Sakız Çiğnemek, Atletik veya Bilişsel Performansı İyileştiriyor Olabilir mi?

Düşüncelerinizi kontrol edemeyecek kadar gergin olduğunuz bir an oldu mu? Belki bir basketbol veya futbol maçı? Başarısızlık ihtimali zihninizi öylesine işgal etmişti ki bir türlü gevşeyemiyordunuz... Sizin için önemli olan o maçtan önce gerginliği azaltmanın kolay bir yolunu mu arıyorsunuz? Belki de sakız çiğnemeyi denemelisiniz.

Başta basketbolcular olmak üzere çoğu sporcunun neden maç öncesinde veya esnasında sakız çiğnediğini merak ediyorsanız, bu sorunun "havalı görünmek" dışında başka bir cevabı daha bulunuyor. Basketbol oynarken sakız çiğnemenin performansı az da olsa iyileştiriyor olma ihtimali vardır. Sakız, bir basketbol oyuncusunu ritme sokabilir, büyük bir maçtan önce sinirlerini sakinleştirebilir ve hatta sahada doğru kararlar vermeyi sağlayan bilişsel işlevi bir nebze geliştiriyor olabilir.

Sporda Sakızın Olası Faydaları

2011’de St. Lawrence Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, sakız çiğnemenin öğrencilerin test puanları üzerindeki etkilerine odaklandı.^[1] Psikoloji doçenti Serge Onyper ve öğrenci araştırmacılardan oluşan bir ekip, sakız çiğneme eyleminin öğrencilerin bilişsel yeteneklerini geliştirmeye yardımcı olup olmadığını öğrenmek istedi. Çalışmaya katılan yaklaşık 100 öğrenci ile yapılan deneyde, sınavdan birkaç dakika önce sakız çiğnemenin öğrencilerin performansını iyileştirmesine yardımcı olduğu keşfedildi.

Tokyo'da ufak bir grup üzerinde yapılan başka bir çalışma, sakız çiğnemenin prefrontal korteksteki beyin aktivitesini artırdığını ve bunun daha iyi bir bilişsel işlev ve daha kısa reaksiyon süreleri ile sonuçlandığını ileri sürdü.^[2] Aynı zamanda, bir oyuncunun hızını ve dikey zıplamasını artırmaktan sorumlu olan hızlı kasılan kas liflerini kullanmak söz konusu olduğunda, görünüşe göre sakız çiğnemek bir oyuncunun sahadaki hareketleri üzerinde de olumlu bir etkiye sahipti.

Oyun sırasında vücudunuzun ve beyninizi, bir makine gibi, neredeyse hissiz bir şekilde çalışmaya ne kadar yaklaştırabilirseniz mükemmel olmaya da o kadar yakın olursunuz. Bu şekilde oynayabilen oyuncuların, bize izlediğimiz oyunu sanki kolaymış gibi hissettirdiğini hepimiz biliriz.

Birçok sporcu tarafından oyunun zihinsel tarafına bir yardımcı olarak görülen sakız çiğneme eylemi, bir basketbol maçının içerebileceği tüm strese uyum sağlamanıza yardımcı oluyor olabilir. Nihayetinde oyunun farklı yönleriyle nasıl başa çıktığınız, sadece birkaç puan farkla bir maçı kazanmak veya kaybetmek arasındaki farkı yaratabilir.

Micheal Jordan Etkisi

Tabii ki bu sakız çiğneme furyasının tek sebebi, sakız çiğnemenin "bilişsel/atletik kapasite" üzerindeki olası etkisi değildir. İşin içinde bir de Michael Jordan etkisi vardır. Garrett Temple şöyle diyor:^[3]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Tüm zamanların en iyisi sakız çiğniyordu, dolayısıyla bu, diğer oyuncuların da sakız çiğnemeye başlamasına neden oldu. Michael Jordan'ın ağzında hep bir sakız olurdu ve serbest atış yapmayı beklerken falan hep çiğnerdi. Kameralar da hep bunu gösterirdi. Bu nedenle ben de çiğnemeye başladım ama sonradan fark ettim ki bir yandan sahada bir o yana bir bu yana koşarken diğer yandan sakız çiğnemek nefesimi daha çabuk kesiyor.

Son 20 yılda, NBA maçları sırasında sakız çiğneyenlerin sayısı azalmaya başlasa da hala birçok oyuncu ısınmalar sırasında hala sakız çiğniyor. Oyuncular bunu genellikle stresi düşürmek veya basitçe "sakızın tadını sevdikleri için" yaptıklarını söylüyorlar.

Sonuç

Sakızın fiziksel veya bilişsel aktiviteyi pekiştirdiğini söylemek için henüz erkendir; bunu net bir şekilde söylememize yetecek kadar akademik çalışma bulunmamaktadır. Ancak en nihayetinde sporcular için, karşılaşmalara fiziksel olduğu kadar zihinsel olarak da hazır olmak büyük önem taşır. Bu nedenle birçok sporcu, oyun öncesi ve oyun sırası ritüellerinin bir parçası olan sakızın, duygularını kontrol altında tuttuğunu düşünüyor gibi gözüküyor. Veya hepsi Michael Jordan'a özeniyor da olabilir. Bu, o kadar da şaşırtıcı olmazdı.