Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Solucan Delikleri Kuantum Kütleçekiminin Anahtarı Olabilir Mi?

Solucan Delikleri Kuantum Kütleçekiminin Anahtarı Olabilir Mi? The Daily Singer
5 dakika
4,726
  • Kuantum Mekaniği
  • Teorik Fizik

Nathan Rosen ve Albert Einstein’ın 1935’te ortaklaşa yayınladıkları bir makalede anlatılan solucan delikleri Einstein-Rosen köprüleri (ER) adıyla bilinirler (Solucan Delikleri için bkz: Evrim Ağacı). Bu ikiliye Boris Podolsky’nin de dahil olduğu ve aynı sene çıkartılan EPR (Einstein-Podolsky-Rosen) olarak anılan diğer bir makalede de gerçekliğin doğasına dair bir gizem olan “kuantum dolanıklık” ele alınır (Kuantum Dolanıklık için bkz: Evrim Ağacı). Fakat on yıllar boyunca bu iki makalenin birbiriyle bağlantılı olabilme ihtimali hiç kimsenin aklına gelmemiştir. Ta ki 2013 yılında Juan Maldacena ve Leonard Susskind adlı iki fizikçi, bazı bakımlardan, hem solucan deliklerinin hem de dolanıklığın - Dr. Jekyll ve Bay Hyde misali - aynı şeyin iki farklı yüzü olabileceğini öne sürene kadar.

9 Nisan 2016 tarihli bir makalesinde Susskind, solucan deliği ile dolanıklık arasındaki ilişkiyi anlamanın (ER=EPR) kuantum mekaniği ile genel göreliliği birleştirebilmek için oldukça önemli olduğuna vurgu yapıyor. Eğer böyle bir eşitlik mümkünse, bu birleşmenin detayları sayesinde bir taşla birkaç kuş vurabileceğiz: 

Tüm Reklamları Kapat

  1. Kuantum dolanıklığın gizemi çözülebilir. 
  2. Bu süreç içerisinde, kuantum mekaniği nasıl yorumlamak gerektiği meselesi hallolabilir. 
  3. Kütleçekimin kuantum dolanıklık sayesinde ortaya çıktığı gösterilebilir. 

Bu noktalara, yazımızın ilerleyen kısımlarında değineceğiz.

Dolanıklık dendiğinde fizikçiler genel olarak iki parçacık arasındaki dolanıklığı kastederler. Ancak Susskind, parçacıkların meydana geldiği alanlar olan kuantum alanlarının da dolanık olabileceğine dikkat çekiyor:

Tüm Reklamları Kapat

Kuantum alan teorisi çerçevesinde, uzayın birbirinden uzak, ayrık bölgeleri içerisindeki kuantum alanları birbirine dolanıktır.

Gelin bu sözlere biraz açıklık kazandıralım. Vakumda birbirine temas etmeyen uzay alanlarının da dolanık olabilmesi durumunun, vakumda sürekli bir şekilde var olup yok olan “sanal” parçacıkların varoluş sahnesine çıkışlarıyla ilgisi olması gerekir. Düz anlamıyla hiçbir yerden gelen bu parçacıklar çiftler halinde ortaya çıktıkları için, ortak kökenleri onların dolanık olmasını gerektirir (garanti eder). Kısacık ömürlerinde bazen “gerçek” parçacıklarla çarpışırlar ki bu gerçek parçacıklar da daha sonra dolanık hale gelirler. 

Bu kısa açıklamadan sonra şimdi sizleri yapacağımız düşünce deneyinin kahramanları olan Alice ve Bob ile tanıştıralım. Deneyimizin bu iki kahramanı az önce bahsettiğimiz vakumda buldukları gerçek dolanık parçacıkları toplamaya başlarlar. Parçacık çiftlerinden birini Alice, diğerini de Bob alır ve birbirlerinden ayrılarak uzayın çok çok uzak köşelerine seyahat ederler. Vardıkları yerlerde ellerindeki parçacıkları her biri birer karadelik haline gelecek şekilde sıkıştırırlar. Parçacıklar dolanık halde başladıkları için Alice ve Bob’un yaratmış oldukları bu iki karadelik de dolanık olacak ve eğer ki ER=EPR doğru ise bir solucan deliği bu karadelikleri birbirine bağlayacaktır. 

Susskind, İki Dolanık Parçacığın Kuantum Solucan Deliği ile Bağlı Olabilme İhtimalini Sevdi

Susskind’i, bu iddiadan belki de daha fazla heyecanlandıran başka bir iddia ise iki dolanık parçacığın, bir şekilde, yukarıda anlatılana benzer bir kuantum solucan deliği ile bağlı olabilmesi ihtimali. Solucan delikleri uzayzaman dokusunun eğilmesi anlamına geldiği için, solucan deliklerini kuantum dolanıklık ile bağdaştırma düşüncesi kütleçekim ile kuantum mekaniği arasında zorunlu olarak bir bağlantı kurulmasını sağlayacaktır (kuantum kütleçekimi).

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

ER=EPR Kuantum Mekaniğin Nasıl Yorumlanması Gerektiğini Çözebilir

Şu ana kadar ortaya atılagelmiş kuantum fiziği yorumlarından biri olan Kopenhag yorumu, ölçüm yapıldığı anda çoklu kuantum olasılıklarının (olasılıklar dalgasının) tek bir kesin sonuca “çökmesini” sağlayan gözlemciye başrolü verir. Buna “dalga fonksiyonunun çökmesi” denir. Diğer taraftan başka bir yorum (Everett yorumu ya da, diğer adıyla, çoklu dünyalar yorumu) ise birden fazla olasılığın hepsinin aynı anda var olduğunu, dalga fonksiyonunun çökmesi gibi bir durumun olmadığını, gerçekliğin çoklu, öznel ve sonsuz sayıda olduğunu ileri sürer. Buna göre, ölçüm yapıldığı anda olasılıkların hepsi gerçekleşir fakat hepsi ayrı ayrı kendi dünyalarında (çoklu dünyalar) gerçektir. Diğer bir deyişle, ölçüm yapıldığı andaki ihtimal sayısı kadar evren sayısı vardır ve her bir evren her ne zaman bir ölçüm yapılacak olsa farklı yeni evrenlere bölünür ya da çatallanır (Daha ayrıntılı bilgi için şu makalemize bakılabilir: Evrim Ağacı).

