Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Gregor Mendel Kimdir? Ne Yapmıştır? Kendi Ağzından Yaşam Öyküsü...

Gregor Mendel Kimdir? Ne Yapmıştır? Kendi Ağzından Yaşam Öyküsü...
7 dakika
33,718
Evrim Ağacı Akademi: Bilim İnsanları ve Biyografileri Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilim İnsanları ve Biyografileri yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Charles Darwin'in Dini İnancı Neydi? Din ve Tanrı ile İlgili Görüşleri Nelerdi?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Podcast
12:56
Emre Ozan Yıldız
Emre Ozan Yıldız Seslendiren
25
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

20 Temmuz 1822’de Avusturya’nın Silezya bölgesinde Heinzendorf şehrinde dünyaya geldim. Annem ve babam köy kökenli insanlardı. Benden iki yaş büyük bir ablam ve beş yaş küçük bir kız kardeşim var. Şimdilerde Çek Cumhuriyeti sınırları içinde olan Silezya’da yaşayanların çoğunluğu gibi Almanca konuşuyordum. 

Yaşadığım bölge, olağanüstü doğal güzelliklere ve bereketli topraklara sahipti. Farklı bitki türlerinin yetişmesine uygun; tarım, meyvecilik ve arıcılıkta insanların ileri bilgi ve birikim sahibi olduğu bir yerleşimdi. Ailemin de geniş meyve bahçeleri ve evimizin hemen yanında arı kovanlarımız vardı. Babam çeşitli meyve türlerini yetiştirirdi. Elbette çocukluğum boyunca arıcılık ve bahçe işlerinde hep babamın yanında oldum ve ondan bitkilerle ilgili birçok şey öğrendim. 

Tüm Reklamları Kapat

Temel eğitimim için bölge okulunda gittim. İlk öğretmenim sayesinde, ziraat bilimleri, meyvecilik ve arı yetiştiriciliği konularında bilgilerimi pekiştirdim. Aslında bir çiftçi olmam gerekirdi ancak daha çok şey öğrenme isteğim beni farklı alanlara yönlendirdi. 

Bölge papazının önerileri ile daha üst bir eğitim kurumuna devam etme şansını buldum. Ne yazık ki yeterli mahsül alamadığımız için ailemi ekonomik durumu kötüydü. Gelir sağlamak üzere özel dersler vermeye başladım. Ancak 1838’de babam geçirdiği ciddi bir kaza sonucu yaralanıp, bir daha asla eskisi gibi çalışamaz duruma gelince lise eğitimimi güçlükle bitirebildim. 

Tüm Reklamları Kapat

Tüm hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz.
Tüm hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz.
Dr. Feza Köylüoğlu

1840 sonbaharında Olomouc’da Felsefe Enstitüsü'nde eğitimine devam ettim. Ekonomik sorunlar burada da bana engel oldu. Büyük kız kardeşime çiftlikle ilgili tüm haklarını devrederek elime geçen bir miktar parayla idare etmeye çalıştım. Ama işler pek umduğum gibi gitmeyince, okula ara verip bir yılı ailemin yanında geçirdim. Küçük kız kardeşim evlendiğinde kullanacağı çeyiz parasını bana vermeyi teklif ettiğinde hem çok utandım hem de okulumu bitirebileceğim için sevinçten havalara uçtum. Canım kardeşimin fedakarlığı ile Felsefe Enstitüsü'nü bitirebildim.  

1843 de Olomouc’tan Prof. Franz’ın önerisi ile 21 yaşında genç bir rahip adayı olarak Augustinian Manastırı’na kabul edildim. Buradaki gelenekler uyarınca bana Gregor adı verildi. 1848 de teoloji eğitimini tamamladım. Rahip Napp, beni ilköğretim okulunda görevlendirdi, burada Yunanca, Latince, Almanca ve Matematik dersleri verdim. Araştırma ve doğaya olan merakım yüzünden 1850 de üniversiteye başvurarak jeoloji ve zooloji dersleri aldım. Ancak çok hevesli olmama rağmen başarı gösteremedim ve üniversite eğitimini yarım bıraktım.  

1851-1853 yıllarında düşlerim gerçekleşme yolundaydı. Başrahip Napp’ın ekonomik desteği ve yönlendirici nasihatları ile Viyana Üniversitesi'nde eğitimine başladım. Burada Matematik, Fizik ve Doğal bilimler derslerinden çok yararlandım. Ünlü fizikçi Cristian Doppler’in deneysel fizik derslerine ve ünlü botanikçi Franz Unger’in bitki fizyolojisi derslerine katıldım. Bilimsel düşünce ve yöntemleri kullanma becerisi kazandım.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Viyana’dan döndüğümde, 1854’te Brno Manastırı’nda öğretmenliğe başladım. Yaşamının bu en mutlu ve donanımlı döneminde bitkiler ile daha fazla uğraşmaya ve gözlemlemeye zaman buldum. 

