırma yapmış ve araştırmalarıyla bilinen bir bilim insanı.^[1] Yalan Söylediğimi Nasıl Anladın adlı kitabında da yalanın nasıl anlaşılabileceğini anlatıyor. Çalışmaları ilk olarak evrensel yüz ifadeleri araştırmalarıyla başlıyor ve sonra da yalanın vücudumuz üzerindeki üzerine çalışmalarını yoğunlaştırıyor. Bazı ülkelerin polis, gümrük kontrol çalışanları da beden dili eğitimleri alıyor ve Paul Ekman'da bu eğitimcilerden birisi.^[2]2. kaynakta bahsedilen teorilerin üniversitelerde gösterilmemesi gerektiğinden bahsediyor ve bu konuda hala devam eden bir tartışma var ama beden dilini sahtebilim olarak gören bir araştırmaya rastlayamadım.

Ayrıca yalanı insanların yazıları üzerinden yakalamaya çalışan bir yazılım da 67% oranında başarılı olmuş^[2] Paul Ekman'ın çalışmaları ne kadar popüler olsa da internette çalışmalarını eleştiren ve yüz ifadelerinin evrensel olmadığını savunan bilim insanları da var. Yalan veya beden dilini anlamak için evrensel ya da hiç yoktan kültür bazlı yüz ifadelerinin/beden dilinin gerekli olduğunu düşünüyorum ve Ekman'ın çalışmaları da buradan başlıyor o yüzden bahsettim. 2014'de yayınlanan bir araştırmada da duygularla ilgili kültürel farklılıklar bulunmuş.^{[3] [1]}. Ben de lisans eğitimim sırasında beden dili , yalan tespiti konuları birkaç farklı profesörden dinledim. Her ne kadar araştırmalara şüpheyle yaklaşıyor olsalar da konudan geçerliliğini yitirmiş bir alan olarak bahsetmediler.

Her yüz ifadesinden kesin bir sonuç çıkaramazsınız; bu kişiden kişiye değişir. Bazı kişiler, gergin olduklarında belirli davranışlar sergilerler ve bu davranışları eğitimli bir göz gözlemleyebilir. Gergin davranışları yorumlarken, örneğin bir konu hakkında sohet ederken belirli hareketleri tekrarladığını fark edebiliriz. Bu davranışlar, kişinin bu konuyu konuşmak istemediğini gösterebilir. başka bir örnek daha çoğu insan görüştüğü/sohbet ettiği kişiye doğru ayaklarını çevirir, ancak eğer ayaklar(çoğunlukla tek ayak olur) kapıya ya da başka bir yöne dönükse, bu konuşmayı yapmak istemediği veya başka bir işi olduğu anlamına gelebilir. Beden dili hakkında daha fazla detay bilgisi sahip değilim, ancak okuduklarımı aktarmaya çalıştım. Söylediklerim size bir şey ifade etmeyebilir. Kaynaklar kısmındaki kitabı okursanız, sorularınıza daha net cevaplar bulabilir ve faydalı bilgiler edinebilirsiniz. Kitabı okurken öğrendiğiniz konuları çevrenizdeki insanlarda gözlemlemek, bilgilerinizi pekiştirmenize yardımcı olabilir. Beden dili, sözlü olmayan iletişimi ifade eder ve bu iletişim becerisini öğrenmek, sosyal yaşam, iş hayatı ve diğer alanlarda büyük bir fayda sağlayabilir. Bilimsel açıdan, yüz ifadeleri ve beden dili üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Charles Darwin'den itibaren birçok araştırmacı, insanların farklı duygusal durumlarını yüz ifadeleri aracılığıyla ifade ettiğini göstermiştir. Paul Ekman gibi psikologlar, yüz ifadelerini incelemiş ve temel duygusal ifadeleri (mutluluk, öfke, korku, iğrenme, şaşkınlık, üzüntü) tanımlamışlardır. Bu temel ifadeler, insanların evrensel olarak anlayabileceği duygusal ifadelerdir. Yüz ifadeleri ve beden dili üzerine birçok bilimsel araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalar, insanların duygusal ifadeleri tanıma yeteneklerini ve duygusal ifadelerin evrenselliğini incelemiştir. (Beden Dili hakkındaki tüm sözlerim yüz ifadeleri içinde geçerlidir yüz ifadeleri mikro/makro mimikler beden dilinin alt dalıdır. yüz ifadeleri için örnek vericek olursak konuşma esnasında sürekli yüzüne özellikle yüzündeki sinirlerin yoğun olduğu bölgelere dokunuyosa içgüdüsel olarak rahatlamak istiyodur yani gergindir bu gerginliği etrafınızda değişen duruma göre yorumlamalısınız.)

Bu konuyla ilgili sana The mentalist dizisini önerebilirim diziyi izlersen soruna biraz cevap bulabilirsin yada diziyi izleyip bu soruyuda sormuş olabilirsin :)

Kişisel görüşüm insanları okumanın mümkün olduğu ama doğruya ulaşmak uzun yıllar çalışma ve insan tanıyarak mümkün olabilir.^[1][1]

^[1]

Sözlü olmayan ifadeler, kişilerarası iletişimde en az kullandığınız sözcükler kadar önemlidir. El, kol hareketleriniz, vücut duruşunuz, yüz ifadeniz, göz hareketleriniz, jestleriniz ve mimiklerinizle insanlara birtakım mesajlar veririsiniz. Beyin saniyenin beşte birinde bu sözlü olmayan ifadeleri anlamlandırır. Bu yüzden de insanlar hakkında çoğunlukla ilk görüşte bazı izlenimler edinirsiniz. Yani tanışır tanışmaz birine kanınızın ısınması veya birinin duruşundan, bakışından hoşlanmamanız tamamen normaldir. Karşınızdaki kişinin hareketlerini kısa süre gözlemlediğinizde, içinde bulunduğunuz kültürel kodlara göre nesiller boyunca aktarılanlar, siz farkında olmadan su üstüne çıkıverir. Bu yüzden de beden dilini etkili kullanan kişiler, iş yaşamında ve sosyal çevrelerinde olumlu izlenim bırakırken beden dilini yanlış kullananlar iletişim sorunları yaşayabilir.

