Bilim dünyasının henüz evrim için cevap veremediği konular var mıdır varsa nelerdir?

Çok çok nadir; belki yok denecek kadar az. Ancak felsefe ve bilimin kesiştiği noktalardan biri olan zihin felsefesi alanında evrimle ilgili tek bir soru işareti daha kaldı denebilir: Bilincin evrimi. Aslında evrimsel biyologlar bilincin de sıradan biyolojik bir olgu olarak evrimleşebileceğinde hemfikirler; ancak felsefede son dönemde yükselişe geçen panpsişizm (yani nesnelerin de bilinçli olabileceği ve bilincin Evren'de sonradan beliren değil, en baştan beri var olan bir özellik olduğu düşüncesi) dolayısıyla bilincin evrimleşebilirliğine bazı itirazlar var. Bunlar tabii ki evrim-karşıtı itirazlar değiller; tamamen metafiziksel (felsefi anlamda) itirazlar. Bilincin evrendeki konumunu sorguluyorlar; evrimin kendisini değil (günümüzde evrimin gerçekliğini ve canlı özelliklerini açıklayabilirliğini sorgulayan saygın pek bir isim kalmadı).

Sorgu da şu: Bilinç öylesine ilginç bir kavram ki, biyolojik bir amaca hizmet etmiyor gibi gözüküyor. Örneğin bilinç olmadan da canlılar tehlikelere tepki gösterebilir, eşlerini bulabilir, karmaşık davranışlar sergileyebilirlerdi; illa "bu deneyimleri dışarıdan bir göz ile deneyimleme hissine" sahip olmamıza gerek yoktu (sadece biz değil, diğer hayvanlarda da). Bunu söylüyorlar, çünkü genellikle bilincin evrimleşmesini mümkün kılan evrimsel avantajın çeşitli yönelimleri etkileme ve kontrol etme gücü olduğu söylenir. Fakat zihin filozoflarının bir kısmı (hepsi değil), bilince atfedilen işlevlerin bilincin kendisi olmadan da evrimleşebileceğini söylüyorlar. Amaçları da, dediğim gibi, bilinci Evren'de daha merkezi bir noktaya çekmek.

Bu çok tartışmalı bir iddia ve bilim camiasında pek kabul görmüyor (üzerinde duran pek kimse de yok). Ancak ilginç bir tartışma ve üzerinde düşünmeye değer. Onun haricinde balıkların desenleridir, atasal türlerin torun türlere evrimidir, türleşmedir, bunların gerçekliğini sorgulayan pek kimse kalmadı dediğim gibi, çünkü malum olanı tekrar tekrar ilan etmeye gerek yok. Evrim sıradan bir doğa yasası ve bu yasanın mekanizmalarını açıklayan Evrim Teorisi, türlerin bugünkü formlarına nasıl ulaştıklarını hiçbir zorlukla karşılaşmadan izah edebiliyor. Bilinç konusunda da sinirbilimde genel geçer kabul eden açıklamalar silsilesini buradan görebilirsiniz.

Bir de Evrim Ağacı'nda gördüğüm bir içeriğin linkini de koyuyorum: https://evrimagaci.org/evrimsel-biyolojide-gercek-bir-tartisma-evrimin-notral-teorisi-ne-kadar-notr-notristler-secilimcilere-karsi-8792