Descartes’ın hararetle savunduğu gibi; bireylerin özelliklerinin anne ve babanın cinsiyet hücrelerinde belirlenmiş olarak zaten hazır biçimde durduğu, yavrunun bunların birleşmesiyle oluştuğu savı bana biraz eksik ve çelişik gelmişti. 

Fransız filozof Maupertius ise anne ve babada organların parçalarının bulunduğunu söylemiş, yavruların bu organların birleşmesinden oluştuğunu savunmuştu. Bitkileri gözlemlerken bu düşüncenin de gerçeği izah etmediğini fark ettim.

Serdar Çeliktaş

Bezelye Deneylerim

Kalıtım özelliklerinin sonraki nesillere aktarılması rastgele değildi ve bazı kuralları olmalıydı. Deneysel çalışma yapabilmek için çocukluğumdan beri iyi bildiğim bezelye bitkisini seçtim.

Bezelyeler taç yaprakları sayesinde, başka tür bezelyeler ile doğal ortamda etkileşmiyor, çiçek içindeki erkek ve dişi organeller kendini döllüyordu. Bezelyelerin aynı özellikleri nesiller boyu aynı şekilde tekrarladığını gördüğümde elde ettiğim tohum ırkının saf ırk olduğuna karar verdim. Yani uzun boylu olanlar yine uzun veya yeşil olanlar yine yeşil ya da düz olanlar yine düz olarak kalıyordu. 

Tüm Reklamları Kapat

Bezelyelerden, yedi farklı özellik için saf ırk elde ettim. Bunlar; kısa-çalı tipi, uzun-tırmanıcı tip, sarı-yeşil renkli tohum, buruşuk–düz, çiçek renkleri gibi değişmeyen özelliklerdi. İlk çalışmamda uzun-tırmanıcı tür ile kısa-çalı tipindeki bezelyeleri birleştirdim ve oluşan tohumların ekimini yaparak yeni ürünlerin özelliklerini inceledim. Ana-Baba bezelyelere ebeveyn (İng: "parent") anlamında ‘P’ dedim. Bu tohumların ekilmesi ile ortaya çıkan yeni nesle F1 adını verdim. 

F1 neslinde ortaya çıkan tüm bireylerin görünümü uzundu. Yani hiç kısa veya ortalama boylu bezelye yoktu. Defalarca yaptığım deneylerde hep aynı sonuçları aldım. Tüm yeni bitkiler uzun boyluydu. 

Aynı değerlendirmeyi düz ile buruşuk taneli bezelyeler arasında ve sarı ile yeşil taneli bezelyeler arasındaki yaptığım melezlemelerle de denedim. Bunlarda da ilk deneyimin sonuçlarına benzer şekilde ilk nesilde melezlenen türlerin bir tanesinin özellikleri gözleniyordu. Yani F1 ürünlerde düz ile buruşuk bezelyelerin eşleşmesinden çıkan ilk nesil düz taneli, sarı ile yeşil taneli olanların F1 nesli ise sarı taneli olarak ortaya çıkmıştı. 

Deneyin ikinci bölümünde F1 nesilleri arasında döllenme yaptım. Ve gördüklerimden şaşkına döndüm. F1’leri kendi aralarında melezlenerek F2 nesli elde etmiş oldum. Bu nesilde göze çarpan sonuçlar şöyleydi; anne ve babada var olan ancak çocukta yani F1 neslinde görünmeyen karakterlerden bir tanesi torunda yani F2 neslinde tekrar ortaya çıkmıştı. 

Tüm Reklamları Kapat

F2 neslinde belli bir oran göze çarpıyordu. Örneğin 3 tane uzun görünümlü bezelye yanı sıra, 1 tane kısa bezelye ortaya çıkmıştı. . Üretilen bitkilerin 3/4’ü uzun, 1/4’ü ise kısa idi. F2 neslinde yani torun tohumlarda kısa boylu bitkilerin tekrar ortaya çıkışı benim için büyük bir anlam taşımaktaydı. Demek ki F1 bitkilerinde görünür olmayan ama bir şekilde diğer kuşaklara aktarılabilen bir kısalık karakterine sahipti. Yaptığım çalışmaların sonuçlarını değerlendirerek bazı kurallar ortaya çıkardım.

Benim yaşadığım zamanda henüz gen ve kromozomların varlığını bilmiyorduk ama adını koyamasam da karakterlerin bir şekilde aktarıldığını anlamıştım. Benim “Eştiplilik Kanunu” diye tarif ettiğim durum bugün genetik biliminin temel kurallarından biriymiş, benim için ne büyük bir gurur! Eştiplilik (İzotipi) Kanununu şöyle açıklayabilirim:

Birer karakteri farklı iki saf (homozigot) ırk çaprazlandığı zaman meydana gelen ürün, yani F1 dölünün bireylerinin hepsi melez ve birbirine benzer olur.

