Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Uzuvsuz Kertenkelegiller (Anguidae)

3 dakika
585
Uzuvsuz Kertenkelegiller (Anguidae) Pedram Türkoğlu
Anguis colchica, Zonguldak/Filyos.
Tüm Reklamları Kapat
Uzuvsuz Kertenkelegiller
  • Bilimsel Adı Anguidae
  • Halk Arasındaki Türkçe Adı Uzuvsuz Kertenkelegiller
  • Halk Arasındaki İngilizce Adı Limbless Lizards
Taksonomi
  • Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
  • Gözlem Ekle

Tanım ve Genel Bilgiler

Bu aile üyelerinin en belirgin özelliği, diğer birçok kertenkele gibi uzuv veya bacak sahibi olmamalarıdır. Adeta bir yılan gibi uzuvsuzdurlar. Fakat karinaları yoktur ve vücutları püzsüzdür. Yılanların aksine belirgin bir göz kapakları vardır. Yılanların göz kapağı şeffaf bir örtü görünümündedir. Yılanların aksine boyunları kalın ve kabadır. Hareketleri yılan kadar kıvrak değildir. Fakat bu ailedeki bazı türlerin bacakları bulunur. Filogenetik olarak yakın oldukları için bu ailede sınıflandırılırlar. Renkleri çeşitlidir, supratemporal yayları belirgin değildir. Osteodermleri pullarının altındadır ve diş yapıları diğer kertenkelelerden farklıdır. Boyutları 10 cm ila 1.5 metre arasında değişir.

Türkiye'de yaşayan "yılan olmayan" uzuvsuz sürüngenler. Kör kertenkele, Amphisbaenia isimli, kertenkeleler ile yakın akraba olan farklı bir taksona üyedir.
Türkiye'de yaşayan "yılan olmayan" uzuvsuz sürüngenler. Kör kertenkele, Amphisbaenia isimli, kertenkeleler ile yakın akraba olan farklı bir taksona üyedir.
Field Guide to the Amphibians & Reptiles of Britain and Europe (Görsel Düzenleme: Pedram Türkoğlu)

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Anguidlerin fosil kayıtları oldukça iyi korunmuştur. Kuzey Amerika'nın güneyinde, Geç Kretase ve Paleojen'e ait fosiller sık bulunmuştur. Bilinen en eski Anguidae üyesi, Kanada'da 75 milyon yıl önce Geç Kretase'ye ait Odaxosaurus cinsidir. Öyle ki bulunan en bütün kertenkele fosili olmaya bile adaydır! Fosilin keski benzeri dişleri ve sert pulları türlerin uzun bir evrimsel geçmişe sahip olduğunu gösteriyor. Fosil kayıtlarına göre Paleojen Devri'nde Avrupa'ya yayılmadan önce Kuzey Amerika'da çeşitlenmeye ve türleşmeye başladıklarını anlıyoruz. Geç Kretase'de uzuvlar küçülme baskı altına girmiş ve diyetler sert kabuklular evresine geçmiş olmalı. Çünkü ardından gelen Paleosen ve Eosen'e ait Glyptosaurus cinsinde, günümüz karakteristik anguid özelliklerin bulunduğu görülüyor.

Anguidae ailesinde bilinen taksonlar:

Alt aile: Anguinae

  • Cins: Anguis (yılanımsı kertenkeleler) - 2 tür (hayatta).
  • Cins: Dopasia (Asya oluklu kertenkeleleri) - 7 tür (hayatta).
  • Cins: Hyalosaurus (Köliker kertenkelesi) - 1 tür (hayatta).
  • Cins: Ophisaurus (Amerika oluklu kertenkeleleri) - 7 tür (6'sı hayatta).
  • Cins: Pseudopus (Oluklu kertenkele) - 5 tür (1'i hayatta).

Alt aile: Diploglossinae

  • Cins: Celestus (galliwasplar) - 30 tür (hayatta).
  • Cins: Diploglossus (Yeni Dünya galliwaspları) - 17 tür (hayatta).
  • Cins: Ophiodes (babaköşler) - 6 tür (hayatta).

Alt aile: Gerrhonotinae

  • Cins: Gerrhonotus (alligator kertenkeleleri) - 9 tür (hayatta).
  • Cins: Abronia (süzülen alligator kertenkeleleri) - 29 tür (hayatta).
  • Cins: Elgaria (Batı alligator kertenkeleleri) - 7 tür (hayatta).

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Dünya'nın birçok bölgesine yayılmışlardır. Özellikle Kuzey Yarımküre'de yaşarlar; ancak bazı cinsler Güney Amerika'ya da uyum sağlamıştır. Kuru habitatlardan tropikal habitatlara kadar birçok biyocoğrafyaya uyum sağlamışlardır.

Tüm Reklamları Kapat

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Taksonun altındaki tür sayısını veya biliniyorsa taksonun koruma altında olan ve vahşi yaşamda bulunan birey sayısını burada anlatınız. Ayrıca taksonun soyunun devamlılığının tehdit altında olup olmadığını, IUCN Kırmızı Liste bilgilerini buraya giriniz.

Davranış ve Etoloji

Aile içerisinde ovipar (yumurtlayan) ve vivipar (doğuran) üyeler olmasına rağmen her iki üreme yöntemini birden barındıran türler vardır. Örneğin gözlemlediğimiz yılanımsı kertenkele (Anguis colchica) türü gibi. Çoğu tür semifossorial (yarı-kazıcı) yaşam tarzına sahiptir ve çoğunlukla yer altındaki deliklerde ve taşlarda yaşarlar.

Diyet ve Metabolizma

Etçil ve böcekçil türlerdir. Özellikle eklembacaklılar ile beslenirler. Fakat bazı büyük türlerin amfibiyenler ve ufak sürüngenler ile beslendikleri de kaydedilmiştir.

Etimoloji

İngilizce "slowworms" veya "glass lizards" olarak tanımlanan türleri vardır. Türkçe genelde uzuvsuz veya bacaksız kertenkeleler olarak bilinirler. Keza oluklu kertenkele ve yılanımsı kertenkele diye isimlendirilen türleri içerirler.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/11/2024 03:14:37 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8537

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Türkoğlu. Uzuvsuz Kertenkelegiller (Anguidae). (31 Mart 2020). Alındığı Tarih: 6 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8537
Türkoğlu, P. (2020, March 31). Uzuvsuz Kertenkelegiller (Anguidae). Evrim Ağacı. Retrieved November 06, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8537
P. Türkoğlu. “Uzuvsuz Kertenkelegiller (Anguidae).” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 31 Mar. 2020, https://evrimagaci.org/s/8537.
Türkoğlu, Pedram. “Uzuvsuz Kertenkelegiller (Anguidae).” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, March 31, 2020. https://evrimagaci.org/s/8537.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close