Şempanzeler, Yardımlaşmayı Rekabete 5 Kat Fazla Tercih Ediyor!

Bu zamana kadar sadece insanların diğer insanlarla işbirliği yaptığından söz edilirdi. Diğer primatların birbirleriyle rekabet içinde olmayı tercih ettikleri düşünülürdü. Fakat şimdi, sanılanın aksine, şempanzelerin de ortaklaşa bir şeyler yapmaktan keyif aldığı gösterildi.

Bana yardım edersen, ben de sana yardım ederim. Belki bugün değil ama belki yarın ya da ne zaman ihtiyaç duyarsan.

Her insan, daha çocuk yaşlarındayken yardımlaşmanın bu temel düşünce biçimini öğrenir. Bilim insanları, bu yardımlaşma isteğinin fazlasıyla "insana özgü" bir özellik olduğunu düşünüyorlardı.

Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS) dergisinde yayınlanan bir çalışma, insan dışındaki diğer primatlarda da yardımlaşmaya önem verildiğini gösteriyor.^[1] Şempanzeler birbiriyle rekabet etmekten ziyade, birbirleriyle işbirliği yapmayı seçiyorlar. Bilim insanlarının bu gözlemi, yardımlaşmanın insana özgü bir olgu olduğu varsayımının tersini söylüyor.

Atlanta'daki Emory Üniversitesi'nde ve ayrıca Buffalo'daki Canisius College'de eğitim veren bilim insanı Malini Suchak, yayınladığı çalışmada, yiyecek olarak verilen ödülleri ya yardımlaşmayla ya da rekabetçi davranışlarla elde edebilecek olan 11 şempanze kullandı.

Meyveyi elde etmek için iki ya da üç primat, birlikte bir düzeneği çekmek zorundaydılar. Araştırmacılara göre şempanzeler, görev için kendi partnerlerini seçebiliyorlardı. Ama aynı zamanda ödüle ulaşmak için, bir şempanze diğerini kovalayabiliyor veya meyveyi çalmak gibi rekabete dayalı hareketlerde de bulunabiliyorlardı.

Şempanzeler, 94 saat boyunca süren deneyde 3565 defa birbirleriyle yardımlaşmayı seçtiler; buna karşılık, sadece 600 kez rekabete dayalı davranışlar sergilediler. Yani şempanzeler arasında yardımlaşma, rekabetten beş kat daha olasıydı. Böylelikle görevler için doğru partnerleri seçtiler ve rekabetçi maymunları cezalandırdılar, dolayısıyla da şempanze grupları kendi aralarındaki rekabeti azalttılar. Suchak, şöyle diyor:

Literatürdeki önceki iddialar, insansı yardımlaşmayı büyük bir anormallik ve aykırılık olarak; şempanzeleri de karşılıklı etkileşimin rekabet yönünü tercih eden hayvanlar olarak tanımlıyordu. Şempanzelerin rekabetten kaçınmada ve yardımlaşmayı tercih etmede oldukça iyi oldukları gün yüzüne çıkıyor.

Aslına bakılırsa, insanlarda ve şempanzelerde yardımlaşma ve rekabet arasındaki oran, benzerdir.

Primat grupları, 20 yılı aşkın süredir birlikte yaşayan, 10 dişi ve 1 erkekten oluşuyordu. Yalnızca bir şempanze ortalamada diğerleriyle yardımlaşmaktan çok rekabet etmeyi seçti: 48 yaşında ve neredeyse tamamen kör olan dişi şempanze Mai...

Araştırmanın sonuçları, bugüne kadarki çalışmaların aksine, şempanzelerin çevrelerindekilerle yardımlaştıklarını, rekabeti minimuma indirdiklerini ve de dayanışmayı hedef almaya uygun olduklarını gösteriyor.

Leipzigli bilim insanları, yakın geçmişte yaptıkları bir diğer deneyde, 15 şempanzeden oluşan bir diğer grubun daha sosyal davranışlarını araştırdı. Kenya'daki primatların gözlemlenmesi sonucu, şempanzeler arasındaki arkadaşlığın kesin olarak tıpkı insanlarda olduğu gibi güvenle ilişkili olduğu tespit edildi.