Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
0

Bilimin değişmesi ne anlama geliyor ?

Çağrı abinin bilimin değişmesi ile ilgili makalesini okudum ama ben yine de bu olayı anlamadım. Nasıl yani bilimin şuanda bize söylediği şeylerin kesin bir gerçekliği yok mu ?Mesela bilim insülin hormonunun kan şekerini düşürdüğünü , dünyanın kendi ekseni etrafında döndüğünü söyler. Bunlar gerçek değil mi ?
123 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Görkem Öge
Kozmoloji meraklısı.

Evet-hayır. Doğru-yanlış. İyi-kötü. Gerçek-yalan. Sıfır-Bir.

Bilim, böyle bir şey değil. "Bilimin şuanda bize söylediği şeylerin kesin bir gerçekliği yok mu?" demişsiniz. Bu sorunuz, bilimin nasıl bir olgu olduğunu, bilimin yöntemini anlayamamış olduğunuzu gösteriyor.

Tüm Reklamları Kapat

Size konuyu açıklamak için, genelde yapıldığı gibi felsefi, karmaşık, kavramsal açıklamalar yapmayacağım, daha fazla kafanızı karıştırmayayım. Çok somut, gerçek örnekler vereceğim Bakın, şöyle...

Biz insanlar olarak, 5 duyumuzla çevremizi algılıyoruz. Ve algılarımıza göre belirli yargılara varıyoruz. Örnek: Bir parça tahtayı suya atıyorum ve yüzüyor. Batmıyor. Diyoruz ki, tahta suda yüzer. Peki.

Tüm Reklamları Kapat

Bu, yani tahtanın yüzdüğü gerçeği, sizin kolayca görebildiğiniz bir gerçek. Sizin söyleminizle "kesin gerçek". Bu konuda şüpheniz yok. Açık seçik gördünüz çünkü.

Peki bitti mi? Ağaç yüzdü, "kesin gerçek"e ulaştık, konu kapandı... mı?

Neden? Tahta neden yüzer de taş yüzmez? Bunu açıkladığınızda bir kuram ya da teori yazmış oluyorsunuz. Yaptığınız gözlem sonucu elde ettiğiniz gerçekliğin açıklaması, sebebi, nedeni. Konuyu araştırıyorsunuz ve diyorsunuz ki, özgül ağırlığı, sudan hafif olan şeyler suyun üzerinde yüzer. Tahta da böyle bir maddedir. O nedenle yüzer. Bu teori oldu.

Siz, yazdığınız teori ile meşhurluğun tadını çıkarıp sağda solda karizmatik karizmatik konferanslar verirken Brezilya kıyısında canı sıkılmış, ayaklarını suya uzatmış manzara seyreden ve sizin "Tahtalar yüzer. Çünkü özgül ağırlıkları sudan azdır" adlı makalenizi okurken bir çocuk, bir parça lignum vitae'yi suya atar ve görür ki bu ağaç suda batar. Hop... Sizin, bu teorinizi çürütüverir. Haydaa.... E ne oldu şimdi? Hani "Kesin gerçek"ti bu?

Siz, bir parça Populus alba'yı (kavak ağacı) suya atarken ve onun yüzdüğünü görürken Brezilya'da yetişen bir ağacın sudan ağır olabileceğini düşünmediniz. Elinizdeki gözlemden yola çıkarak bir tespit yaptınız (Ve ona, yapmamanız gerektiği halde "kesin gerçek!" dediniz) ama yer yüzündeki tüm tahtaları suya atmadınız. Demek ki yazdığınız şey kesin gerçek değilmiş. Eğer o Brezilyalı çocuk, elindeki tahtayı suya atmasaydı, tüm dünya sizin "kesin gerçek" dediğiniz şeyi gerçekten "kesin gerçek" sanacaktı. Ama kesin gerçek "tahta yüzer" değildi. Sizin, yazdığınız teorideki "özgül ağırlığı sudan hafif cisimler yüzer" tespitinizdi. Şimdi meşhurluk ve konferans verme sırası, elindeki tahtayı suya atıp sizin devasa gerçekliğinizi bir saniyelik hamle ile bitiren o çocukta.

Bilim yanıldı mı? Hayır. Eldeki veriler, o an için bizi o gerçekliğe götürdü. Başka bir veri elde edildiğinde ise gerçeklik değişti. Ama aslında gerçeklik yerinde duruyor. Biz, bazı tespitlerimize "kesin gerçek" diyerek hata yapıyoruz.

Ekte verdiğim makalede, hipotez, kuram, teori, kanun, gözlem vs. gibi, bilimsel metot yöntemini göreceksiniz. Oradan da anlayacaksınız ki bizim, "kesin gerçek" dediğimiz şey, o an için elde ettiğimiz verilerden çıkardığımız yorum ve sonuçlardır. Yarın başka bir veri elde edilirse, -Brezilyalı bir velet elindeki tahta parçasını suya atarsa- gerçeklik değişir. Ama aslında bu da bizim gerçekliğimiz. Çünkü biz, elde ettiğimiz verilerden çıkan sonuçlara "kesin gerçek" diyoruz. Yer yüzündeki ahşaplar orada duruyorlar. Ancak, yeryüzündeki tüm ahşapları suya atarsanız "tahta suda yüzer" diyebiliriz ve buna "kesin gerçek" diyebiliriz. Ve nadiren, bir durumu, olabilecek tüm sınamalara tabi tutabiliriz. Bu çok zor bir şeydir. O nedenle teoriler yazarız. "Özgül ağırlığı sudan hafif olan maddeler yüzer" deriz. Bu durumda tahta, taş, metal vs. diye belirtmeye gerek kalmaz.

Umarım açıklayıcı olmuştur. Sağlıcakla...

Kaynaklar

  1. Evrim Ağacı. Bilim Gerçekten Nasıl Çalışır: Hipotezler İspatlanınca Teori, Daha Da İspatlanınca Kanun Olmazlar!. (28 Temmuz 2021). Alındığı Tarih: 28 Temmuz 2021. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
2
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Kötü Bilim: Bilim Kötüye Nasıl Kullanılır?
Kötü Bilim: Bilim Kötüye Nasıl Kullanılır?
İçtiğiniz Çay/Kahve Size Zarar Veriyor Olabilir mi?
İçtiğiniz Çay/Kahve Size Zarar Veriyor Olabilir mi?
Kötü Olduğunu Bildiğiniz Şeyleri Yapmaya Neden Devam Ediyorsunuz?
Kötü Olduğunu Bildiğiniz Şeyleri Yapmaya Neden Devam Ediyorsunuz?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close