İlk başta omurgasız hayvanlarda damar-benzeri kanallar oluşuyor:
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2F2a324e21168c55c3aa2ea1e11b7f926c.jpeg)
Evrimsel süreçte bu kanallar öncelikle çoklanarak, dallara ayrılıyor ve birbirine bir ağ şeklinde bağlanmaya başlıyor:
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2F3384c9769ae0aeac12e287d02cc166d0.jpeg)
Sonrasında bu kanallar boyunca bazı kısımlar sertleşip kasılabilir hâle gelerek, "ostium" dediğimiz yapıya evrimleşiyorlar - ki bu da kalbin atası konumundaki bir yapı. Ostia, damarlar boyunca akan vücut sıvılarının nodlar arasındaki hareketini sağlıyor:
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2F09b06589065ea5fba931528cf5be2c7d.jpeg)
Sonrasında çok sayıda ostium yerine, bugün "kalp" dediğimiz tek kas evrimleşiyor.
Ayrıca ilk başta dolaşım sistemi bugünkü gibi kapalı bir devre de değil (aşağıda sağda); açık. Yani bir noktada vücut sıvısı, dokuların içine/arasına sızıyor (aşağıda solda):
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2F845045ff43531263b5fd38f7f742c293.jpeg)
Omurgalıların evriminde bu kalp giderek özelleşmeye başlıyor; bu evrimin basamaklarını bugün bile görebiliyoruz:
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2F18090c881a1c4c7def7a1582fe1b3db3.jpeg)
Plos OneAşağıdaki grafikte (sadece omurgalılar kısmı) biraz daha net görülüyor:
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2F6b44b5d04572343b0c8bf1d1a38436d0.jpeg)
Sadece kalbin parçalarının kademeli evrimine de odaklanabiliriz:
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2Fb19f62db20f2a91e766964a88e44bb44.jpeg)
Bu tür özellik çoklanmalarının (mesela odacık sayısının artmasının) gen veya kromozom çoklanmalarıyla yaşanabildiğini de biliyoruz.[1][2][3][4]
Elbette bu süreçte daha çözülecek detaylar var ve buradaki de aşırı kısaltılmış bir anlatım; ama kalbin ve dolaşım sisteminin evrimsel basamaklarını da diğer tüm sistemler gibi gayet iyi biliyoruz.
Kaynaklar
- R. E. Poelmann, et al. (2019). Development And Evolution Of The Metazoan Heart. Wiley, sf: 634-656. doi: 10.1002/dvdy.45. | Arşiv Bağlantısı
- E. N. Olson. (2006). Gene Regulatory Networks In The Evolution And Development Of The Heart. American Association for the Advancement of Science (AAAS), sf: 1922-1927. doi: 10.1126/science.1132292. | Arşiv Bağlantısı
- A. F. M. MOORMAN, et al. (2015). Cardiac Chamber Formation: Development, Genes, And Evolution. Physiological Reviews, sf: 1223-1267. doi: 10.1152/physrev.00006.2003. | Arşiv Bağlantısı
- S. E. Grosskurth, et al. (2008). Emergence Of Xin Demarcates A Key Innovation In Heart Evolution. PLOS ONE, sf: e2857. doi: 10.1371/journal.pone.0002857. | Arşiv Bağlantısı