Beden Dili Bize Ne Anlatabilir?

Hepimiz ruh halimize göre dışarıya farklı işaretler veririz. Öyle ki iyi bir gözlemciyseniz karşınızdaki kişinin dikkatinin sizde olup olmadığını, yanınızda sıkılıp sıkılmadığını hatta sizden hoşlanıp hoşlanmadığını kolayca anlayabilirsiniz. Böylece kızgınlık, öfke, gerginlik, mutluluk gibi farklı duygular insanların vücut diline bakarak anlaşılabilir. Bu dili iyi bilmek sizin iletişiminizi güçlendirir, çevrenizdekileri doğru anlamanızı ve doğru anlaşılmanızı sağlar.

Neden Önemlidir?

İnsanlar birileriyle iletişim kurarken sadece konuşmazlar, söylediklerini fiziksel hareketlerle de desteklerler. Hiç kimse beden dilinin ifadelerinden kolay kolay kaçamaz. Yani konuşarak bir şeyler anlatmaya çalışırken bedenlerimiz bizi ele verir. Bu dili çözersek çevremizdekilerin iç dünyası hakkında önemli bilgiler ediniriz. Ama yine de kişilerarası iletişimde sadece belirli mimik ve jestlere bakarak karşımızdakini yorumlamak yanlıştır. Bunun yerine vücut dilinin tamamına bakarak bir kanıya varmak gerekir.

Beden dilini bilmenin tek yararı çevrenizdeki insanları doğru okumak ve daha iyi anlamak değildir. İnsanlar iletişim kurarken sadece doğru anlamayı değil doğru anlaşılmayı da isterler. Kendi beden dilinize hâkim olarak, vermek istediğiniz mesajlarla çelişmeyen bir beden dili kullanabilirsiniz. Böylece siz de doğru anlaşılabilirsiniz.

Kültür Beden Dilini Nasıl Etkiler?

Beden dilinin kodları aile, arkadaş çevresi, iş ortamı gibi içinde yaşadığımız dar çemberde kolaylıkla çözümlenebilirken farklı kültürlerde farklı anlamlar taşıyabilir. Bu yüzden bilmediğimiz kültürlerde sözsüz iletişim kurmak zorlaşır. Örneğin bizim kültürümüzde göz teması kurmak karşımızdaki kişiyi dikkatle dinlediğimiz anlamına gelirken Japonlara göre bu, kötü bir anlam taşır ve gözünü sizden ayırmayan kişinin sinirli olduğunu gösterebilir.

Beden dili sadece kültürlere göre değişmez; kadınlar ve erkekler beden dillerini farklı kullanırlar. Daha çocukluktan itibaren yetiştirilme tarzlarındaki farklılık beden dilinin ayrışmasına neden olabileceği gibi, sonradan öğrenilmiş davranışlar da temel ayrılıkları ortaya koyabilir.

Beden Dilini Bilmenin Faydaları Nelerdir?

İyi iletişim kurmak, doğru anlaşılmak ve doğru anlamak için beden dilinin kodlarını kolayca çözümleyebilmek gerekir. Unutmayın ki insanlar gerçek duygu ve düşüncelerini kelimelerin arkasına kolaylıkla gizleyebilirler. Ama beden dili çoğu zaman söylenmeyenleri ortaya çıkarır.

Gözleriniz Sizi Ele Verir

Gözler iletişimde en belirleyici unsurdur. Direkt göz teması kurmamak kendinden emin olmadığınız hatta muhatabınıza dürüst olmadığınız izlenimi verebilir. Ama karşınızdakinin gözlerine çok uzun süre bakmak da genel olarak saldırganlığın göstergesidir. Gözleri aşağı yöneltmek korku, suçluluk veya boyun eğme mesajı içerebilir. Kaşları aşağı yöneltmek ve göz kısmak söylenenleri dinlediğiniz ve anlamaya çalıştığınızı ifade eder. Ama kaşlar yukarıdaysa ters giden bir şeyler olabilir. Çünkü araştırmalar genellikle huzursuz edici durumlarda, farkında olmadan kaşlarımızı kaldırdığımızı gösteriyor.

Endişeliyken veya başkalarını değerlendirirken gözümüzü hızlı hızlı kırparız. Başkalarının yaptığı rahatsız edici davranış veya yorumlara karşı da bakışlarımızı yana doğru eğeriz. Ama bu noktada en çok dikkat edilmesi gereken gözleri devirmemektir. Çünkü gözlerinizi devirmeniz saygısızlık göstergesidir ve hoş karşılanmaz. Dinledikleriniz üzerine göz kapaklarınızı uzun süre kapalı tutmanız veya geç açmanız memnuniyetsizliğinizi ifade eder.

Gülüşünüzün gerçek olup olmadığı göz çevresindeki kırışıklıklardan anlaşılabilir. Ağzınız ne kadar açılırsa açılsın samimi değilseniz gözlerinizin çevresinde yaprak bile kımıldamaz.^[1]