Uzuvsuz Kertenkelegiller (Anguidae)
- Bilimsel Adı Anguidae
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Uzuvsuz Kertenkelegiller
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Limbless Lizards
- Üst Alan (Superdomain) Neomura
- Tip (Type) Ökaryotlar (Eukaryota)
- Alem (Kingdom) Hayvanlar (Animalia)
- Alt Alem (Subkingdom) Gerçek Dokulular (Eumetazoa)
- Tip (Type) Parahoxlu Hayvanlar (Parahoxozoa)
- Klad Bilateria
- Klad Nephrozoa
- Üst Şube (Superphylum) İkincil Ağızlılar (Deuterostomia)
- Şube (Phylum) Kordalılar (Chordata)
- Klad Olfactores (Olfactores)
- Alt Şube (Subphylum) Omurgalılar (Vertebrata)
- Aşağı Şube (Infraphylum) Gerçekçeneliler (Gnathostomata)
- Klad Teleostomi
- Klad Euteleostomi
- Klad Sarcopterygii
- Klad Dipnotetrapodomorpha
- Klad Tetrapodomorpha
- Klad Eotetrapodiformes
- Klad Elpistostegalia
- Klad Stegocephali
- Üst Sınıf (Superclass) Dört Bacaklılar (Tetrapoda)
- Klad Reptiliomorpha
- Klad Amniyot (Amniota)
- Klad Sauropsida
- Sınıf (Class) Sürüngenler (Reptilia)
- Aile (Family) Uzuvsuz Kertenkelegiller (Anguidae)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Tanım ve Genel Bilgiler
Bu aile üyelerinin en belirgin özelliği, diğer birçok kertenkele gibi uzuv veya bacak sahibi olmamalarıdır. Adeta bir yılan gibi uzuvsuzdurlar. Fakat karinaları yoktur ve vücutları püzsüzdür. Yılanların aksine belirgin bir göz kapakları vardır. Yılanların göz kapağı şeffaf bir örtü görünümündedir. Yılanların aksine boyunları kalın ve kabadır. Hareketleri yılan kadar kıvrak değildir. Fakat bu ailedeki bazı türlerin bacakları bulunur. Filogenetik olarak yakın oldukları için bu ailede sınıflandırılırlar. Renkleri çeşitlidir, supratemporal yayları belirgin değildir. Osteodermleri pullarının altındadır ve diş yapıları diğer kertenkelelerden farklıdır. Boyutları 10 cm ila 1.5 metre arasında değişir.
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Anguidlerin fosil kayıtları oldukça iyi korunmuştur. Kuzey Amerika'nın güneyinde, Geç Kretase ve Paleojen'e ait fosiller sık bulunmuştur. Bilinen en eski Anguidae üyesi, Kanada'da 75 milyon yıl önce Geç Kretase'ye ait Odaxosaurus cinsidir. Öyle ki bulunan en bütün kertenkele fosili olmaya bile adaydır! Fosilin keski benzeri dişleri ve sert pulları türlerin uzun bir evrimsel geçmişe sahip olduğunu gösteriyor. Fosil kayıtlarına göre Paleojen Devri'nde Avrupa'ya yayılmadan önce Kuzey Amerika'da çeşitlenmeye ve türleşmeye başladıklarını anlıyoruz. Geç Kretase'de uzuvlar küçülme baskı altına girmiş ve diyetler sert kabuklular evresine geçmiş olmalı. Çünkü ardından gelen Paleosen ve Eosen'e ait Glyptosaurus cinsinde, günümüz karakteristik anguid özelliklerin bulunduğu görülüyor.
Anguidae ailesinde bilinen taksonlar:
Alt aile: Anguinae
- Cins: Anguis (yılanımsı kertenkeleler) - 2 tür (hayatta).
- Cins: Dopasia (Asya oluklu kertenkeleleri) - 7 tür (hayatta).
- Cins: Hyalosaurus (Köliker kertenkelesi) - 1 tür (hayatta).
- Cins: Ophisaurus (Amerika oluklu kertenkeleleri) - 7 tür (6'sı hayatta).
- Cins: Pseudopus (Oluklu kertenkele) - 5 tür (1'i hayatta).
Alt aile: Diploglossinae
- Cins: Celestus (galliwasplar) - 30 tür (hayatta).
- Cins: Diploglossus (Yeni Dünya galliwaspları) - 17 tür (hayatta).
- Cins: Ophiodes (babaköşler) - 6 tür (hayatta).
Alt aile: Gerrhonotinae
- Cins: Gerrhonotus (alligator kertenkeleleri) - 9 tür (hayatta).
- Cins: Abronia (süzülen alligator kertenkeleleri) - 29 tür (hayatta).
- Cins: Elgaria (Batı alligator kertenkeleleri) - 7 tür (hayatta).
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Dünya'nın birçok bölgesine yayılmışlardır. Özellikle Kuzey Yarımküre'de yaşarlar; ancak bazı cinsler Güney Amerika'ya da uyum sağlamıştır. Kuru habitatlardan tropikal habitatlara kadar birçok biyocoğrafyaya uyum sağlamışlardır.
Popülasyon ve Koruma Statüsü
Taksonun altındaki tür sayısını veya biliniyorsa taksonun koruma altında olan ve vahşi yaşamda bulunan birey sayısını burada anlatınız. Ayrıca taksonun soyunun devamlılığının tehdit altında olup olmadığını, IUCN Kırmızı Liste bilgilerini buraya giriniz.
Davranış ve Etoloji
Aile içerisinde ovipar (yumurtlayan) ve vivipar (doğuran) üyeler olmasına rağmen her iki üreme yöntemini birden barındıran türler vardır. Örneğin gözlemlediğimiz yılanımsı kertenkele (Anguis colchica) türü gibi. Çoğu tür semifossorial (yarı-kazıcı) yaşam tarzına sahiptir ve çoğunlukla yer altındaki deliklerde ve taşlarda yaşarlar.
Diyet ve Metabolizma
Etçil ve böcekçil türlerdir. Özellikle eklembacaklılar ile beslenirler. Fakat bazı büyük türlerin amfibiyenler ve ufak sürüngenler ile beslendikleri de kaydedilmiştir.
Etimoloji
İngilizce "slowworms" veya "glass lizards" olarak tanımlanan türleri vardır. Türkçe genelde uzuvsuz veya bacaksız kertenkeleler olarak bilinirler. Keza oluklu kertenkele ve yılanımsı kertenkele diye isimlendirilen türleri içerirler.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Wikipedia. Anguidae. (13 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 13 Nisan 2020. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/11/2024 03:14:37 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8537
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.