Yani daha açık ifadeyle, Uzun boylu saf bezelye ile kısa boylu saf bezelyelerin çaprazlanmasından %100 uzun melezler meydana gelir.

Bu gözlem ve deneylerimde uzun boylu F1 bitkilerinin saf uzun ebeveyn bitkileri gibi olmadıklarını fark ettim. Bu bezelyeler görünmediği halde kısalık faktörünü (yani genini) taşımaktaydılar. Bu faktör bir sonraki dölde tekrar ortaya çıkacaktı. İşte bu yorum ile kalıtımın ikinci kanununu, yani Baskınlık (dominantlık) Kanunu’nu keşfetmiş oldum. Bu kanuna göre, çiftler halinde bulunan faktörlerden (genlerden) biri diğerini maskeleyebilir veya varlığını göstermesine mani olabilir. İşte bu baskılanan karakteri de çekinik (resesif) olarak tanımlandık. Kolay anlaşılması için şöyle diyebilirim; Uzunluk geni kısalık genine baskındır yani dominanttır. Kısalık geni ise çekiniktir yani resesiftir. Biraz karışık değil mi?

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Ayrık Matematik ve Uygulamaları

ISBN: 9786053553571
Sayfa Sayısı: 903
Baskı Sayısı: 7
Ebatlar: 16×24 cm
Basım Yılı: 2020

Devamını Göster
₺800.00
Ayrık Matematik ve Uygulamaları
  • Dış Sitelerde Paylaş

Bunca araştırmanın sonuçlarını ve geliştirdiğim kuramı, 1865 yılında Brünn Doğa Bilimleri Derneği’nin toplantısında bilim insanlarına anlattım. Anne babalarda birer çift olarak yer alan öğelerin, dişi ve erkek eşey organında (yumurta ve çiçek tozunda) teke indiğini; döllenme sonucu bu ikisinin birleşimiyle yeniden bir çift oluşturduğunu ifade ettim. Böylece her dölde bitkinin belirli bir özelliğinin, anne babasından aldığı öğelerin niteliğine bağlı olarak belirlendiğini coşku ve heyecanla dinleyicilere aktardım.

Peki ne oldu sonrasında? Hiçbir şey! Herkes öylece dinledi beni ve kimse söylediklerimi umursamadı! Ama ben yılmadım…

Araştırmalarını benzer amaçla; mısır, fasulye ve gecesefası başta olmak üzere birçok bitki üzerinde de yürüterek kalıtımbiliminde ve biyolojide bir devrim gerçekleştirdim… Tuhaf ve üzücü değil mi? Bir devrim yapıyorsunuz ve bundan haberiniz olmuyor. Yoruldum… Derdimi anlatamamak beni küstürdü.

1868'de baş rahip olunca bilimsel çalışmalarıma son verdim… 1884 yılında yaşamım son buldu… Zamanında o kadar çabalamama rağmen bilim insanlarının dikkatinden kaçan bu gerçeklerin değeri ancak 1900’lerde kalıtım alanındaki araştırma sonuçları başka bilim insanlarınca ortaya konulduğunda, bunları çok önceden benim, yani Johann Gregor Mendel’in ortaya koyduğu anlaşıldı.

Mendelci yaklaşım, insanı da kapsamak üzere, bütün canlılar üzerindeki kalıtım araştırmalarının çıkış noktasıdır. Beni en çok üzen şey ise, tüm notlarım ve gözlem çizimlerimin, yerime gelen baş rahip tarafından yakılarak yok edilmesi oldu…  

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Bilim İnsanları ve Biyografileri Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilim İnsanları ve Biyografileri yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Charles Darwin'in Dini İnancı Neydi? Din ve Tanrı ile İlgili Görüşleri Nelerdi?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
46
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 27
  • Tebrikler! 14
  • Muhteşem! 10
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 9
  • Bilim Budur! 6
  • İnanılmaz 5
  • Üzücü! 5
  • Umut Verici! 4
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 18:32:36 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8111

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
O. Ö. Cinemre, et al. Gregor Mendel Kimdir? Ne Yapmıştır? Kendi Ağzından Yaşam Öyküsü.... (12 Aralık 2019). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8111
Cinemre, O. Ö., Bakırcı, Ç. M. (2019, December 12). Gregor Mendel Kimdir? Ne Yapmıştır? Kendi Ağzından Yaşam Öyküsü.... Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8111
O. Ö. Cinemre, et al. “Gregor Mendel Kimdir? Ne Yapmıştır? Kendi Ağzından Yaşam Öyküsü....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 12 Dec. 2019, https://evrimagaci.org/s/8111.
Cinemre, Okan Ö.. Bakırcı, Çağrı Mert. “Gregor Mendel Kimdir? Ne Yapmıştır? Kendi Ağzından Yaşam Öyküsü....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 12, 2019. https://evrimagaci.org/s/8111.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close