Everett resminde, dalga foksiyonunun çökmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Bunun yerine, yapılan ölçümler farklı evrenlerin birbirleriyle etkileşmesine izin verdiği için gerçeklik “karmaşık bir dolanıklıklar ağı” haline gelir. İlkesel olarak, tüm bu dolanık olaylar geriye döndürülebilir; yani hiçbir şey aslında “çökmüş” olmaz (ya da en azından çöküşün tersinemez olduğunu söyleyemeyiz). Buna karşın standart bir görüş olan Kopenhag resminde “çöküşün tersinemezliği” düşüncesi pratik hayatla uyumludur çünkü gerçek hayatta meydana gelen çok sayıdaki karmaşık etkileşimleri (olayları) geriye almak asla uygulanabilir bir şey değildir. Buradan hareketle Susskind, ER=EPR’nin kuantum gerçekliğe dair ileri sürülen iki görüşün (Kopenhag ve Everett) birbirini “tamamladığını” (İng. complementary) söyler. 

Kuantum Mekaniğinden Doğan Kütleçekim

Diğer taraftan, şu ana kadar, kütleçekimi (uzayzaman geometrisini) kuantum dolanıklıkla ilişkilendiren pek çok makale yayımlandı. Bunlardan biri Caltech Üniversitesi fizikçileri ChunJun Cao, Sean M. Carroll ve Spyridon Michalakis’e ait. Araştırmacılar uzayzamanın vakumdaki devasa kuantum dolanık ağ içerisinden nasıl ''ortaya çıkabildiğini (yapılanabildiğini)'' - diğer bir deyişle, “kuantum durumlarındaki” değişimlerin uzayzaman geometrisindeki değişimlerle nasıl ilintili olabileceğini – göstermeye çalıştılar. Ekip, araştırmalarıyla ilgili şunları söylüyor:

Dolanıklık üzerinden uzayzaman geometrisini tanımlayabildiğimizi varsayarsak, o halde, örneğin enerji vererek kuantum durumu bozmak doğal olarak o geometriyi değiştirecektir. Ve şayet modelimiz uzak mesafeleri kapsayan bir alan teorisi ile uyum sağlayacaksa bu Einstein denkleminin bize sunduğu enerji ve eğrilik arasındaki ilişki olacaktır. Bu noktada kütleçekim, kuantum mekaniğinden kendiliğinden doğuyor gibi görünüyor. Ancak şeytan ayrıntıda gizli olduğundan temkinli davranmalıyız. Zafer nidaları atmadan önce kat etmemiz gereken uzun bir yolumuz var.

Kütleçekimin nereden geldiği sorusuna şu an için net bir cevap veremiyor olabiliriz. Şayet bu konuda elde edilecek daha fazla veri kütleçekimin kuantum mekaniğinden (kuantum dolanıklıktan) otomatik olarak doğduğunu doğrularsa, ER=EPR baskılı tişörtlerimizi giymememiz için bir neden kalmayacak.

Görsel: Genel Görelilik kuramının bir tahmini olan “Solucan delikleri”, uzayzaman dokusu içindeki çok uzak iki nokta arasında kestirme bir yol sağlayan “teorik” geçitlerdir. Bazı fizikçiler onların uzaydaki karadelikleri birbirine bağlayabileceğini düşünmektedirler. Eğer doğruysa bu durum, kuantum dolanıklığın ardındaki sır perdesini kaldırabilmesinin yanı sıra Genel Göreliliğin Kuantum Mekaniğine nasıl bağlanabileceği hakkında da ipuçları sunabilir. 

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
8
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 2
  • Tebrikler! 1
  • Bilim Budur! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/03/2023 21:11:53 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4607

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Eğilim
Atmosfer
Karar Verme
Sars Mers
Yeşil
Nobel Ödülü
Makine
Çeviri
Toprak
Görme
Türlerin Kökeni
Seçilim
Kök Hücre
Test
Zehirli Mantar
İnsan Türü
Kanat
Besin Değeri
Şehir
Beslenme Davranışı
İklim
Kimya Tarihi
Ağız Sağlığı
Argüman
Hidrotermal Baca
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Ş. Özdil, et al. Solucan Delikleri Kuantum Kütleçekiminin Anahtarı Olabilir Mi?. (18 Ekim 2016). Alındığı Tarih: 24 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4607
Özdil, A. Ş., Kiper, O. (2016, October 18). Solucan Delikleri Kuantum Kütleçekiminin Anahtarı Olabilir Mi?. Evrim Ağacı. Retrieved March 24, 2023. from https://evrimagaci.org/s/4607
A. Ş. Özdil, et al. “Solucan Delikleri Kuantum Kütleçekiminin Anahtarı Olabilir Mi?.” Edited by Oğuzhan Kiper. Evrim Ağacı, 18 Oct. 2016, https://evrimagaci.org/s/4607.
Özdil, Ayşegül Şenyiğit. Kiper, Oğuzhan. “Solucan Delikleri Kuantum Kütleçekiminin Anahtarı Olabilir Mi?.” Edited by Oğuzhan Kiper. Evrim Ağacı, October 18, 2016. https://evrimagaci.org/s/4607.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.